Onze Taal. Jaargang 76

[p. 181]

[Nummer 7/8]

[p. 184]

Uit een advertentie voor Parship, een van de meestgebruikte datingsites.

Virtueel versieren
Taalgebruik op datingsites

Jan Erik Grezel

Digi-daten is in. Dagelijks zoeken honderdduizenden Nederlanders via datingsites een partner. In het eerste contact op internet draait het om taal. Hoe kiezen virtuele daters hun woorden en wat voor effect hebben die? Welke eufemismen verdoezelen bekende ‘schoonheidsfoutjes’? Wat mag je wel en niet schrijven en welke adviezen geven professionals?

‘“Grote neus, dito geschapen.” Zo'n man wil je toch niet ontmoeten?’, schampert Ingrid (45). Ze laat in hoog tempo tientallen ‘profielen’ over het beeldscherm vliegen. Het zijn stukjes tekst waarin mannen zichzelf beschrijven. De heren zijn op zoek naar een ‘date’ of een partner. Hun taalkunstjes wekken bij Ingrid meer ergernis dan interesse. ‘Hier: “Man met een beetje charisma”, wat een onzin. Charisma heb je of je hebt het niet.’ Ze slaakt steeds diepere zuchten. ‘“Wie komt er op mijn pad voor een LAT”, pfff, nee, dank u. Het is allemaal zo cliché: “Ik ben al wel op leeftijd maar nog jong van hart.” En al die kerels willen een goed gesprek bij een lekker glas wijn voor de open haard.’

‘Dit vind ik nou een heel open en oprecht profiel’, zegt Marjanne (53) terwijl ze naar haar scherm knikt. Ze is geroerd door de zelfbeschrijving van een oudere weduwnaar met een hartkwaal. ‘Hij komt er recht voor uit dat hij zijn vrouw mist. O, hij heeft een gedichtje gemaakt.’ Het eindigt met ‘Het lieve wezen dat mij in mijn smart wil schragen / Zij zij mijn engel tot het laatst der dagen.’ ‘Het lijkt me een echte lieverd. Jammer dat hij wat te oud voor me is.’ Ze klikt door en begint bij het volgende profiel meteen te briesen. ‘Hier heb je weer zo'n ijdeltuit: “Ik ben trots op mijn lichaam en zie er verzorgd uit.” Daar val ik dus over. Die man holt na zijn werk meteen naar de sportschool.’ Over het volgende profiel: ‘Dit is beter: “Gespierd maar geen sixpack”.’ Twee tonen uit haar computer kondigen een nieuw berichtje aan. Een contactverzoek: ‘Dag onbekende blondine, je woorden spreken me aan. Je hebt een vol leven maar je geeft aan iets te missen: “Een verbindend element”. Wie weet kan ik dat zijn. Hartelijke groet, Daan.’ Ze duikt meteen in Daans profiel en begint even later enthousiast een reactie te tikken.

[p. 185]

■ Verbale hofmakerij

Schrijven, lezen en gelezen worden, vallen óp of vallen óver - daar gaat het om bij de eerste virtuele besnuffeling op ‘datingsites’. Net als honderdduizenden andere singles zijn Ingrid, Marjanne en Daan via internet op zoek naar een relatie. Er zijn in Nederland tientallen datingsites. Onder de meestgebruikte zijn Parship, Match4me, Relatieplanet en Lexa (zie het kader op deze bladzijde). Veel sites tonen foto's van de leden. Die zijn dan voor elk ander lid van de site zichtbaar. ‘Parshippers’ geven pas hun foto vrij bij individuele contacten. Zo omzeilen ze het etalagesyndroom: stel je voor dat collega's of vrienden lezen hoe je je als partner aanbiedt.

Wie op internet een relatie gaat zoeken, komt in een virtuele wereld terecht met een eigen dynamiek. Nergens is hofmakerij zo verbaal. Op datingsites ontbeert de versierder non-verbale wapens zoals ogen vol ondeugd of een diep décolleté. Een opvallende omschrijving is de cosmetica van de internetdater: ‘Ik ben een gulle lach op hoge hakken.’ Baltsgedrag is teruggebracht tot de productie van brokjes tekst. ‘Maar die moeten wel ergens over gaan’, zegt Annemarie Determan, psychologe in dienst van Parship. ‘Je begint op internet geen praatje over het weer. Het gaat al meteen over jezelf.’

Een contact leggen verloopt standaard. Je schrijft je in, je maakt een zelfbeschrijving en voegt er eventueel een foto aan toe. Je gegevens worden gecontroleerd (je mag bijvoorbeeld geen eigen e-mailadres in je profiel zetten). Sta je eenmaal op de site, dan kun je contactverzoeken verzenden en ontvangen.

■ Visitekaartje

De inschrijving kost wel even tijd. Bij Parship moet je vragen naar feitelijkheden beantwoorden en zinnetjes aanvullen als ‘Drie dingen die voor mij belangrijk zijn...’ Ook krijg je een persoonlijkheidstest voorgelegd. Het doel daarvan is de juiste ‘match’ te vinden met andere gebruikers. De test moet iets blootleggen van je karakter en gedrag. Want, legt Parship uit: ‘Bepalend voor het karakter van mensen is de verhouding waarin verstand (hoofd), gevoel (hart) en intuïtie (buik) tot elkaar staan en het gedrag bepalen.’ Het commentaar op mijn testuitslag: ‘Uw meest benijdenswaardige eigenschap: u geniet met volle teugen van het leven - spontaan en direct. Uw beste reacties komen uit het hart (aandeel van het gevoel 30%) en - misschien nog sterker - uit een buikgevoel (intuïtie 56%).’ Na deze analyse krijg ik ‘tips voor een partnerkeuze’: ‘Uw levenslust en vermogen tot genieten werken op veel mensen aanstekelijk. (...) Bij het zoeken van een partner moet u erop letten dat uw partner bij emotionele overeenstemming tussen u beiden wat extra rationaliteit in de relatie brengt.’ Waarvan akte.

Nu volgt de belangrijkste stap: het schrijven van ‘Ik over mezelf’. ‘Dat is je visitekaartje. Ik adviseer mensen om daar veel aandacht aan te besteden en de omschrijving zo uitgebreid mogelijk te maken’, zegt Annemarie Determan. Zij houdt telefonisch spreekuur voor Parshippers die met klemmende vragen zitten en steun of advies willen. ‘Veel vragen gaan over die zelfomschrijving. Daar zijn mensen erg onzeker over. Ze

‘Taal is voor de mens net zoiets als de pauwenveren voor de pauw. Dat zie je ook op datingsites waar het op taal aankomt.’

moeten heel hard gaan nadenken over de vraag: wie ben ik nou eigenlijk? Schrijf vanuit je hart, raad ik de mensen aan, maak het persoonlijk. Zeg niet alleen dat je het fijn vindt om langs het strand te wandelen, maak ook duidelijk waaróm.’ En moet ik zeggen dat ik weduwnaar ben of gewoon ‘ongehuwd’? ‘Wees eerlijk, maar wees ook positief. Te dik? Schrijf dan: “Ik houd van het bourgondische leven.” Gerimpeld? Zeg dat je vrolijke lachrimpels hebt. Maar je moet die rubriek “Ik over mezelf” wel invullen, anders krijg je heel weinig respons.’

Nederlandse datingsites

De twee miljoen alleenstaanden in Nederland kunnen - als ze een partner via internet willen zoeken - op allerlei datingsites terecht. De meestgebruikte zijn Relatieplanet, Lexa, Match4me, Parship, E-Matching en Iwannadate. Er zijn ook sites voor ‘etnische dating’.

Taal speelt op de ene site een grotere rol dan op de andere. Wie zich inschrijft, kan uitgebreid over zichzelf vertellen in een profiel. Gebruikers van Parship en Match4me doen dat in de regel ook uitvoerig. Bij Parship moet men voor het profiel wat vragen beantwoorden, bijvoorbeeld: ‘Wat mijn partner over mij zou moeten weten.’ Daarnaast kunnen gebruikers in ‘Ik over mezelf’ een zelfbeschrijving geven. Match4me laat leden ook een ‘veld’ over zichzelf vullen, maar vraagt daarnaast specifiek naar bijvoorbeeld ‘passies’. ‘Dat vind ik wat positiever’, zegt Marjanne (53), die op beide sites actief is. ‘Bij Parship moet je onder andere ook aanvullen “Ik erger me aan...”; dan verval je in iets negatiefs. Match4me vind ik wat sprankelender, Parship is gedegen. Relatieplanet is weer de andere kant. Daar zit veel kaf tussen het koren.’

■ Balans

‘De kunst is om in je profiel een goede balans te vinden tussen hoogdravendheid en nietszeggendheid, tussen originaliteit en clichés’, zegt Victor (39), taalkundige én internetdater. Hij was snel klaar met zoeken. ‘Mijn eerste serieuze contact ligt nu naast mij te slapen als m'n vriendin. Ik was actief op Parship en daar moet je onder andere invullen “Ik wou dat ik kon...” Veel vrouwen vullen dat zinnetje aan met “vliegen” of “toveren”. De winnares van mijn persoonlijke loterij gaf als wens “een kinderboek schrijven”. Dat sprong eruit. Ik ben ook gevallen op haar eenvoud in “Ik zoek iemand die lief en gewoon is.”’

Als linguïst heeft Victor een heldere visie op de functie van taal bij het daten. ‘Taal is geëvolueerd tot een instrument waarmee je indruk maakt op het andere geslacht. Al die variatie die er met taal mogelijk is, lijkt ballast. Waarom kunnen we onze betrekkelijk eenvoudige gedachten op zo ontelbaar veel manieren onder woorden brengen? Omdat we daarmee kunnen pronken. Taal is voor de mens in veel opzichten net zoiets als de pauwenveren voor de pauw. Dat zie je ook op datingsites waar het op taal aankomt. Eigenlijk wel jammer dat mijn eerste contact meteen raak was. Ik had graag nog wat langer in die wereld rondgekeken.’

[p. 186]

■ Blauwtje

Die gelegenheid heeft Hans (44), huisarts én amateurdichter, wel gekregen. Hij is een maand of acht bezig als internetdater - maar zonder veel succes. ‘Ik heb gemerkt dat het mailcontact met een onzichtbare eventuele partner een eigen leven gaat leiden - juist doordat het medium zo talig is. Schrijven gaat mij makkelijker af dan praten. Ik heb me soms wat laten meeslepen door mijn eigen woorden. Zelfs een kluns in versieren kan achter de computer nog een casanova worden.’

Veel mensen die aan internetdaten beginnen, worden de eerste weken behoorlijk in beslag genomen door ‘de contacten’ - zo heb ik ook ervaren. Soms gaat het te ver. Hans: ‘Ik mailde me scheel, zat nachtenlang lappen tekst te produceren voor vrouwen die ik nog nooit had gezien. Ik heb de waarschuwing om niet te lang te mailen in de wind geslagen. Je wordt opgepept tot ongeremde openhartigheid. Achteraf heb ik van een aantal dames het verwijt gekregen dat ik schreef als iemand die heel verliefd leek. Ik doe het nu even rustig aan.’

Illustratie: Hein de Kort

Niels (46), in het dagelijks leven psychiater: ‘Zo'n mailuitwisseling kan heel leuk zijn, bijvoorbeeld door gedeelde interesses. Maar dat heeft niets met partnerschap te maken. Twee seconden van een ontmoeting zeggen meer dan zes bladzijden tekst. Het zijn ook vaak monologen, die berichten.’ Tóch heeft Niels via het mailen een relatie gekregen: ‘Met haar was er vanaf het eerste moment een klik. Waaraan dat lag? Dezelfde associaties: ze schreef precies in de lijn waarin ik dacht.’

Marjanne heeft een paar pijnlijke ervaringen gehad: ‘Je begint onbezonnen en beseft niet dat je een blauwtje kunt lopen. En niet elke man heeft het fatsoen om netjes te zeggen dat hij het contact wil afsluiten. Soms word je heel bot afgeserveerd met een half regeltje.’

‘Over het beëindigen van een contact geven wij advies’, zegt Annemarie Determan. ‘Wat absoluut niet kan, is zwijgen - niets meer laten horen. Mensen die echt niet weten wat ze moeten zeggen, moeten dan maar gebruikmaken van een standaardformulering als: “Ik heb het gevoel dat we niet goed bij elkaar passen.” Dat is niet kwetsend.’

■ Pret in bed

Kennen de datingsites ook restricties wat taalgebruik betreft? Wat mag je wél en wat mag je niet schrijven? ‘Schelden, schuttingtaal en discriminerende opmerkingen laten we niet toe’, zegt John Meuffels, oprichter en eigenaar van Match4me. ‘Dat staat allemaal in de algemene voorwaarden. We hebben weleens iemand verwijderd die erg vrouwonvriendelijk schreef. Hij zocht een onderdanige en gehoorzame vrouw. En hij hield ervan dames op de kast te jagen.’ Maar hoe voorkomt Match4me dat er bijvoorbeeld schuttingtaal en scheldwoorden gebruikt worden? ‘We hebben een programma ontwikkeld dat woorden als lul en hoer moet filteren. Maar iemand mag wel schrijven: “Ik voel me geen ouwe lul” of “Ik hou wel van een beetje ouwehoeren.” Dat filteren blijft dus mensenwerk.’

‘Match4me is niet voor erotische contacten. “Ik ben op zoek naar vrouwen voor een triootje” of “Ik zoek pret in bed” is niet toegestaan. Maar wat wel mag: “Ik zoek een vaste relatie en hou van pret in bed.” Het gaat meestal ook niet om de precieze woorden maar om wat er tussen de regels staat.’

‘Ik voel vrij snel aan wanneer het een man om de seks te doen is’, zegt Ingrid. ‘Als ik lees: “Ik ben heel lichamelijk ingesteld”, dan weet ik wel hoe laat het is.’ Toespelingen zijn niet van de lucht op de sites, ook niet in de vrouwenprofielen: ‘Vlinder zoekt bloem met stevige stengel.’

■ Spelfouten

Verder wemelt het van de spel- en stijlfouten. ‘Je komt weinig profielen tegen waar alles volgens het boekje gesteld en gespeld is’, zegt Hans. ‘Ik word niet erg opgewonden van: “Bemin zoals je zelf bemint wil worden.”’ Lianne (30), neerlandica en actief op Parship, begrijpt niet hoe mensen zo slordig in hun profielen kunnen zijn. ‘Ik klik een profiel met drie of vier fouten meteen weer weg. We maken allemaal weleens een taalfout, maar een zelfomschrijving is je uithangbord. Het kost toch niet veel moeite om dat na te kijken? Taalgebruik op de sites werkt misschien als een natuurlijk selectiemechanisme. Zwakke taalgebruikers “matchen” niet goed met schoolmeesters.’

En schoolmeesters zijn er ook onder de internetdaters. Marjanne, die mét foto op Match4me staat, ontvangt een berichtje van ene Herman: ‘Echte interesse heb ik niet. Maar wel een opmerking over je profiel. Je schrijft dat je je door een man wilt laten verassen. En je ziet er nog zo jeugdig uit!’

‘We hebben weleens een profiel verwijderd omdat er te veel spelfouten in stonden’, vertelt John Meuffels van Match4me. ‘Iemand die heel beroerd

[p. 187]

schrijft, past niet in onze doelgroep.’ Op veel sites is het slordigheid troef: ‘Hallo, ben op zoek naar een leuke heer, die gezellig met mij kan babbelen en mischien wat intersante informaties uitwisselen. Ik heb verschillende hobbys die ik in mijn dagelijkse leven uitoefend. Ben verder heel simpel en hou niet van ingewikkelde situaties.’ Duidelijke taal.

Op de ene datingsite speelt taal een grotere rol dan op de andere.

■ Poëzie

Is er wat taalgebruik betreft onderscheid te maken tussen de sites? De meeste profielen bij Parship en Match4me (‘voor hogeropgeleide singles’) lijken wat zorgvuldiger te zijn geschreven dan bij sites als Lexa en Relatieplanet. Op de laatste site zie je bijvoorbeeld: ‘Ik zoek een lieve eerlijk man waar mee je kan lachen praten mee kan reizen van voetbal houd en leuk uit ziet sporten houd mee kan wandelen in bos of stand lekker eten saunatje soms stappen envan dieren houd en die eerlijk is echt eerlijk gevoel van lol hebben gewoon een normaal iemand maar wel tussen de 28j tot 36j.’

Op dezelfde site laat Purple (34, sites werken vaak met schuilnamen) iets heel anders zien. Geen zelfomschrijving, maar wel: ‘Intimiteit is een huldebetoon aan kwetsbaarheid. Intimiteit raakt de teerste plek, het meest persoonlijke en breekbare deel van ieder van ons (...)’. Ze eindigt met:

Stil blijft het totdat onze waarheden elkaar in stilte ontmoeten.
Hoe lachen we dan, als we inzien, dat ieder zich in de ander spiegelt.

‘De een vindt gedichten in een profiel - al dan niet van eigen hand - romantisch, de ander krijgt het er benauwd van’, zegt Parship-psychologe Annemarie Determan. ‘Het gebruik van een gedicht in je profiel werkt als selectiemiddel.’ Dat geldt ook voor clichés. Het is opvallend hoe snel een specifieke omschrijving gemeengoed wordt en daardoor kracht verliest. Wie voor de twintigste keer leest: ‘Ik zoek een aanvulling óp en geen invulling ván mijn leven’, wordt niet meer geraakt. ‘Het leven is een feest, maar je moet wel zelf de slingers ophangen’ blijkt ook erg populair onder profielschrijvers.

■ Eigenzinnig

De ene dater valt op oorspronkelijkheid, de ander struikelt over een spelfout. En zelfs dat niet bij elk profiel. Hans, die zich erg stoort aan spel- en stijlfouten: ‘Ik kreeg één keer een contactverzoek waarin zulke gekke fouten stonden (“ik zach”) dat het me intrigeerde. Het bleek een slimme vrouw te zijn die totaal niet op spelling lette. We hadden een onaards contact via de mail. “Welkom in mijn hart, maar niet met vuile voeten”, liet ze me weten. Ik werd betoverd door haar poëtische stijl. Helaas is het niks geworden met de vrouw van vlees en bloed die dat allemaal geschreven had.’

Een poëtica van de virtuele versierkunst bestaat niet. Elk profiel moet je op zichzelf beoordelen, is mijn ervaring. Opleidingsniveau, interesses en leeftijd zijn harde criteria. Selecteer je daarop, dan hou je nog een enorme verzameling kandidaten over. Een bijzonder woord of een eigenzinnige presentatie in de zelfbeschrijving moet vervolgens je interesse wekken. Na vele malen ‘Ik zie er jonger uit dan mijn leeftijd doet vermoeden’ word ik getroffen door: ‘Ik zie er ouder uit dan ik in werkelijkheid ben.’ Zou deze dame ‘wat extra rationaliteit’ in een eventuele relatie kunnen brengen?

De kritische Ingrid houdt het na de zoveelste teleurstelling voor gezien. ‘Ik ga me uitschrijven. Ik heb één leuk contact aan dat daten overgehouden, maar meer dan vriendschap zit er niet in. Voorlopig voor mij geen parshippen en e-matchen meer. Ik ben date-moe.’