Onze Taal. Jaargang 73

[p. 362]

Bij wijze van zeggen
Het groene monster
Riemer Reinsma

Er zijn twee groene monsters. Het ene is het symbool van de jaloezie. Het komt bijvoorbeeld voor in de titel van een boek van Jan Verhulst uit 2000: Jaloezie: het groene monster, maar ook op internet is de uitdrukking ruimschoots te vinden. Dat jaloezie geassocieerd wordt met de kleur groen, is niet verwonderlijk. De jaloerse mens voelt zich niet helemaal lekker, het bloed trekt weg uit zijn gezicht en het gelaat neemt een groenige kleur aan. Of een kleur die naar geel neigt, want we hebben ook de uitdrukking groen en geel worden van jaloezie.

Scène uit The Hulk (2003).

Er bestaat ook een langere variant van de uitdrukking, namelijk het monster met de groene ogen. Deze variant is voor het eerst aangetroffen in het werk van William Shakespeare. Of de schrijver zelf de bedenker was van het groene monster is overigens niet zeker, wél heeft hij het in ieder geval algemene bekendheid gegeven. In de tragedie Othello (1604) zegt de intrigant Iago:

O, beware, my lord, of jealousy;
It is the green-ey'd monster which doth mock
That meat it feeds on (...)

Deze oude variant roept een vraag op. Waarom groene ógen? Op die vraag geeft de Oxford English Dictionary geen antwoord, maar uit de gegevens die het woordenboek levert, mogen wij opmaken dat de kleur groen in Shakespeares tijd al lang en breed de traditionele symboolkleur voor jaloezie was.

Het groene monster is mogelijk eenvoudig een verkorting van het groenogige monster. Voorzover valt na te gaan is de korte variant pas tegen het eind van de twintigste eeuw ontstaan, althans als aanduiding voor jaloezie.

Hulk

Maar er is ook een ‘groen monster’ dat we al wat langer kennen - zij het niet véél langer: de Hulk. Met jaloezie heeft dit wezen niets van doen, wel met woede en spierkracht. De Hulk (betekenis: ‘kolos, gevaarte’) is een atoomwetenschapper die blootgesteld is aan gammastraling en daardoor de hebbelijkheid heeft zich bij razernij monsterlijk op te blazen en groen uit te slaan. Het Hulk-personage begon zijn leven in 1962, in een strip van Jack Kirby en Stan Lee. De strip werd zo populair dat hij de basis werd voor een tv-serie; deze liep van 1977 tot 1982 op het Amerikaanse tv-station CBS. In 2003 werd er zelfs een speelfilm vervaardigd over dit groene monster.

Inmiddels begint het erop te lijken dat, na de groene Hulk en de groene jaloezie, álle monsters groen zijn. In 1992 publiceerde Ed Emberley het kinderboek Go Away, Big Green Monster!, een soort therapeutisch prentenboek waarmee kleine kinderen zelf een monster kunnen laten ontstaan en verdwijnen, en zo hun angst voor enge dingen in goede banen kunnen leiden. Vier jaar later werd dit boekje ook in het Nederlands uitgebracht (Weg jij, groot groen monster!).

Het ‘groene monster’ is een zo bekend begrip geworden dat het ook in woordspelingen verschijnt. Zo bestaat (of bestond) er een blad van natuurbeschermers dat Het groene Monster heet, en de ondertitel maakt duidelijk waarom: Leefbaar Monster en Ter Heijde.

En sinds kort kunnen we het groene monster niet alleen zien, maar ook proeven. Een website meldt dat je een Green Monster kunt maken met 112 gram wodka, een ingelegde peper (een groene, mogen we aannemen) en vier ijsblokjes. Het groene monster lijkt daarmee definitief getemd.