Mercator beschermt minderheidstalen
Sytske de Jong - ex-medewerker Mercator-Education
Meer dan 45 miljoen mensen binnen de Europese Unie spreken naast hun officiële landstaal een minderheidstaal. Het gaat dan niet alleen om talen die enkel in een deel van een bepaald land gesproken worden, zoals Baskisch, Catalaans, Sami, Occitaans en Fries, maar ook om zogenoemde ‘grenstalen’. Het Sloveens is bijvoorbeeld een minderheidstaal in Oostenrijk, het Duits in Frankrijk, en het Italiaans is een minderheidstaal in Slovenië. Het voortbestaan van de Europese minderheidstalen staat door verschillende oorzaken onder druk. Vaak heeft de minderheidstaal ten opzichte van de meerderheidstaal een lage status, ouders geven de taal niet aan hun kinderen door omdat ze denken dat de kinderen alleen op de maatschappelijke ladder kunnen stijgen als zij de meerderheidstaal spreken, en soms staat een landelijke overheid onverschillig of zelfs regelrecht vijandig tegenover de minderheidstaal.
Het zou jammer zijn als de Europese minderheidstalen zouden verdwijnen. Taal is immers meer dan een communicatiemiddel: het is ook de drager van een bepaalde identiteit, cultuur en geschiedenis. Het Mercator-netwerk zet zich in voor het behoud van de Europese minderheidstalen door onderzoek te doen, door een platform te bieden waar men ervaringen kan uitwisselen, en door informatie te verzamelen en te verspreiden. Een belangrijk instrument hierbij zijn de websites van de Mercatorcentra.
Het Mercator-netwerk bestaat uit drie centra: Mercator-Legislation in Barcelona (Spanje), dat zich bezighoudt met minderheidstalen in bestuur en rechtspraak, Mercator-Media in Wales (Groot-Brittannië), dat zich toelegt op minderheidstalen in de media, van de schrijvende pers tot digitale media, en Mercator-Education in Leeuwarden, dat zich richt op minderheidstalen in het onderwijs, van voorschoolse opvang tot de universiteit. Al deze drie terreinen zijn van belang voor het behoud van minderheidstalen. In 2007 is men begonnen met steun van de provincie Friesland het Mercator-centrum in Leeuwarden uit te bouwen tot het ‘Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren’. De Europese Commissie heeft het Mercator-project in 1987 opgezet naar aanleiding van een resolutie van onder anderen de Vlaamse Europarlementariër Willy Kuijpers. De resolutie stelt dat de Europese Unie actie moet ondernemen om de Europese minderheidstalen te behouden en te beschermen, met name op het gebied van onderwijs, media, bestuur en rechtspraak. De volledige tekst van de resolutie-Kuijpers is te vinden op de website van Mercator-Legislation.
De centrale website van Mercator: www.mercator-central.org
Onderwijs in minderheidstalen is cruciaal voor het doorgeven van de taal aan de jongere generatie. Doordat mensen de minderheidstaal in media, bestuur en rechtspraak (kunnen) gebruiken, wordt duidelijk dat het een volwaardige taal is, die niet alleen bedoeld is voor op straat en thuis. Ten slotte is het van groot belang dat de taal wettelijk beschermd wordt, zodat sprekers zich op hun recht kunnen beroepen.
Mercator hoopt een bijdrage te kunnen leveren aan de versterking van de positie van minderheidstalen in Europa. Maar uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid voor het voortbestaan van de taal bij de sprekers van de minderheidstaal zelf. Als zij hun eigen taal niet belangrijk vinden, als zij hun meertaligheid niet koesteren als iets kostbaars, als zij hun kinderen de taal niet meer leren en hun niet meer leren er trots op te zijn, dan zijn de Europese minderheidstalen gedoemd te verdwijnen.
De centrale website van het Mercator-project is te vinden op www.mercator-central.org. Koppelingen naarde andere Mercator-websites vindt u op www.onzetaal.nl/2007/10/mercator.php
Auteursrechtelijk beschermd