Tamtam
Redactie Onze Taal
Boeken en kranten lezen neemt af
Wat iedereen al zo'n beetje vermoedde blijkt waar te zijn: er wordt steeds minder gelezen. Dat wil zeggen: er worden steeds minder boeken, kranten en tijdschriften gelezen. Het aantal uren dat Nederlanders hier per week aan besteden, daalde in een kwarteeuw met ongeveer eenderde: van 6,1 uur in 1975 naar 3,9 uur in 2000. In 1975 las nog 49 procent van de Nederlanders wekelijks minimaal één kwartier in boeken, in 2000 was dat nog maar 31 procent. Het lezen van dag- en nieuwsbladen (van 84 naar 62 procent van de bevolking) en van tijdschriften (van 75 naar 53 procent) daalde overeenkomstig.
Het blijkt allemaal uit Achter de schermen. Een kwart eeuw lezen, luisteren, kijken en internetten, een publicatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), die op 6 oktober is aangeboden aan staatssecretaris Medy van der Laan van Cultuur.
Er komt verder uit naar voren dat de afname van de leestijd grotendeels het gevolg is van een daling van het áántal lezers. Nederlanders die nog wél boeken, kranten en tijdschriften lezen, besteden er maar een klein beetje minder tijd aan. Het onderzoek leert verder dat steeds minder mensen én boeken, én kranten, én tijdschriften lezen.
De teruggang van ‘het gebruik van gedrukte media’, zoals dat in SCP-jargon heet, komt vooral voor rekening van de jongere generaties: die lezen veel minder boeken, tijdschriften en kranten dan ouderen. Jongeren richten zich vooral op televisie (en dan vooral de commerciële) en op allerlei computertoepassingen, zoals internet.
Het SCP-rapport is gebaseerd op tijdsbestedingsonderzoek dat sinds 1975 om de vijf jaar is gehouden, voor het laatst in 2000. Dat onderzoek maakt het mogelijk om het gebruik van diverse mediasoorten (naast gedrukte media, tv en computer en internet ook radio en allerlei beeld- en geluidsdragers) in onderlinge samenhang te beschrijven.
Bron: persbericht Sociaal en Cultureel Planbureau
Aanstaand eurocommissaris Neelie Kroes: ‘who says A, must say the rest of the alphabet’.
Foto: VVD
Neelie Kroes wekte als aankomend eurocommissaris verbazing door bij haar eerste ontmoeting met europarlementariërs en de internationale pers geen gebruik te maken van de beschikbare tolken, maar zich te bedienen van een curieus steenkolen-Engels. Zo had ze het over ‘throwing the baby in the water’ (‘het kind met het badwater weggooien’) en ‘who says A, must say the rest of the alphabet’ (‘wie a zegt, moet b zeggen’). (Algemeen Dagblad)
Grondwet. De Nederlandse regering weigert de Nederlandse Gebarentaal in de grondwet op te nemen, zoals enkele oppositiepartijen begin oktober voorstelden. Volgens de regering betekent opname een te grote wijziging van de grondwet omdat het Nederlands zelf, nu evenmin vermeld, er dan ook een plaats in zou moeten krijgen. (Taalunieversum)
Jacques Derrida, de grondlegger van het deconstructivisme, is op 8 oktober overleden. Het deconstructivisme gaat ervan uit dat een tekst niet één maar meerdere, veelal verborgen betekenissen heeft, waarvan zelfs de schrijver van de tekst zich niet altijd volledig bewust is. (Reuters)
Duitse spelling. Hoewel het ernaar uitzag dat de Duitse spelling van 1998, die nog niet definitief is ingevoerd, teruggedraaid zou worden (zie ook ‘Tamtam’ van september), hebben de regeringsleiders van de Duitse deelstaten toch besloten dat deze op 1 augustus 2005 officieel ingaat. De Süddeutsche Zeitung heeft al aangekondigd op zoek te gaan naar een compromisspelling. (Der Spiegel)
Kinderen die verstoken zijn van taalaanbod blijken zelf een basistaal te creëren, die binnen drie generaties uitgroeit tot een volwaardige taal. Dit bleek na onderzoek op een doveninstituut in Nicaragua. Voor 1981, toen het instituut werd opgericht, hadden doven in Nicaragua nog geen eigen taal doordat er onderling nauwelijks contact was. Inmiddels is er op de school een echte taal ontstaan: Nicaraguaanse gebarentaal. (persbericht Radboud Universiteit Nijmegen, BBC)
Tweetaligheid. Zoals je spieren krijgt van sporten, zo kun je de substantie van de hersenen veranderen door vreemde talen te leren, en dat komt weer ten goede aan informatieverwerking in het algemeen. Dat blijkt uit Brits onderzoek. Het effect is groter naarmate de tweede taal eerder geleerd wordt. (BBC)
Gabriel García Márquez was in september niet welkom op het Internationale Congres van de Spaanse Taal. De reden: de beroemde Colombiaanse schrijver heeft zich ooit zeer kritisch uitgelaten over spelling, ‘die terreur die de mensheid vanaf de wieg wordt opgelegd’. (The Guardian)
Fataal misverstand. Onlangs is vastgesteld dat een treinongeluk in Wallonië, waarbij drie jaar terug acht doden vielen, voorkomen had kunnen worden als een Vlaamse spoorwegman zijn Franstalige collega had verstaan. Die vroeg hem de stroom uit te schakelen. (de Volkskrant)
Het Vaticaan heeft een aantal nieuwe woorden toegevoegd aan de officiële landstaal, het Latijn, waaronder placenta compressa (‘pizza’), tunicula minima (‘minirok’) en amor levis (‘flirt’). (Der Spiegel)
Koppelingen naar de originele berichten staan op de internetpagina www.onzetaal.nl/tamtam; let wel: internetkoppelingen verouderen snel. Op onze website staat iedere dag vers taalnieuws.
Auteursrechtelijk beschermd