Rutger Kiezebrink
Spelen met taal
Paleiscoup in Wadelincourt
Wat is er zo opmerkelijk aan stresssituatie? Wat is het langste palindroom met afwisselend klinkers en medeklinkers? Zijn er meer woorden als arbeidsonrust, lateihout en tafeldiscours? Om dat soort vragen draait het in de tweemaandelijkse rubriek ‘Spelen met taal’.
Het idee om zinnen met zo veel mogelijk telwoorden te maken (zie het aprilnummer, pagina 103) bracht bij enkele lezers een oud tekstje in herinnering: ‘Een van de twee drielingen viert de vijfde van de zesde zijn/haar zevende verjaardag. Hoogachtend, je toegenegen Tinus.’ (Of: ‘je toegenegen tiener, Elfje.’)
Erg creatief (en nostalgisch), maar het was niet helemaal de bedoeling. Het ging me om zinnen waarin zo veel mogelijk (homoniemen van) telwoorden diréct achter elkaar staan, dus zonder andere woorden ertussen. Oké, er mag ergens anders nog wel een telwoord staan, maar dat telt niet mee voor het eindtotaal. Bovendien moet elk woord in het homoniemenrijtje exact gelijk zijn aan een telwoord, dus woorden als achten(d), drieling en tweede tellen niet mee; ook de veelgebruikte woordgroep een-twee-drie mag niet meedoen, omdat dat geen drie losse woorden zijn.
Strenge criteria misschien, maar het blijkt wel degelijk mogelijk om zinnen te maken die eraan voldoen. Zoals ‘Zes zeven acht één elf vijf te veel’ of ‘Vier zeven acht één elf drie te veel’ (ingestuurd door Ina Heijting en Dick Koblens), met zes telwoordhomoniemen achter elkaar, en ‘Eén elf acht negen zeven vier zeven te veel’ (door Brans van Rossum), met zeven stuks.
Als je sommige (tel)woorden vaker gebruikt, zoals Brans van Rossum hierboven, blijkt de score verder te kunnen oplopen. Hans Walscheid van Dijk en Aad van de Wetering wezen erop dat de volgende zin - die al langer bekend is uit taalspelletjes - ook aan de criteria voldoet: ‘Als zeven zeven zeven zeven zeven, zeven zeven zeven zeven zeven’ (tien keer zeven). Ivo en Mirjam Bouwmans maakten een zin met een ‘score’ van 13: ‘Als in Acht zeven zeven één elf zeven, acht één elf zeven zeven zeven zeven te veel.’ (Acht is een dorp dat bij Eindhoven hoort.) En Laurence Verkooyen wist een tekst te construeren met zestien opeenvolgende telwoorden, maar daar waren wel een paar leestekens voor nodig en, naar mijn smaak, iets te vaak het lidwoord een (zie www.onzetaal.nl/spelen).
Een nieuw onderwerp: klinkers. Er is me al een paar keer gevraagd wat er zo bijzonder is aan die woorden arbeidsonrust, lateihout en tafeldiscours uit het intro van deze rubriek. Die woorden bevatten de klinkers a, e, i, o en u alle vijf precies één keer - en dan ook nog eens in precies die volgorde. Er zijn er meer: bakkerijproduct, marketingvrouw en paleiscoup bijvoorbeeld, en de naam Artemidorus, een Griekse droomuitlegger uit de tweede eeuw na Christus, of Wadelincourt, een dorp in België.
Zijn er mooiere voorbeelden? En misschien zelfs gevallen waarin ook nog een y (als klinker) voorkomt? Ik hou me aanbevolen: spelen@onzetaal.nl of via gewone post (zie colofon).
Auteursrechtelijk beschermd