|
| |
| |
| |
Van 7-serie tot Picanto
Namen van automodellen
Erwin Wijman
De Renault Laguna is wel even een andere auto dan de Renault Twingo. De eerste is een grote zakenauto, de tweede een eenvoudig stadswagentje. Tussen de Audi A8 en de Audi A3 gaapt eenzelfde kloof. Automerknamen zeggen dus niet alles - typen, modellen, dáár gaat het om. Hoe worden die zoal aangeduid? Waarom? Werkt het? En gaat het weleens mis? Over het Croma-effect, het Prius-syndroom en het 911-gevaar.
Illustratie: Matthijs Sluiter
De autoverkoop keldert, autodealers dealers vergaan, maar automodellen moeten allemaal een naam. Grofweg zijn er twee soorten: een cijfer, vaak in combinatie met een letter, of een volle naam. Cijfers zie je vaak bij de chiquere merken, echte namen vooral in het modalere segment. De meeste merken zijn consequent in hun keuze voor óf cijfers/letters óf namen. Heel opmerkelijk is daarom de naam die Toyota aan zijn jongste boreling geeft: iQ. Is dat iQ een slimme keuze voor het piepkleine autootje dat sinds februari te koop is? Is het slim van Toyota om die iQ in zijn naam zo apart te zetten van zijn grotere broers en zussen in de Toyotafamilie? Die heten Avensis, Auris, Prius, Yaris en Corolla. Doorgaans zijn autofabrikanten net ouders: ze geven hun broedsel dezelfde soort namen, die bij elkaar een consistente huisstijl vormen. De broers van Real Madrid-middenvelder Wesley Sneijder heten Rodney en Jeffrey. Amalia's zusjes heten Ariane en Alexia. Omgekeerd hebben een Maarten en Olivier nooit een broertje met de naam Kevin.
| |
■ Huisstijl
En is het slim om een auto een naam te geven die nauwelijks te onderscheiden is van i10, de naam van precies zo'n stadsautootje van Hyundai? De Hyundai
| |
| |
i10 is al sinds vorig jaar op de markt. Zijn voorganger heette Atos. Hyundai had al een i20 (voorheen Getz) en i30 (voorheen Accent en Elantra) in het programma. De i50 en i70 volgen. Dat iNogiets is hip in autoland, overduidelijk om mee te liften op coole merknamen als iMac, iPod, iPhone en iGoogle. Mazda heeft een Mazda3 i-stop, en Mitsubishi een elektrische auto iMiEV. Designcritici mopperen weleens over de eenvormigheid van auto's sinds de uitvinding van de windtunnel, maar nu lijken de autonámen allemaal uit de windtunnel te komen. Terwijl een welluidende, onderscheidende naam voor een auto toch essentiëler is dan standaard airco, TomTom of veertien hoofd-, schouders-, knie- en teenairbags.
Hyundai trekt, in tegenstelling tot Toyota, wél één duidelijke lijn in zijn nieuwe modelnamen. Bovendien loopt Hyundai's modellenkabbalistiek, van 10 voor klein via 50 voor zakenauto en 70 voor luxe limousine, parallel aan de nomenclatuur van BMW, met zijn 1-tot en met 7-serie. Dat doet het Zuid-Koreaanse automerk niet zomaar. Het laat zijn auto's sinds twee jaar, sinds de i30 in 2007, in Europa ontwerpen (en zelfs bouwen) om in Europa sneller voet aan de grond te krijgen. En daarom kiest Hyundai ook bij zijn ambitie passende modelnamen.
| |
■ Modelnamenfabriek
‘Spletenkijker’: BMW Isetta uit de jaren vijftig.
Ook andere dure merken dan BMW dragen letternummernamen die naar belastingbiljetten en snelwegen klinken. Audi heeft de A3 tot en met de A8 (in 2010 volgt benjamin A1), Mercedes-Benz gaat van A- tot S-klasse en Jaguar van XF via XJ tot XK. Volvo en Saab, ook ruim vertegenwoordigd in het krijtstreepsegment waarin de automores behoudender zijn dan de dassensmaak van Willem-Alexander, zweren eveneens bij gedekte modelnamen. Saab met 9-3 en 9-5, Volvo met C30 tot S80.
Zulke letternamen zijn natuurlijk makkelijker en aanzienlijk goedkoper te verzinnen dan een typische namenbureaumodelnaam als Sorento of Picanto. Kia betrok die namen van Glazer + Kalayjian Global Branding & Naming Consultancy in New York. Dat is zo'n glad Amerikaans corporate-bedrijf met op de klantenlijst ook multinationals Procter & Gamble en Pfizer. Het bedrijf bedacht ook de weinigzeggende namen Forenza en Verona van Suzuki. Dergelijke namenbureaus vormen samen een soort modelnamenfabriek. Modelnamen moeten liefst overal hetzelfde betekenen - dus eigenlijk niets betekenen. Zoals autofolderbegrippen als comfortabel, verfijnd of perfectie zijn gedevalueerd tot betekenisloze tekstvullers.?
| |
Het Prius-syndroom: onuitspreekbare namen
Nissan noemt zijn SUV (‘sports utility vehicle’, de bekende grote terreinwagen-achtige benzineslurper) Qashqai. Spreek dat maar eens goed uit. De autorecensent van de Britse The Guardian hoort steeds ‘cash cow’. Nederlanders zeggen: de Nissan WÁT? De Qashqai lijdt aan het Toyota Prius-syndroom. De Prius is dankzij zijn hybride-aandrijving (benzineén elektromotor) geliefd als groene imagebuilder en pr-instrument voor bedrijven die de nodige sessies op de hei over maatschappelijk verantwoord ondernemen achter de rug hebben. Maar de bomenknuffelauto Prius heeft volgens de Amerikaanse marketinggoeroe Seth Godin een helemaal verkeerde naam, die verkoopbelemmerend werkt. ‘Zeg je “pry-us” of “pree-us”? Hoe vertel ik anderen over een auto waar ik enthousiast over ben als ik niet eens weet hoe je zijn naam uitspreekt? Ik wil niet dom overkomen, dus zeg ik de naam gewoon niet’, schrijft Godin in Unleashing the Ideavirus.
Met precies hetzelfde probleem kampt de c,mm,n. Dat is de naam van de elektrische auto - zelf spreken ze van een ‘duurzaam mobiliteitsconcept’ - waarmee Stichting Natuur en Milieu samen met de technische universiteiten van Delft, Eindhoven en Enschede in april op de AutoRAI staat. Zie www.cmmn.org. Maar koopt u een auto waarvan uw buurman de naam niet kan uitspreken?
Naast verkeerd uitgesproken wordt zo'n naam ook gauw foutief opgeschreven. Zoals de Kia cee'd, met kleine letter c, apostrof voor de d. Maar in autobladen en op autowebsites kom je allerhande spellingvarianten tegen: c'eed, Cee'd, seed. In een advertentie van Kia zelf op Autoweek.nl stond ceed. Veel te moeilijk, zo'n apostrof, kijk alleen al hoe vaak je s'ochtends en s'Hertogenbosch tegenkomt, met de apostrof ná de s in plaats van ervoor.
| |
Eco
Eco is kort voor ecologisch, dus natuuren milieubewust. Eco is een heerlijk woord. Het klinkt lekker, het klinkt positief. Autofabrikanten hebben de wonderterm dan ook omarmd voor hun zogenaamd schone modellen. En meteen haast allemaal, lijkt het:
| - | Ford heeft een Focus, Mondeo en Fiesta ECOnetic. |
| - | Opel verkoopt een Corsa ecoFLEX en een Astra ecoFLEX, allebei modellen met 9 procent minder CO{in2}-uitstoot. |
| - | Renault doopte zijn ‘economische en ecologische modellen’ Eco2. |
| - | Chrysler komt met de ecoVoyager (met 268pk-elektromotor). |
| - | Seat heeft de Léon Ecomotive, ‘sportwagen die ook geeft om het milieu’, de Ibiza Ecomotive en de Alhambra Ecomotive. |
| |
| |
Modelnamen als S80, A6, 320, 159 en C320 roepen een totaal andere beleving en gevoelswaarde op dan Sorento, Swift of de namen die Fiat, Volkswagen, Renault, Ford en Opel hanteren. Stelt u zich eens een BMW Picanto voor. Omgekeerd klinkt een Kia 3-serie als een dure auto. Bezitters van een BMW 3-serie zeggen: ‘Ik heb een BMW.’ Mensen met een Renault Laguna zeggen: ‘Ik heb een Laguna.’ Bij BMW-rijders telt het merk en bij Laguna-bestuurders het model. Bovendien: als je ‘Renault’ zegt, kan dat ook slaan op een Twingo of Clio, oftewel aanzienlijk goedkopere Renaults.
| |
Fiat Braadboter en 13 andere klassieke modelnaammissers
| - | Fiat Regata betekent in Zweden ‘Fiat Ruziezoekende Vrouw’. |
| - | Fiat Uno is in Finland ‘Fiat Sukkel’. |
| - | Fiat Croma is in Nederland ‘Fiat Braadboter’. |
| - | Rolls-Royce Silver Shadow had bijna Silver Mist geheten, in Duitsland ‘Zilveren Stront’. |
| - | Ford Caliente is in het Mexicaans ‘Ford Straathoer’. |
| - | Ford Pinto is in het Portugees ‘Ford Klein Lulletje’. |
| - | Ford Probe betekent in Duitsland ‘Ford Proefrit’. |
| - | Ford Fiera betekent in het Spaans ‘Ford Oude Heks’. |
| - | Ford Cortina is in Japan ‘Ford Rammelkast’. |
| - | Vauxhall (Opel) Nova en Chevrolet Nova lopen niet in Spaanstalige landen, waar no va ‘gaat niet’ betekent. Chevrolet doopte Nova om in Caribe. |
| - | Mitsubishi Pajero is in Spaanssprekende landen ‘Mitsubishi Rukker’ of‘Mitsubishi Hufter’, vandaar de naamswijziging in Montero. |
| - | Citroën Evasion is in Engeland ‘Citroën Belastingontduiking’ of‘Citroën Fraude’. Daarom heette de grote MPV daar Synergie. |
| - | Citroën SM: Sa Majesté, oftewel ‘Hare Majesteit’, zegt de een, de ander Sport Maserati, weer een ander SM oftewel ‘sadomasochisme’. |
| - | Daewoo Espero is in het Spaans ‘Daewoo Ik Wacht’. |
(Met dank aan Bas Kist van juridisch merkenbureau Shieldmark.Zacco)
‘Truttenschudder met jarretelaandrijving’: DAF 600 uit 1958.
www.philseed.com
| |
■ Emotie
Getalsnamen laten het merk zelf dus beter uitkomen, zijn tijdlozer en zijn universeler. Een naam als S80 of ML320 is wereldwijd makkelijker uit te spreken dan Giulietta of Grande Punto. Anderzijds zijn modelnummers onpersoonlijker. Een echte naam is meer onderscheidend. En er is meer gevoel en emotie in te leggen. Kijk naar Freelander, Bravo of Smart. Maar aan modelnamen kleeft tegelijkertijd het gevaar van ongewenste bijbetekenissen, zeg maar het Fiat Croma-effect. De braadbotergrappen zijn inmiddels tot oudbakken clichés geërodeerd. En Fiat trok zich er niet het geringste van aan. In 2006 kwamen de Italianen - na tien jaar - met een nieuwe Croma (betekenis: ‘verchroomd’), en die heet gewoon weer Croma, ook in Nederland. Logisch, want die auto is bedoeld voor heel Europa. Bovendien was de eerste Croma gezien zijn buitengewoon lange productietijd (van 1985 tot 1994) een buitengewoon goed verkochte auto.
Autofabrikanten passen een modelnaam pas aan als het anders op belangrijke afzetmarkten echt fout dreigt te gaan. Rolls-Royce wilde de opvolger van de Silver Cloud tooien met de naam Silver Mist, totdat een wakkere medewerker bij de Britse autobouwer ontdekte dat Mist in Duitsland ‘stront’ betekent. De naam werd Silver Shadow. En zo verkoopt Mitsubishi zijn terreinwagen Pajero in Spaanssprekende landen als Montero, omdat pajero in het Spaans ‘rukker’ of ‘hufter’ betekent. (Zie ook het kader links boven aan deze bladzijde.)
| |
Kiest u de naam zelf?
Wilde Volkswagen zelf niet beslissen? Was het een pr-stunt? De Duitse autofabrikant liet in 2007 autoliefhebbers de naam kiezen voor een nieuw model SUV, het kleine broertje van de VW Touareg. Lezers van het Duitse autoblad Autobild en zusterbladen als AutoWeek konden kiezen uit vijf namen: Tiguan, Rockton, Nanuk, Samun en Namib. Het werd Tiguan. Liefst 36 procent wilde die naam, zegt Volkswagen. Maar in feite stond die naam vooraf al vast. Tiguan past bij Touareg als Chantal bij Wendy en Clio bij Twingo. Namib, Nanuk en Samun passen totaal niet in de Volkswagen-familie met daarin ook Touran en Scirocco. Rockton is eerder een modelnaam voor SsangYong, want dat merk heeft ook een Rexton.
| |
■ 911
Ook een op zich onschuldige cijfernaam kan plotseling een ongewenste connotatie krijgen. Neem de 911, een icoon voor autokenners. Wie 911 zegt, hoeft niet eens meer Porsche te zeggen. Maar sinds 911, de Amerikaanse datumafkorting van 11 september 2001, verwijst 911
| |
| |
ook naar de historische terreuraanslagen in New York en Washington. Tot in krantenkoppen aan toe: ‘Iran verwijt VS misbruik “911”’ of ‘Ook tennissers merken dat “911” New York heeft veranderd’. Er waren Amerikanen die zich na 911 publiekelijk achter de oren krabden of Porsche zijn modelnaam wel kon handhaven. Maar Porsche heeft daar geen moment aan getwijfeld. Ook de Amerikaanse importeur niet. ‘Welnee, wij hebben nooit op een naamswijziging aangedrongen’, aldus een woordvoerster van Porsche Cars North Atlantic in Atlanta. De naam zat de sportwagen ook niet in de weg, want een jaar na dato rapporteerde Porsche verkooprecords van zijn 911 in de VS, veruit zijn belangrijkste afzetmarkt. Halverwege 2002 verkocht Porsche bijna 20 procent meer 911's dan in de zomer van 2001.
Overigens heeft Porsche de naam van zijn topmodel wél eerder ooit gewijzigd. Dat was direct na de introductie van de auto in 1963. Hij werd gepresenteerd als 901. Maar Peugeot protesteerde dat zij het mondiale merkrecht hadden op drie cijfers met een nul in het midden. Waarop Porsche de naam op het geboortekaartje veranderde van 901 in 911.
Burton: Nederlandse sportwagen met een internationaal klinkende naam.
Foto: Jikke van Tongeren
| |
Hoe Burton Burton werd
Naast Donkervoort en Spyker is er nog een sportwagenfabrikant in Nederland: Burton. Het merk debuteerde in 2007 op de AutoRAI en staat er deze maand weer. De Burtonsportwagen, met een polyester carrosserie op een Citroën 2CV-onderstel, echoot modellen van de roemruchte merken Bugatti, Jaguar en Hispano-Suiza. Klinkt de naam daarom alsof-ie er altijd al geweest is?
‘We wilden, ook vanwege onze internationale ambities, een internationaal klinkende naam die goed uit te spreken is in meerdere talen’, vertelt Arjen Oude Alink van Burton Car Company in Zutphen. ‘Daarnaast vinden we Burton een stoere, nostalgische naam.’ Liefst 450 namen passeerden de revue tijdens het beslissingstraject. Oude Alink: ‘Veel namen bleken al als automerk geregistreerd. We wilden de auto eigenlijk Hunter noemen. Tot 2000 heette ons bedrijf Duck Hunt Car Design. Maar Hunter was al door Peugeot vastgelegd. Ze gebruikten de naam al voor een prototype.’
| |
■ Dierennamen en bijnamen
Van oudsher zijn dierennamen heel gewild bij automakers, en dat is ook niet verwonderlijk: je valt je er moeilijk een buil aan. Toch is de dierenmodelnaam niet langer in zwang. De laatste vijf jaar koos alleen Volkswagen nog dierennamen - hoewel: eigenlijk maar anderhalve. Fox (2005) is een echte (‘vos’), maar Tiguan (2007) is een contaminatie van tijger en leguaan. En Porsche kwam in 2005 met de Cayman. Natuurlijk worden de Mitsubishi Colt (colt betekent ‘jonge hengst’), Ford Ka (Ka betekent ‘kauw’, een soort kraai), Fiat Panda, Opel Tigra, Volkswagen New Beetle en Alfa Romeo Spider nog steeds verkocht, maar hun namen stammen uit een vorig tijdperk. De meeste autodieren, zoals Manta, Mini Jumbo en Bluebird (zie het kader hieronder), zijn uitgestorven.
Ook massaal met pensioen zijn auto's die zich konden verheugen in een bekende bijnaam. Of een algemeen gebruikte koosnaam. Zoals de Kever.
De Lelijke Eend. Snoek of Strijkijzer (Citroën DS). Truttenschudder met jarretelaandrijving (DAF 600 Variomatic). Rugzakje (Fiat 500). Het Monster (Alfa Romeo SZ Zagato). Katterug (Volvo PV544). Spletenkijker (BMW Isetta, met deur die aan de voorkant openklapte, vandaar). Brievenbus (Alfa Romeo Giulia Junior GT). Luis of Wegluis voor de Fiat 500/Topolino, maar ook gebruikt voor de even ontroerende Renault 4CV uit 1947. Wie kent nog Boerenporsche voor de Opel Manta uit 1970? Hoogstens hoor je nog weleens het liefkozende Turkenbak voor een grote oude Mercedes. Bijnaammodellen zijn stuk voor stuk oldtimers, die de garage niet meer uit komen. De laatste stammen uit de jaren zeventig. Hebben auto's nu al zulke rare namen dat bijnamen niet meer nodig zijn? Zoals New Beetle? Croma? Picanto (vraag ernaar in de snackbar)?
| |
Van Alfa tot Zoo: 26 dierenautonamen
| Alfa Romeo Spider (‘spin’) |
| Buick Skylark (‘veldleeuwerik’) |
| Citroën 2CV, in Nederland ‘Lelijke Eend’ |
| Citroën DS, in Nederland ‘Snoek’ |
| Dodge Ram (‘ram’) |
| Dodge Viper (‘adder’) |
| Ferrari Dino (‘dinosaurus’) |
| Fiat Panda (‘pandabeer’) |
| Ford Cougar (‘panter’, ‘poema’) |
| Ford Ka (‘kauw’) |
| Ford Mustang (‘verwilderd paard’) |
| Ford Puma (‘poema’) |
| Ford Scorpio (‘schorpioen’) |
| Ford Taurus (‘stier’) |
| Hyundai Pony (‘pony’) |
| Jaguar (‘panter’, ‘luipaard’) |
| Mitsubishi Colt (‘jonge hengst’) |
| Nissan Bluebird (‘sialia’) |
| Opel Tigra (‘tijger’) |
| Opel Manta (‘grote rog’) |
| Porsche Cayman (‘kaaiman’) |
| Subaru Mini Jumbo (‘kleine olifant’) |
| Volkswagen Fox (‘vos’) |
| Volkswagen Lupo (‘wolf’) |
| Volkswagen New Beetle (‘nieuwe kever’) |
| Volkswagen Tiguan (samensmelting van tijger en leguaan) |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd