Onze Taal. Jaargang 77

[p. 108]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Hoon én bijval voor allochtonen-voorstel

Minister Hirsch Ballin van Justitie wekte eind februari enige verbazing toen hij in het radioprogramma De Ochtenden voorstelde om de termen allochtoon en autochtoon voortaan te vermijden. Ze zouden ‘valse tegenstellingen’ creëren. ‘Als we doorgaan met spreken alsof ons land verdeeld is, dan maken we de dingen alleen maar erger’, aldus Hirsch Ballin.

Zijn uitspraken passen in een lange traditie. Zo werd in de voorbije decennia geopperd allochtoon te vervangen door onder meer bicultureel, nieuwe Nederlander, medelander en - in Den Haag - Hagenaars met een niet-Nederlandse culturele achtergrond. Telkens werden de voorstellen weggehoond, en dat was nu niet anders. ‘Gezeur’ (VVD) en ‘politiek correct geneuzel’ (PVV) werd het idee al snel genoemd in de Tweede Kamer. En tekstwetenschapper Jan Renkema wees er op de voorpagina van NRC Handelsblad op dat het niet uitmaakt hoe je ‘ze’ noemt. Of het nu gastarbeider, nieuwkomer of allochtoon is, zolang de tegenstelling in de maatschappij bestaat, bestaat die ook in de taal.

Toch klonk er ditmaal, onder meer in de commentaren van Trouw en Elsevier, ook begrip - deels juist omdat de term allochtoon niet altijd even bruikbaar meer is in de huidige maatschappij. Soms worden bijvoorbeeld álle immigranten eronder het geschaard, dus naast Turken en Marokkanen óók Duitsers en Amerikanen. Maar misschien nog wel vaker wordt de term gebruikt als synoniem van ‘onderontwikkelde, niet-moderne persoon, vaak met een moslimachtergrond’, aldus Trouw. ‘Hoog tijd dat er wordt nagedacht over betere termen’, besluit Elsevier.

Zie ook ons webdossier www.onzetaal.nl/dossiers/controversieel.

Dialectoloog Weijnen overleden

Prof. dr. A.A. Weijnen, de grondlegger van de dialectkunde in ons land, is op 9 februari jl. in zijn woonplaats Malden overleden. Weijnen was emeritus hoogleraar Nederlandse en Indo-Germaanse taalkunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij richtte in de jaren zestig het Nijmeegse Centrum voor Dialect- en Naamkunde op, van waaruit tientallen jaren werd gewerkt aan omvangrijke projecten als het Woordenboek van de Brabantse dialecten en het Woordenboek van de Limburgse dialecten. Zijn belangrijkste werk is Nederlandse dialectkunde uit 1958, maar bij het grote publiek is hij vooral bekend van het Prisma woordenboek Nederlands uit 1955, dat al sinds jaar en dag op bijna iedere schoolboekenlijst staat. Weijnen is 98 jaar geworden.

Prof. dr. A.A. Weijnen (1909-2008)
Foto: Ron Moes

Liever fuck en shit dan jezus

Steeds meer zestigplussers ruilen godslasterlijke vloeken in voor Engelse krachttermen als fuck en shit. Dat stelt emeritus hoogleraar lexicografie Piet van Sterkenburg op grond van een onderzoek naar het vloekgedrag van Nederlanders en Vlamingen. Ouderen lijken hiermee de jongeren te volgen, die dat soort vloeken al veel langer gebruikten.

Volgens Van Sterkenburg hanteren Nederlanders het liefst krachttermen waarin iemand anders een lelijke ziekte wordt toegewenst: (krijg de) kanker, pest, tering, enz. ‘Het lijkt wel alsof Nederlanders denken dat ze die ziektes nooit zullen krijgen als ze een ander ermee verwensen’, aldus Van Sterkenburg. Vlamingen hebben een voorkeur voor fecaliën (schijt), genitaliën (kust mijn kloten) en voor stapelvloekwoorden als godverdommemiljardennondeju - hoe bozer de Vlaming, des te langer zijn vloek.

Van Sterkenburgs eigen favoriet: ‘Krijg een zweer aan je jongeheer, omdat het literair zo mooi klinkt. Al zal ik hem zelf nooit gebruiken.’

Lof, Sof en Spatie bekroond

De meest opmerkelijke onjuiste spatie van 2007 is die in ‘Naakt Model Tekenen’, zo oordeelden de bezoekers van de website van Signalering Onjuist Spatiegebruik. De tekst werd vorig jaar aangetroffen op de internetpagina van Top Tours cityEvents in Amsterdam (en later ook op de achterzijde van Onze Taal).

Ook op de ‘webstek’ van de stichting Nederlands konden bezoekers zich uitspreken, en wel voor een persoon die het Nederlands een grote dienst had bewezen, en voor iemand die dat juist niet had gedaan. De Sofprijs van de stichting ging naar minister-president Jan Peter Balkenende omdat hij vorig jaar bij de opening van het academisch jaar aan de Universiteit Wageningen een toespraak in het Engels hield. Thomas von der Dunk kreeg de Lofprijs vanwege zijn kritische Volkskrant-artikel over de opmars van het Engels op de universiteiten.