Onze Taal. Jaargang 74

[p. 178]

Inzicht
Raymond Noë

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Voorleeswoordenboek

Met de introductie van Mijn eerste Van Dale is er nu ook een woordenboek voor de allerallerkleinsten - dat hun natuurlijk wel voorgelezen moet worden. Het boek legt 750 woorden uit met een plaatje en een rijmpje. De opgenomen woorden (en die in de versjes) zijn afkomstig uit de ‘1000-woordenlijst’, die de woorden bevat die een kind actief moet beheersen wanneer het naar de basisschool gaat. Het boek bevat een thematisch register.

Mijn eerste Van Dale. Voorleeswoordenboek van Liesbeth Schlichting e.a. is een uitgave van Van Dale Lexicografie en kost € 18,95 (gebonden, 144 blz.). ISBN 90 6648 089 0

Woordenboek Noors

In 1993 verscheen het Woordenboek Nederlands-Noors, Noors-Nederlands van D. Lulofs. Dit boek is nu door medewerkers van de universiteiten van Oslo en Amsterdam flink uitgebreid. Het aantal trefwoorden is bijna verdubbeld; het woordenboek bevat nu 25.000 Nederlandse en 30.000 Noorse lemma's, waarmee het tot de middelgrote vertaalwoordenboeken behoort. De lemma's geven informatie over betekenis (eventueel toegelicht met een voorbeeldzin), woordsoort, geslacht en uitdrukkingen, en in het deel Nederlands-Noors ook over de vertalingen in de twee officiële varianten van het Noors: het Bokmål en het Nynorsk. In het deel Noors-Nederlands wordt uiteraard ook aangegeven of een woord in het Bokmål dan wel het Nynorsk voorkomt.

Woordenboek Nederlands-Noors, Noors-Nederlands van D. Lulofs is een uitgave van Boekwerk & partners en kost € 49,90 (gebonden, 824 blz.). ISBN 90 5402 247 7

Namen voor baby's

Aanstaande ouders die nog op zoek zijn naar een naam voor hun kind, kunnen voor inspiratie terecht in allerlei boeken en boekjes. De nieuwste uitgave op dit terrein is Hoe noem ik mijn kind?, van Ed van Eeden, Doreen Gerritzen en Emma van Nifterick. Het boek bevat een alfabetische lijst van jongens- en meisjesnamen met uitleg over de betekenis en de herkomst. De lijst wordt voorafgegaan door een hoofdstuk met aandachtspunten en een groot aantal korte thematische lijstjes (korte, Franse, Belgische, hemelse, chique, literaire, beroemde namen, et cetera).

Hoe noem ik mijn kind? is een uitgave van Het Spectrum en kost € 12,50 (gebonden, 255 blz.). ISBN 90 274 9951 9

Brabantse spreuken

Eind jaren tachtig schreef Cor Swanenberg een column in het tijdschrift Brabantia over de vele puntige en humoristische ‘spreuken’ (spreekwoorden, zegswijzen en uitdrukkingen) die in de Brabantse dialecten voorkomen. Die columns werden in 1990 gebundeld. Onlangs verscheen er een uitgebreide en deels herschreven editie van die bundel onder de titel Jikkes Merante! Het boek bevat 29 hoofdstukken, waarin Swanenberg ingaat op spreuken over allerlei onderwerpen, zoals eten, feest, geloof, de duivel en koeien - en mannen en vrouwen: ‘Maansvolk denkt dè ze ordelijk zen, zin Door, umdèsse wete òn wie dè ze moete vraoge wor d'r skoewn stòn.’

Jikkes Merante! Sprokkelen in Noord-Brabantse spreuken is een uitgave van Kempen Uitgevers en kost € 15,- (gelijmd, 186 blz.) ISBN 90 6657 2221

Huldebundel voor Van der Sijs

Onlangs verscheen er bij Sdu Uitgevers een huldebundel voor Nicoline van der Sijs, ‘een van de bekwaamste en productiefste Nederlandse taalonderzoekers van tegenwoordig’ en auteur van een groot aantal publicaties op taalhistorisch en etymologisch gebied. Ter gelegenheid van haar vijftigste verjaardag is een groot aantal vakgenoten gevraagd een bijdrage te leveren. Het resultaat, Taal als levenswerk, bevat 37 qua toon en onderwerp zeer gevarieerde artikelen - van academisch tot speels - die allemaal een zeker raakvlak hebben met het werkterrein van Van der Sijs. Het boek wordt afgesloten met een bibliografie van al haar publicaties.

Taal als levenswerk. Aspecten van de Nederlandse taalkunde is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost € 19,95 (ingenaaid, 224 blz.) ISBN 90 12108071

Woordenboek voor bijbellezers

In het Woordenboek voor bijbellezers worden bijna tweehonderd kernwoorden uit de bijbel, zoals almacht, heil, mens, rein, vervulling en ziel, van een uitgebreide toelichting voorzien. De bedoeling van de samenstellers is de bijbellezer inzicht te geven in wat die woorden zoal kunnen betekenen, waardoor een beter begrip van bijbelteksten mogelijk wordt. Alle lemma's hebben dezelfde opbouw: eerst wordt ingegaan op de culturele en religieuze betekenis, vervolgens worden de wortels van het woord in de grondtalen van de bijbel besproken, en daarna volgen de betekeniswaarden die het woord in de bijbel kan hebben en ten slotte een korte samenvatting. Bevat een register.

Woordenboek voor bijbellezers, onder redactie van dr. A. Noordegraaf e.a., is een uitgave van Boekencentrum en kost € 55,- (gebonden, 800 blz.). ISBN 90 239 1204 7

Geschiedenis van het Nederlands

Onlangs is de tweede (bewerkte en uitgebreide) druk van Het Nederlands van vroeger en nu verschenen. Het boek beschrijft het Nederlands vanaf zijn vroegste voorlopers tot en met de tegenwoordige

[p. 179]

vormen. De zogenoemde externe geschiedenis, ‘de lotgevallen (...) van dialecten, standaardtaal en groepstalen in hun brede politieke, maatschappelijke en culturele context’, krijgt daarbij de nadruk. Van de ontwikkelingen op het gebied van de uitspraak en de grammatica worden alleen de hoofdlijnen gegeven. Het boek is in eerste instantie bedoeld voor studenten Nederlands in het buitenland, maar is ook geschikt voor andere belangstellenden.

Het Nederlands van vroeger en nu van Guy Janssens en Ann Marynissen is een uitgave van Acco en kost € 34,- (ingenaaid, 276 blz.). ISBN 90 334 5782 2

Vertalen in vroegmodern Europa

Om haar bekendheid als wetenschappelijke bibliotheek te vergroten, is de Koninklijke Bibliotheek een ‘fellowprogramma’ begonnen, dat gerenommeerde wetenschappers de gelegenheid biedt onderzoek te verrichten aan de collectie. De eerste fellow was prof. dr. Peter Burke van de universiteit van Cambridge, een cultuurhistoricus die zich richt op de geschiedenis van vertalingen, taal en tekstanalyse. Zijn KB-onderzoek richtte zich op de vertaaltradities in de zestiende en zeventiende eeuw, met de nadruk op Nederlandse vertalingen van historische werken. De tekst van zijn afsluitende lezing over dit onderwerp is onlangs verschenen onder de titel Ik vertaal, dus ik ben. Hierin gaat Burke vooral in op wat er vertaald werd, waarom en door wie.

Ik vertaal, dus ik ben. Vertalers en vertalingen in vroegmodern Europa is een uitgave van Bert Bakker en kost € 12,50 (gelijmd, 40 blz.). ISBN 90 351 2882 6

Engelse spellingcontrole

Het Nederlandse bedrijf Polderland heeft in samenwerking met Oxford English Dictionary een spellingcontrole voor het Engels ontwikkeld. Hiermee kan men de spelling van 300.000 Britse woorden controleren, alsmede de spelling van 25.000 eigennamen. De spellingcontrole kan geïntegreerd worden in Microsoft Word, en gaat vergezeld van een elektronische editie van de Oxford English Dictionary. Meer informatie: www.polderland.nl/english/osd.htm.

Dialectenboek 8

Op 12 maart jongstleden werd de achtste Dialectendag gehouden. Het thema was ‘Een kijkje in de keuken van de Nederlandse dialecten’, oftewel dialectwoorden en -uitdrukkingen in verband met eten en drinken. Gewoontegetrouw werd er tijdens de Dialectendag ook een bundel bijdragen over het dagthema gepresenteerd. Deze bundel (titel: Proeven van dialect) bevat de lezingen die op de dag zelf werden uitgesproken, en verder bijdragen van dialectologen, die ingaan op provinciale culinaire termen en uitdrukkingen. Bovendien bevat het boek zoals gebruikelijk een wegwijzer voor de Nederlandse dialectologie, met daarin veel adressen van instellingen en titels van publicaties.

Het dialectenboek 8. Proeven van dialect, onder redactie van Veronique De Tier e.a., is een uitgave van de Stichting Nederlandse Dialecten (SND) en kost € 15,- (excl. porto) (ingenaaid, 364 blz.). Het boek kan besteld worden bij de SND: tel. [phone], e-mail [e-mail]. Ook verkrijgbaar bij de betere boekhandel. ISBN 90 73869 08 0