Onze Taal. Jaargang 74

[p. 323]

Inzicht
Raymond Noë

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Indisch in het Nederlands

De eeuwenlange aanwezigheid van Nederland in Indië heeft ook geresulteerd in een omvangrijke ‘Indische literatuur’: boeken die zich afspelen in Indië of het leven aldaar tot onderwerp hebben. Daarin komen uiteraard veel Indische woorden voor. Zo'n 19.000 daarvan zijn nu samengebracht in het Indisch lexicon. De woorden worden verklaard met betekenisomschrijvingen uit diverse vertaalwoordenboeken, en ze worden toegelicht met een of meerdere citaten uit de werken waarin ze aangetroffen zijn, van onder anderen Louis Couperus, Maria Dermoût, Beb Vuyk en Hella Haasse. Samenstellingen en spellingvarianten zijn ook opgenomen. Op de bij het boek behorende cd-rom is het complete lexicon terug te vinden, aangevuld met zeer veel citaten die niet in het boek zijn opgenomen.

Indisch lexicon. Indische woorden in de Nederlandse literatuur van Peter Mingaars e.a. is een uitgave van Hes & De Graaf en kost € 60,- (gebonden, 630 blz.). ISBN 90 6194 339 6

Geschiedenis van het Nederlands

De delen uit de ‘notendop’-reeks van uitgeverij Bert Bakker behandelen in kort bestek grote onderwerpen als fysica, islam, Amerikaanse geschiedenis en intelligentie. Onlangs verscheen in die reeks De geschiedenis van het Nederlands in een notendop, van de hand van Nicoline van der Sijs. Dit boek beschrijft in honderdvijftig bladzijden de oorsprong en ontwikkeling van onze taal, van het Oudnederlands tot het heden. Ieder hoofdstuk beslaat een bepaald tijdvak en bestaat uit twee delen: een over de invloed van andere talen, en een over de ontwikkelingen op het gebied van uitspraak, spelling, woordvormen, nieuwe woorden en zinsbouw.

De geschiedenis van het Nederlands in een notendop kost € 9,95 (gelijmd, 176 blz.). ISBN 90 3512840 0

Oost- en Zeeuws-Vlaams

In 2002 verscheen Frans Debrabanderes West-Vlaams etymologisch woordenboek, dat bedoeld was als aanvulling op het Etymologisch dialectwoordenboek van A.A. Weijnen (1996; 2de, herz. dr. 2003), waarin de Vlaamse dialecten volgens Debrabandere onderbelicht blijven. Een verdere aanvulling op Weijnen geeft Debrabandere in zijn Oost-Vlaams en Zeeuws-Vlaams etymologisch woordenboek, waarin hij de herkomst van zo'n vierduizend dialectwoorden beschrijft. Het boek gaat uitgebreid in op de vorm- en betekenisontwikkeling die ze hebben doorgemaakt, waarbij soms ook wordt verwezen naar verwante woorden in andere talen. De lemma's geven verder informatie over de betekenis, varianten en verspreiding, en over de klemtoon, de woordvorm en het geslacht, en waar nodig wordt ook de uitspraak toegelicht. Bevat een uitvoerige bibliografie.

Oost-Vlaams en Zeeuws-Vlaams etymologisch woordenboek. De herkomst van Oosten Zeeuws-Vlaamse woorden is een uitgave van L.J. Veen en kost € 37,50 (gebonden, 456 blz.). ISBN 90 204 0364 8

Oorsprong van de taal

Emeritus hoogleraar algemene taalkunde Flip Droste gaat in zijn nieuwste boek, Over de oorsprong van de taal, na hoe de mens een sprekend dier heeft kunnen worden. De voorwaarden daarvoor waren een toename van het denkvermogen en de ontwikkeling van een spreekapparaat, waardoor de mens complexere gedachten kon vormen én uitdrukken. Droste schetst deze evolutionaire gang in een vrij academisch betoog waarin onderwerpen als taalvermogen, gebarentaal, de relatie tussen zien en spreken, tekengeving en het grammaticaal systeem aan bod komen.

Over de oorsprong van de taal of hoe wij sprekend mens zijn geworden is een uitgave van Universitaire Pers Leuven en kost € 17,- (ingenaaid, 125 blz.). ISBN 90 5867 477 0

Stellingwerfs woordenboek

In 2004 verscheen het laatste deel van het vierdelige Stellingwarfs woordeboek. Omdat er behoefte bleek te zijn aan een compactere (en betaalbare) editie, is er nu ook een ingekorte versie van verschenen. Dit handwoordenboek geeft enkel informatie over het woordgeslacht, de woordsoort en de betekenis van Stellingwerfse woorden, en bovendien zijn alleen die woorden opgenomen ‘die niet of niet zo makkelijk begrepen worden door lezers van het Nederlands’. Daar staat tegenover dat het boek ook nieuwe woorden bevat, die pas na de voltooiing van het ‘grote’ woordenboek gevonden werden.

Stellingwarfs-Nederlands. Verklarend handwoordenboek van Henk Bloemhoff is een uitgave van Stichting Stellingwarver Schrieversronte en kost € 12,50 (ingenaaid, 703 blz.). Het is te bestellen bij de uitgever: Willinge Prinsstraat 10, 8421 PE Oldeberkoop/Berkoop. ISBN 90 64661 28 6

Nieuwe-woordenkalender

De Nieuwe-woordenkalender 2006 is een scheurkalender waarin Van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon en taalpublicist Jacob Colenbrander dagelijks ingaan op de herkomst en betekenis van een van de vele nieuwe woorden waarmee het Nederlands de afgelopen vijf jaar verrijkt is. Voorbeelden: pafpaal, voipen, patatvos, patsmobiel, snoepgroente, kafkatoets, veldkerk, fotofucken en papabile.

Nieuwe-woordenkalender 2006 is een uitgave van uitgeverij Solo en kost € 13,95. ISBN 90 76268 71 1

Kennismaking met het Nederlands

Een van de doelstellingen van de vereniging Ons Erfdeel is ‘de cultuur van Vlaanderen en Nederland in het buitenland bekend maken’. Daartoe geeft zij een aantal publicaties uit, waaronder het door taalkundige Wim Daniëls geschreven Spraakmakend Nederlands, dat een globale kennismaking met het Nederlands biedt. Het boekje toont het ontstaan en de ontwikkeling van onze taal en beschrijft de rol die de Nederlandse literatuur daarbij heeft gespeeld, alsmede de voor de taal relevante politieke en maatschappelijke veranderingen. Verder worden de kenmerken van het huidige Nederlands besproken, en wordt een korte blik geworpen op de toekomst ervan. Het boekje is ook verkrijgbaar in het Engels, Frans en Duits.

Spraakmakend Nederlands (gelijmd, 78 blz.) is een uitgave van Ons Erfdeel vzw en kost € 9,- (België), € 10,- (Nederland en Frankrijk) of € 11,- (overige landen). Bestellingen bij de uitgever: tel. [phone]; e-mail [e-mail]; website www.onserfdeel.be. ISBN 90 75862 71 7