Onze Taal. Jaargang 76

[p. 246]

Tamtam

Redactie Onze Taal

Nedersaksisch krijgt mogelijk zelfde erkenning als Fries

Het Nedersaksisch, de streektaal die wordt gesproken in onder andere Groningen, Drenthe en Overijssel, maakt kans op hetzelfde (hoge) niveau erkend te worden als het Fries. Dat is de uitkomst van een gesprek dat staatssecretaris Ank Bijleveld (Binnenlandse Zaken) onlangs had met de Groningse gedeputeerde Hans Gerritsen.

Het Nedersaksisch is momenteel - net als overigens het Limburgs - al officieel erkend op grond van het Europees Handvest voor Regionale en Minderheidstalen, maar deze twee streektalen staan een treetje lager op de ladder dan het Fries. Zo mag het Fries wél gebruikt worden in overheidsdocumenten, maar het Nedersaksisch en het Limburgs niet.

Dat de staatssecretaris nu voorzichtig de deur openzet voor een hogere vorm van erkenning, is tamelijk pikant. In 2000 werd het verzoek om het Zeeuws te erkennen (op hetzelfde, lagere niveau als het Nedersaksisch) door het ministerie afgewezen na een advies van de Nederlandse Taalunie. Die oordeelde dat het Zeeuws weliswaar gelijkwaardig was aan de twee eerder erkende streektalen, maar dat die achteraf gezien nooit erkend hadden mogen worden (in de procedure voor het Limburgs en het Nedersaksisch werd de Taalunie niet geraadpleegd). Hoe kan het dat de ene streektaal erkenning wordt geweigerd, terwijl bij de andere juist wordt onderhandeld om meer? Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft er desgevraagd geen verklaring voor.

Voordat het ministerie zich verder buigt over de opwaardering van het Nedersaksisch, moeten de Nedersaksische provincies eerst onderzoeken hoe een hogere erkenning zou kunnen functioneren zonder enige rijksbemoeienis, en hoe de bureaucratie beperkt kan blijven. De Groningse gedeputeerde Gerritsen verwacht dat eind dit jaar aan die voorwaarde kan zijn voldaan.

Leraren bestraffen d/t-fout steeds minder

Het gebeurt niet vaak dat een afstudeerscriptie tot een maatschappelijke discussie leidt, maar het lukte de Leuvense studente Els Hendrickx met haar onderzoek naar d/t-fouten op Vlaamse scholen. Daaruit bleek dat jongeren weliswaar belang hechten aan een correcte werkwoordspelling, maar alleen wanneer ze dat zelf nodig vinden, dus wél in sollicitatiebrieven en in de lessen Nederlands, maar níét tijdens het chatten of bij andere vakken. Als ze een foutje maken, schamen ze zich daar vervolgens niet voor, ook niet voor foutjes in die formelere situaties.

De meeste Belgen - en ook enkele Nederlanders - schrokken echter vooral van de relatieve mildheid van de docenten. Vroeger werd er ruim een punt aftrek gegeven voor d/t-fouten, en heel veel mensen dachten dat dat nog altijd gebeurde, maar tot ontsteltenis van sommigen van hen blijkt geen enkele docent nog zo streng. Sterker: de helft van de leraren zegt d/t-fouten helemaal niet te bestraffen. Van de andere helft (veelal docenten Nederlands) rekent 36% één punt per fout, en de overige 64% een halve punt per fout, of nog minder.

Gedeletet het vaakst fout op internet

Het Nederlandse woord dat relatief het vaakst fout gespeld wordt op internet is gedeletet, dat in 99,65% van de gevallen geschreven wordt als ‘gedelete’, ‘gedeleted’ of op nóg een andere manier die niet in de boekjes staat. Dat is de uitkomst van een onderzoekje van de Taaladviesdienst van het Genootschap Onze Taal, die bezoekers van zijn weblog (taal.web-log.nl) had gevraagd dergelijke woorden op te sturen. Eveneens lastig bleken woorden als rodekool (in 86% van de gevallen fout, als twee woorden, geschreven), accommodatie (74% fout) en verkeert in nieuwstaat (55% fout).

Boeken hertaald voor zwakke lezers

De schrijfsters Marjan Berk en Yvonne Kroonenberg hebben hun eigen boeken zó bewerkt dat ze makkelijk te lezen zijn door ‘laaggeletterden’. Er zijn al vaker boeken hertaald voor mensen die niet goed kunnen lezen, maar het is voor het eerst dat de auteurs dat zelf deden.

Uitgeverij Eenvoudig Communiceren presenteert de boeken op 14 september, op de laatste dag van de Week van de Alfabetisering. In het oktobernummer van Onze Taal meer over dit project.

Jan Wolkers gastauteur Groot Dictee

Schrijver en beeldend kunstenaar Jan Wolkers is dit jaar de opsteller van het Groot Dictee der Nederlandse Taal, de beruchte spellingwedstrijd van de NPS, de Volkskrant en De Standaard. Wolkers treedt hiermee in de voetsporen van (ex-)Volkskrant-columnisten Remco Campert en Jan Mulder, Herman Koch en Martin Bril.

De 81-jarige Wolkers zal de tekst in verband met zijn leeftijd niet komen voordragen in de Eerste Kamer, waar het dictee gehouden wordt, maar hij spreekt die vooraf in op video. Deze achttiende editie van het dictee wordt woensdag 19 december op tv uitgezonden.

Dicteeschrijver Jan Wolkers.
Foto: Thomas Schlijper