Onze Taal. Jaargang 76

[p. 358]

Taalergernissen

Hoort of ziet u taalverschijnselen die u lelijk, verwerpelijk, leuk, nieuw of anderszins opmerkelijk vindt? Laat het ons dan weten. Liefst per e-mail ([e-mail], met vermelding van uw adres) of anders per reguliere post (Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag).

Te pas en te onpas
Paul J. van Houten - Coevorden

Ik heb gelezen en gehoord dat mannelijke controleurs van een gemeentelijk vervoerbedrijf ‘te pas en te onpas’ hun geslachtsorgaan hadden getoond aan een vrouwelijke collega.

Voorbijgaand aan de merkwaardige werkopvatting van betrokkenen vraag ik mij af in welke gevallen sprake zal zijn geweest van het ‘te pas’ tonen van het bedoelde lichaamsdeel.

Mij lijkt dat de uitdrukking te pas en te onpas voornamelijk te onpas wordt gebruikt.

In elkaar geslagen
Nico Pot-Den Haag

Wanneer de media verslag doen van lichamelijk geweld heet het slachtoffer steeds vaker ‘in elkaar geslagen’ te zijn. Dat werd ook gezegd over ex-moslim en -PvdA'er Ehsan Jami, die zich kort na zijn ontmoeting met zijn aanvallers gaaf en monter in beeld vertoonde. Hij had ‘slechts’ een klap en een hak in zijn gezicht gehad. Objectieve media? Maar de term bekt zo lekker dramatisch.

‘Ex-factor’
Wout van Kuilenburg - Boxmeer

Het uit Engeland overgewaaide talentenjachtprogramma X Factor was in de winter van 2006/2007 via RTL 4 ook in Nederland te zien. ‘Never change a winning formula’, moeten de makers ervan hebben gedacht, die het - met Henkjan Smits voorop - voortdurend op z'n Engels hadden over de ‘ex-factor’.

Nu wordt met het voorvoegsel ex in onze taal doorgaans iets aangeduid wat voorbij en geweest is, maar als je over de ‘ex-factor’ beschikt, ligt de toekomst juist voor je open.

Totdat het cosmeticabedrijf Max Factor deze kreet sponsort, lijkt mij dat iedere Nederlander voor zichzelf moet nagaan of hij het woord juist uitspreekt.

Deltaplan
Toine Korthout - Sleeuwijk

Koningin Beatrix sprak in haar Troonrede 2007 de volgende zinnen uit: ‘De kwaliteit van de inburgering kan en moet omhoog. Bovendien is het nodig meer mensen te bereiken. Hiertoe heeft de regering bij u een Deltaplan Inburgering ingediend.’

Ook presentator Henkjan Smits zegt ‘ex-factor’.
www.rtl.nl

Na de watersnoodramp die in 1953 Zeeland en delen van Zuid-Holland en Noord-Brabant trof, stelde de Nederlandse overheid ‘het Deltaplan’ op om het land in de delta van de grote rivieren tegen overstromingsgevaar te beschermen.

‘Genootschap, doe er wat aan!’

Ik bespeurde afgelopen jaren een ander gebruik van het woord deltaplan. Vrijwel steeds gaat het daarbij om de roep om een bepaald kennelijk urgent probleem grootschalig aan te pakken.

Hoewel het ook al tot Van Dale is doorgedrongen, erger ik mij aan elk gebruik van deltaplan dat niets heeft uit te staan met enige rivier- of andere delta. Het wordt dus hoog tijd voor een deltaplan voor het juiste gebruik van delta.