Onze Taal. Jaargang 74

Spaan
Vieze woorden
Henk Spaan

Als ik dit schrijf, staat er weer een nieuwe grote Van Dale op het punt te verschijnen. Zouden kinderen tussen de twaalf en veertien jaar het woordenboek nog steeds vooral gebruiken om er vieze woorden in op te zoeken? Misschien doen ze het nu wel tussen hun achtste en tiende. Of zijn er tegenwoordig via (rap) muziek, televisiestations als MTV en The Box en het internet genoeg vieze woorden in omloop om die jeugdige honger te stillen?

Ik zocht vroeger zelfs een woord als bekennen op: ‘(bijb.) een vrouw (resp. een man) bekennen, vleselijke gemeenschap met haar (hem) hebben’. Die respectievelijke man stond er vroeger niet in - wat betekent dat ik mijn vieze woorden opzocht in de zevende editie, uit 1950; in de achtste, van 1961, kwam hij erbij. Dit duidt op een toegenomen seksebewustheid.

Flamoes noemen ze in de edities van 1976 en 1984 een gemeenzaam woord voor ‘vrouwelijk geslachtsdeel, kut’. Hoe gemeenzaam was het woord kut dan wel niet?

Nou, daar gaan we, het hamwoord: neuken! Hier blijkt dat Van Dale stapelgek is. Als eerste betekenis geven ze in de binnenkort een na laatste uitgave: ‘stompen, stoten: iemand in het water neuken’. Als tweede betekenis: ‘foppen, bedriegen, verneuken’. En pas op nummer drie: ‘(inform.) geslachtsgemeenschap hebben met (een man, vrouw).’

Ik durf hier met grote zekerheid de stelling aan dat Van Dale de enige Nederlander is, voorzover geen Belg, die bij neuken aan stompen denkt. Iemand in het water duwen is bij neuken al helemaal geen gedachte die postvat. Ik heb geen bezwaar tegen de uitdrukking iemand in het water neuken, zolang die maar betekent dat mensen in bad- of zwemwater seks met elkaar bedrijven. Dat komt voor. Ook worden buitenlanders in Amsterdam door criminele adolescenten wel in de gracht geduwd, maar geen krant die zou beweren dat zoiets door ‘neuken’ gebeurde. Denkt Van Dale soms dat de inwoners van dit land nog steeds een soort middeleeuws Vlaams spreken? Misschien praat ik voor mijn beurt en hebben ze juist in deze nieuwe versie de volgorde wel helemaal omgegooid. Geloof ik het zelf?

Het woordje geil hoorde ik voor het eerst toen ik acht was, op straat. Thuis vroeg ik naar de betekenis.

‘Gadverdamme, jongen’, zei mijn moeder.

‘Gewassen op het veld kunnen geil zijn’, zei mijn vader, lachend. Waarschijnlijk zijn deze reacties de oorzaak geweest voor mijn latere speurtochten naar vieze woorden in Van Dale. Mijn vader had gelijk trouwens, zie ik. Hij noemde alleen de derde versie. Bij geil staan de betekenissen wel in de juiste volgorde.