Iktionaire
Café De Uitdaging, v/h De Taak
Waarom koop je nieuwe kleren? De oude zijn te klein geworden of versleten, mogelijkheid één. De mode verandert, mogelijkheid twee. Je bent uitgekeken op je oude, mogelijkheid drie.
Met taal gaat het ook zo. Zo ontstaan, achtereenvolgens: het neologisme, Hedenlands en Turbotaal. Het moeilijkst te doorgronden is de middelste categorie. Nieuw verschijnsel vergt nieuw woord, dat is duidelijk. Persoonlijke profilering door taalinnovatie, dat is ook duidelijk. Maar ‘de mode’ - waar komt die vandaan? Hoe kan het dat ontwerpers over heel de wereld onafhankelijk van elkaar voor komend seizoen dezelfde kleur kiezen? Zo gaat het dus niet; er worden talloze kleuren gelanceerd, maar de modepérs kiest er eentje uit. Dat wil zeggen: een machtig blad, braaf gevolgd door de rest. En hoe kiest zo'n blad? Tja, een ‘gut feeling’? Een ‘educated guess’? Een neus voor wat de markt verlangt?
Neem het woord uitdaging. Iedereen spreekt tegenwoordig van ‘uitdagingen’. Uitdaging is al zo'n cliché geworden dat mensen zich ervoor excuseren. Maar vanwaar die populariteit? Uitdaging is het aanbod, maar wat was eigenlijk de vraag? Laatst wist ik het ineens. Er was een Nederlandse voetbalcoach op de radio, die bij een Duitse club ging werken. Het gaat niet goed met die club. ‘En om te zorgen dat ze in de Bundesliga blijven,’ sprak de coach, ‘dat is dus mijn uitdaging.’ Zoals gebruikelijk tegenwoordig was de achtergrond van de benoeming al zeker drie keer uitgelegd, dus ik wist ongeveer wat hij zou gaan zeggen, maar op het moment dat hij ‘uitdaging’ zei, klonk in mijn hoofd het woord taak.
Natuurlijk. Uitdaging is Hedenlands voor taak!
Dus er is iets mis met taak? Kennelijk.
Taak impliceert een baas, ondergeschiktheid, verplichting. Zo ziet de moderne mens zich niet graag, als iemand die iets móét. Nee, wij zijn vrije mensen, die dingen doen omdat we ze wíllen, omdat ze bijdragen aan onze ontplooiing en zelfverwerkelijking. Wij zoeken naar nieuwe úítdagingen. Niet die Duitse club heeft de coach opgedragen ze te behoeden voor degradatie, nee, dat heeft hij zelf gedaan, gesponsord door de club, als het ware. Daarom hoorde ik het ineens, denk ik. Als er nou één bedrijfstak is waar keihard taken gesteld worden, dan is het de topsport. Als het om de uitdaging ging, zou die club beter míj́ hebben kunnen aanstellen om ze in de Liga te houden, voor mij zou het namelijk een nog véél grotere uitdaging zijn.
Uitdaging, Hedenlands voor taak.
Het was een fijn moment. Alsof in de hoek van een kruiswoordpuzzel heel lang een rijtje leeg is gebleven, en je ineens ziet wat daar moet staan.
Even dacht ik nog aan missie. Twee letters te veel, maar toch, het zit in de buurt. Als we het íéts minder vrijblijvend willen maken wordt het missie. Net wat meer dwang, maar nog steeds een flinke portie vrije wil. Uitdaging, missie, oké, maar geen taak. In godsnaam.
Of in mensnaam, dus, beter gezegd.
Jan Kuitenbrouwer
Auteursrechtelijk beschermd
