Tamtam
Redactie Onze Taal
De lijstjes van 2004
De verkiezingen van het mooiste woord buitelden vorig jaar over elkaar heen - zie bijvoorbeeld het ‘Taaljaaroverzicht 2004’ in het decembernummer, en de column van Henk Spaan op bladzijde 15 van dit nummer. Inmiddels zijn er nóg meer mooie woorden uitverkoren. Vlaamse radioluisteraars kozen voor goesting (‘lust, zin’) en Limburgse krantenlezers voor schóttelslet/sjôttelsplak (‘vaatdoek’). In Friesland werd ondertussen gesteggeld over ‘it moaiste Fryske wurd’: de lezers van de Leeuwarder Courant stemden voor babbelegûchjes (‘fratsen’), de luisteraars van het Friese radioprogramma De middei voor ferdivedaasje (‘amusement’).
En dan waren er ook nog eens allerlei instanties die traditiegetrouw met hun woord van het jáár kwamen. Zo kwam Van Dale op basis van het aantal voorkomens in de kranten uit bij het Vlaamse superministerraad. En dankzij een fanatieke lobby wonnen op diverse internetsites nogal obscure woorden als haiduc (‘vrijbuiter’, uit de zomerhit ‘Dragostea din tei’ van O-Zone) en poepslaaf. In de Verenigde Staten werd blog ‘weblog’, oftewel ‘internetdagboek’ gekozen (door woordenboekmaker Merriam-Webster) en in Duitsland Hartz IV, de naam van een economisch hervormingsmodel, genoemd naar de bedenker ervan (door de Gesellschaft für deutsche Sprache). Maar misschien wel de opmerkelijkste verkiezing kwam van de Global Language Monitor. Deze organisatie noemde device en captured device - die de computertermen master en slave moesten vervangen - de ergste voorbeelden van politiek correct taalgebruik.
Bronnen: VRT Radio 1, Dagblad De Limburger, Leeuwarder Courant, Omrop Fryslân, Van Dale, Woord van het jaar, Alternatief woord van het jaar, Vetste woord van het jaar, Global Language Monitor
Burgemeester Oversier van Binnenmaas onthult een antivloekbord.
Foto: Bond teqen het vloeken
Spreekkoren. Nadat eind oktober de wedstrijd ADO-PSV was gestaakt vanwege kwetsende spreekkoren, heerste er verwarring over wat er nu precies wel en niet meer geroepen kan worden vanaf de tribune. Daarom formuleert een werkgroep van de KNVB duidelijke richtlijnen, die binnenkort bekendgemaakt zullen worden. Intussen heeft de Bond tegen het vloeken reclameborden voor langs de lijn beschikbaar gesteld met de tekst ‘Een vloek mist ieder doel’ en werd de trainer van FC Wolvega vier wedstrijden geschorst omdat hij de scheidsrechter voor ‘mafkees’ uitmaakte. (Leeuwarder Courant, Rotterdams Dagblad)
Engels leren. In een rapport van de British Council over de toekomst van het Engels wordt voorspeld dat eenderde van de wereldbevolking de komende tien jaar Engels leert. De raad verwacht dat de hausse in Engelse les in 2050 voorbij is, en dat steeds minder mensen de komende jaren Frans zullen leren, maar juist weer meer mensen Duits, vooral in Azië. (BBC, Nu.nl)
Leesonderwijs. Uiteen rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) blijkt dat Nederlandse middelbare scholieren relatief goed lezen: ze staan wereldwijd op de negende plaats. De allerbeste lezers komen uit Finland, Korea en Canada. (OESO)
Griekenland heeft zich eind november aangesloten bij de Organisation Internationale de la Francophonie, een samenwerkingsverband van Franstalige landen (vooral voormalige Franse kolonies in Afrika). Het deed dit naar eigen zeggen om zichzelf en Europa te helpen beschermen tegen de overheersing door één enkele taal. Hoewel er niet met zoveel woorden werd gezegd om welke taal het gaat, is het duidelijk dat het Engels wordt bedoeld, de tweede taal in Griekenland. (The Australian)
Te veel Engels op werk. De vakbonden van de Franse afdeling van het internationale bedrijf General Electric Healthcare zijn naar de rechter gestapt; ze eisen dat er in de interne communicatie minder Engels gebruikt wordt. (Het Volk)
Fries. Uit een onderzoek van TNS NIPO, uitgevoerd in opdracht van Omrop Fryslân, blijkt dat 85% van de Friezen het jammer zou vinden als het Fries verdwijnt. Uit hetzelfde onderzoek komt naar voren dat van de kinderen onder de tien jaar 60% bijna altijd Nederlands spreekt, en slechts 19% altijd Fries. Verder blijkt het Fries vooral binnenshuis gebruikt te worden. (Omrop Fryslân)
Nieuw Groen Boekje. Het gerucht ging al een tijdje, maar vlak na het Groot Dictee der Nederlandse Taal maakte de Nederlandse Taalunie het officieel bekend: de paardebloem-regel verdwijnt uit het nieuwe Groene Boekje. Daarmee krijgen samenstellingen van een diernaam en een plantkundige aanduiding (paardebloem) vanaf najaar 2005 de tussen-n die andere samenstellingen (paardenarts) al zo'n tien jaar hebben. Verder wordt de leidraad duidelijker, en zal de woordenlijst meer gericht zijn op woorden die een spelling-probleem kunnen opleveren, (persbericht Nederlandse Taalunie)
Suriname. Sinds afgelopen december maakt Suriname officieel deel uit van de Nederlandse Taalunie. Al in december 2003 werd door de betrokken ministers de associatie-overeenkomst getekend, maar inmiddels zijn alle handelingen verricht die formeel nodig waren om die overeenkomst ook te bekrachtigen. (persbericht Nederlandse Taalunie)
Wablieft-prijs. Oud-rechter Edwin Van Fraechem heeft in Vlaanderen de Wablieft-prijs gekregen voor zijn klare taal over justitie. Van Fraechem kwam tijdens het proces-Dutroux bijna dagelijks op de televisie om het van commentaar te voorzien. (Van Dale)
Koppelingen naar de originele berichten staan op de internetpagina www.onzetaal.nl/tamtam; let wel: internetkoppelingen verouderen snel. Op onze website staat iedere dag vers taalnieuws.
Auteursrechtelijk beschermd