Tamtam
Redactie Onze Taal
Veemdre vlgordoe hdinert leezn neit
Op internet dook begin september opeens het volgende bericht op: ‘Vlgones een niuew oznrdeeok op een Eglnese uvinretisiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn, het einge wat blegnaijrk is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn. De rset van de ltteers mgoen wllikueireg gpletaast wdoren en je knut vrelvogens gwoeon lzeen wat er saatt. Dit kmot odmat we neit ekle ltteer op zcih lzeen maar het wrood als gheeel.’
Het ging hier kennelijk om een tot de verbeelding sprekend fenomeen, want nog geen week nadat het bericht voor het eerst was verschenen, lag het bij half Nederland in het digitale postvak. Veel mensen sloegen aan het experimenteren en waren verbluft over de resultaten. Niet alleen in Nederland sloeg het bericht aan. Ook in Duitsland (‘Ncah enier nueen Sutide...’), Spanje (‘Sgeún un etsduio de una uivenrsdiad ignlsea...’), Frankrijk (‘Sleon une édtue de l'Uvinertisé de Cmabrigde...’) en andere Europese landen verspreidde het bericht zich als een inktvlek over het web.
Volgens de Franse versie stamt het nieuws dus uit Cambridge, maar medewerkers van die universiteit blijken van niets te weten. Volgens een van hen, de psycholinguïst Matt Davis, is het bericht waarschijnlijk gebaseerd op een proefschrift van ene Graham Rawlinson. Die promoveerde op dit onderwerp, alleen was dat niet in Cambridge maar aan de universiteit van Nottingham. En ‘niuew’ bleek het verschijnsel evenmin: Rawlinson beschreef het al in 1976.
Ook de resultaten van het onderzoekje zelf kloppen volgens Davis niet helemaal. Zo gaat het fenomeen alleen op bij korte woorden. Probeer maar eens een zinnetje als ‘ploussighycïnt onderrvoedd door made-chanidaat’ te begrijpen (‘psycholinguïst overdonderd door media-aandacht’). Bijna de helft van de tekst bestaat bovendien uit woorden die zo kort zijn dat ze niet veranderd kunnen worden (‘het’, ‘je’, ‘maar’, ‘wat’, ‘als’). Het is dus niet heel erg verrassend dat het bericht makkelijk te lezen is. En zo gaat Davis nog even door. Stap voor stap ontkracht hij alle boude beweringen uit het bericht, dat - hoe aardig ook - met wetenschap kennelijk niet zo veel te maken heeft.
Bron: www.mrc-cbu.cam.ac.uk/~matt.davis/Cmabrigde
Big Mac in braille. Alle 224 McDonald's-vestigingen in Nederland hebben sinds september een speciale braille-menukaart op de toonbank liggen. Voor slechtzienden staan alle snacks er ook in extra grote letters op, met een plaatje ernaast. (De Limburger)
De Amsterdamse burgemeester Job Cohen leest samen met de blinde Hester het eerste braillemenu van McDonald's.
© CAPITAL PHOTOS / Frank van Beek
Standaardtaal. Vooraanstaande taalkundigen voorspelden begin oktober in onder meer het NOS-Journaal en NOVA dat constructies als hun hebben, groter als en het boek wat ik lees over tien jaar goedgekeurd zullen worden. (de Volkskrant)
Engels op school mag. Naar aanleiding van Kamervragen heeft onderwijsminister Maria van der Hoeven verklaard niet tegen Engelstalig onderwijs te zijn, omdat het de Europese doelstelling ten goede komt en het verder niet tot problemen leidt. De minister sprak zich eerder uit tegen onderwijs in het Turks. (Taalunieversum)
Landstaal als wetenschapstaal. De Stichting Nederlands en het Algemeen-Nederlands Verbond hebben een delegatie van de vaste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een petitie overhandigd waarin voor de ‘olievlekwerking’ van het Engels in het hoger onderwijs gewaarschuwd wordt. In het Duitse taalgebied is een vergelijkbare beweging gaande: daar deed het ‘Netzwerk Deutsche Sprache’ een oproep om het Duits als wetenschapstaal te beschermen en te bevorderen. (Stichting Nederlands, Deutsche Sprachwelt)
Euro-Engels. De taal van Europa wordt het euro-Engels, denkt Europees commissaris Frits Bolkestein. Ook roept hij Vlamingen en Nederlanders op om hun taal en cultuur met meer zelfbewustzijn uit te dragen. (Van Dale)
Genoemd naar merk. Steeds meer Amerikanen noemen hun pasgeborene naar hun favoriete merk. Zo werden er in 2000 49 Canons, 11 Bentley's, 6 Timberlands en 1 Xerox geboren. Ook is er al een Gouda aangetroffen, genoemd naar de Nederlandse kaas. (News.com.au)
Kopklas. Steeds meer basisscholen hebben een ‘kopklas’, een extra jaar, waarin getalenteerde allochtone leerlingen dusdanig worden bijgespijkerd dat ze mee zullen kunnen komen op de havo en het vwo. De meeste lesuren staan in het teken van de Nederlandse taal, waarbij veel nadruk wordt gelegd op de woordenschat en op begrijpend lezen. (Haagsche Courant)
Taalkunde-olympiade. Tijdens de eerste Internationale Taalkunde Olympiade, begin september in Bulgarije, heeft het Nederlandse team een eerste prijs behaald. In het onderdeel ‘teamwedstrijd’ versloegen de Nederlandse middelbare scholieren, die zich overigens nauwelijks hadden voorbereid, onder meer de goed getrainde teams uit Moskou en Sint-Petersburg. (Universiteit Leiden)
Koppelingen naar de originele berichten staan op de internetpagina www.onzetaal.nl/tamtam; let wel: internetkoppelingen verouderen snel. Op onze website staat iedere dag vers taalnieuws.
Auteursrechtelijk beschermd