Iktionaire
Belevingswereld
Google eens: ‘belevingswereld’ en ‘sluit aan’. Talloze hits. Meestal gaat het om kinderen, maar niet altijd. Ook volwassenen hebben een ‘belevingswereld’ waar dingen ‘bij moeten aansluiten’. Het is een soort moderne mantra, een ‘dikwijls herhaalde uitspraak’, zoals Karel van het Reve het noemde. Of, naar zijn Franse voorganger Flaubert, een ‘idée reçue’, in het Nederlands vertaald als ‘pasklaar idee’.
Van gevangenisstraf is nog nooit iemand beter geworden, een potlood is een fallisch symbool, een goede schrijver gebruikt niet twee keer achter elkaar hetzelfde woord, hoe harder de matras hoe gezonder. En: om effectief te zijn moet een boodschap ‘aansluiten bij de belevingswereld van de ontvanger’.
Sommige beweringen hebben blijkbaar een natuurlijk waarheidsgehalte, zodat niemand op het idee komt ze ter discussie te stellen. Een rots die over een rivierbed rolt wordt steeds kleiner, en toch zie je in een dal tussen de kiezeltjes soms een enorme kei liggen. Zo is het met bepaalde ideeën blijkbaar ook - terwijl andere keien breken en afbrokkelen, rollen andere ongeschonden voort en winnen vanzelf aan gewicht. Iedereen zegt het, dus het zal wel waar zijn, het zal wel waar zijn, want iedereen zegt het. Als Napoleon spoorwegen gehad had, zou hij nooit een slag verloren hebben. Ons zegt het niet zo veel, maar in de tijd van Flaubert zei men dat op verjaarsfeestjes. Karel van het Reve noemde hem al in 1977, maar hij is nog steeds in omloop: ‘De maatschappij wordt steeds ingewikkelder.’
Die van de ‘belevingswereld’ is recenter, vermoed ik.
De hortus botanicus: ‘Het programma sluit aan bij de belevingswereld van de leerlingen, bij de kerndoelen van het primair onderwijs en bij de leermethode “Leefwereld”.’
Een internetforum voor leerkrachten: ‘Sneeuwklokjes? Heel leuk idee - maar nu al? Dit sluit wat mij betreft totaal niet aan bij de belevingswereld van de kinderen.’
Een communicatiebureau: ‘Soms schieten brochures of folders hun doel voorbij. De redenen zijn legio: de tekst is te ingewikkeld, de tekststructuur is niet duidelijk, de tekst sluit niet aan bij de belevingswereld van de doelgroep en zo kunnen we nog wel even doorgaan.’
Wat u zegt.
Wat een ‘belevingswereld’ eigenlijk is, wordt nooit vermeld. Blijkbaar worden wij geacht dit te weten. Voorkennis? Belangstelling? Referentiekader? Wereldbeeld? Die sneeuwklokjes bieden wellicht een aanknopingspunt. Als in een lesplan voor de basisschool sneeuwklokjes voorkomen terwijl er buiten geen sneeuwklokjes te zien zijn, sluit zo'n les ‘niet aan bij de belevingswereld van de kinderen’. Het woord klinkt naar iets innerlijks - beleving, denkwereld - maar het verwijst blijkbaar juist naar iets buiten ons; ook als er geen sneeuwklokjes in de tuin staan, kunnen ze immers best in het hoofd van een kind zitten. Of anders wellicht het concept ‘bloem’, waar het sneeuwklokje dan weer een variant op is. Nee, fout, om tot de belevingswereld van kinderen te behoren moeten sneeuwklokjes ook echt eerst opgekomen zijn. Geen sneeuwklokjes dit jaar? Jammer, dan komen ze ook niet aan bod.
Je kunt eigenlijk alleen over onbekende dingen spreken als ze bekend zijn. Onderwijs over vrede in oorlogsgebieden heeft geen zin. Eerst de school beschieten, dan pas lesgeven over oorlog. Anders krijg je geheid belevingswereldaansluitproblemen.
‘Genoemd hortus-programma bevat uitsluitend informatie over skinny jeans, clubbing, lipgloss en döner kebab. Botanische kennis werd achterwege gelaten aangezien deze niet aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen.’
Ik weet niets over de Mongoolse keuken. Wie mij iets over deze keuken wil leren kan beter zelfmoord plegen, want die informatie zal nooit kunnen aansluiten bij mijn belevingswereld.
‘Hallo kinderen, vanmiddag hebben we het over klassieke muziek!’
‘Klasse-wát?’
‘Haha, nee hoor, juf maakt een grapje. Want wat heb ik hier? Een dvd van K3!’
‘Yeeeeeehhhh!!!!!’
Jan Kuitenbrouwer
Auteursrechtelijk beschermd
