|
| |
| |
| |
Inzicht
Raymond Noë
‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
Joodse woorden
Onlangs kozen de Amsterdammers hun mooiste woord, en wat toen erg opviel, was hoeveel van de honderdvijftig genomineerde woorden (zoals achenebbisj, mazzel, koosjer en attenoje) een Joodse achtergrond hadden. Het Jiddisch en het Hebreeuws hebben dan ook (niet zelden via het Bargoens) een niet onaanzienlijke invloed op de Nederlandse spreektaal en woordenschat gehad. Hoe groot die invloed precies is, is nu gedocumenteerd in het kloeke boekwerk Koosjer Nederlands van Justus van de Kamp en Jacob van der Wijk.
Omdat oudere woordenlijsten vervuild waren met niet-bestaande woorden en incorrecte beschrijvingen, besloten de auteurs hun werk van de grond af op te bouwen. Daartoe legden ze eerst een bronnenverzameling aan van bijna drieduizend Nederlandstalige boeken, artikelen en andere documenten uit vooral de negentiende en de twintigste eeuw. Hieruit werden ruim 18.000 citaten verzameld, die de betekenis van de ruim 2600 in Koosjer Nederlands opgenomen Joodse woorden - van aansjnorren en abba tot zionisme en zwikken - duidelijk maken. De lemma's in het woordenboek bevatten een verklaring van de betekenis van het woord, die vervolgens wordt gedocumenteerd en verduidelijkt met een of meer, soms vrij lange citaten uit de bronnenverzameling. Behalve de woordenlijst bevat Koosjer Nederlands ook een korte geschiedenis van de Joden en de Joodse talen in Nederland, de complete bronnenlijst en een register met daarin ook woordvarianten.
Een geheel andere benadering van de Joodse woorden is te vinden in het fraai vormgegeven boekje Monumentaal, waarin Ram Zins 23 bekende Nederlandse judaïsmen (o.m. gabber, temeier, kinnesinne, gajes, sjoege, sores en mesjogge) als inspiratiebron gebruikt voor grafische ontwerpen waarin beeld en tekst samengaan. Met behulp van Joodse gezegden en bijbelcitaten wil hij de lezer de oorspronkelijke, Joodse context van de woorden laten zien, en zo een ‘taalmonument voor de Joodse cultuur in Nederland’ creëren.
| • | Koosjer Nederlands. Joodse woorden in de Nederlandse taal is een uitgave van Contact en kost € 69,90 (gebonden, 799 blz.). Zie ook de aanbieding op blz. 289. ISBN 90 254 2179 2 |
| • | Monumentaal. Hebreeuwse en Jiddische woorden in het Nederlands is een uitgave van Amphora Books en kost € 15, - (gebonden, 59 blz.). ISBN 90 6446 033 7 |
| |
Het Russisch en het Nederlands
In De taal van Peter de Grote buigen veertien Vlaamse, Nederlandse en Russische slavisten en tolken-vertalers zich over de overeenkomsten en verschillen tussen het Nederlands en het Russisch. Het resultaat is een gevarieerde bundel waarin zowel taalkundige als vertaalkundige problemen bij de hoorns gevat worden. Hoe geef je complexe Russische wendingen in het Nederlands weer? Hoe vertaal je Russische humor? Wat doe je met typisch Belgische maar voor Russen onbekende zaken en gewoonten in Russische teksten? Hoe moeilijk is het voor een Rus om Nederlands te leren? En had het Nederlands met de hulp van Peter de Grote niet een wereldtaal moeten worden?
De taal van Peter de Grote. Russisch-Nederlandse contacten en contrasten, onder redactie van Emmanuel Waegemans, is een uitgave van Acco en kost € 32,- (ingenaaid, 232 blz.). ISBN 90 334 6217 6
| |
Scheurkalenders
In de jaarlijkse berg scheurkalenders die dezer dagen in boekhandels en warenhuizen aangetroffen kan worden, bevinden zich ook drie taalkalenders. De eerste is de Nieuwe Woordenkalender. Hierin worden nieuwvormingen beschreven die vrij recent in de mode zijn geweest (williewortelen, bliepmiep, hypernova) of die zelfs tot de alledaagse woordenschat dreigen door te dringen (pimpen, moslimisatie, uitstelvader). Al die woorden zijn door Van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon voorzien van een toelichting over oorsprong en gebruik.
De tweede kalender is de Kindertaalkalender, met op elk blaadje een spelletje, een grap, een weetje, een quizvraag of een opdracht, die allemaal iets met taal (grammatica, spelling, idioom, etymologie, et cetera) te maken hebben. De kalender is gericht op kinderen van acht tot twaalf jaar, en is geïllustreerd met tekeningen van Jan Jutte.
De derde, ten slotte, is de Onze Taal Taalkalender, die voor de veertiende keer verschijnt. Deze kalender bevat zeven rubrieken, voor elke dag van de week een, onder meer over etymologie, uitdrukkingen, het Amsterdams en uitleenwoorden.
| • | Nieuwe Woordenkalender is een uitgave van uitgeverij SOLO en kost € 14,50.
ISBN 90 762 6876 2 |
| • | Kindertaalkalender 2007 is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost € 14,50.
ISBN 90 12 11189 7 |
| • | Onze Taal Taalkalender is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost € 15,25.
ISBN 90 12 11054 8 |
| |
Taal van kleuren en symbolen
Is beeldtaal kleurgevoelig? Versterken kleuren de betekenis van symbolen? Grafisch ontwerper en illustrator Inez Michiels weet het zeker. In haar boek Symbolen constructies heeft ze een verzameling opgenomen van 597 religieuze, mythologische, politieke en andere symbolen, zoals ‘wijnrank’, ‘tong’, ‘aarde’, ‘aartsvader’, et cetera. Deze universele symbolen zijn volgens een wetenschappelijke analyse van de kleurenassociaties die ze bij ons oproepen, ondergebracht in 64 afdelingen van kleurencombinaties (‘wit op blauw’, ‘blauw op wit’, ‘blauw op blauw’, etc.). Het boek richt zich niet alleen op taal- en menswetenschappers, maar ook op grafici.
Symbolen constructies. 597 universele symbolen is een uitgave van Acco en kost € 45,- (ingenaaid, 176 blz.).
ISBN 90 334 5919 1
| |
Genormaliseerde taal
In 1998 verscheen de NEN 5050, een norm van het Nederlands Normalisatie Instituut, die tot doel heeft de schriftelijke communicatie
| |
| |
in en tussen bedrijven te versoepelen. De norm behandelt frequent voorkomende taalkundige problemen en bevat een woordenlijst die technische en organisatorische (vaak buitenlandse) begrippen van duidelijke (Nederlandse) termen voorziet, zoals stuurprogramma voor driver, aannemer voor contractor, gerichte verspreiding voor controlled circulation en (lage) jank voor wow. De norm is in de boekhandel verkrijgbaar onder de naam Woordwijzer en is nu in een herziene uitgave verschenen: er zijn woorden verwijderd en andere toegevoegd, het taalkundig gedeelte is uitgebreid en het geheel is aangepast aan de nieuwe spellingregels. De uit de lijst verwijderde woorden zijn terug te vinden in twee bijlagen.
Woordwijzer. Goed taalgebruik in bedrijf en techniek. NEN 5050 is een uitgave van het Nederlands Normalisatie-instituut en kost € 39,90. (ingenaaid, 228 blz.).
ISBN 90 5254 121 3
| |
Tentoonstelling
Begrijpen en verstaan doen we dagelijks ontelbare keren zonder daar verder bij stil te staan. Meestal gaat dit goed, maar er kan heel veel misgaan. De tentoonstelling Bent u een goed verstaander?, die tot 14 januari 2007 te zien is in het Universiteitsmuseum Utrecht, maakt de bezoeker hiervan bewust met allerlei interactieve demonstraties van de wonderen van ons taalvermogen. Meer informatie: www.let. rug.nl/~hendriks/tentoon.htm. Universiteitsmuseum Utrecht, Lange Nieuwstraat 106, 3512 PN Utrecht. Tel.: 030 - 253 80 08. Openingstijden: 11.00 - 17.00 uur. 's Maandags gesloten.
| |
En verder
| • | Gewoon goed Nederlands. Schrijven voor de lezer van Marianna Bertina. Grammaticale en stijladviezen voor correct en lezersgericht Nederlands schrijven. In eerste instantie bedoeld voor studenten. Boom onderwijs, € 26,50 (ingenaaid, 280 blz.).
ISBN 90 8506 215 2 |
| • | Goed gespeld. De groene spellingregels in een handig overzicht van Judith Winterkamp en Marlies Wopereis. Overzicht van de officiële spellingregels in kort bestek. Kluwer, TaalAnkerreeks (57), € 31,50 (gelijmd, 104 blz.).
ISBN 90 13 03719 4 |
| • | Het groen-witte verschillenboekje van het Genootschap Onze Taal en Wim Daniëls. De belangrijkste verschillen tussen de groene en de witte spelling toegelicht. Adr. Heinen Uitgevers, € 5,95 (gelijmd, 46 blz.). Zie ook de aanbieding op blz. 288.
ISBN 90 8680 008 4 |
| • | Stijlboek de Volkskrant. Vierde druk (in de witte spelling) van dit populaire naslagwerk met taal- en stijladviezen, lijsten met probleemwoorden en journalistieke gedragsregels. Sdu Uitgevers, €14,50 (ingenaaid, 229 blz.).
ISBN 90 12 11238 9 |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd