Onze Taal. Jaargang 72

[p. 156]

Wat gebeurd er?

Hans Aniba - general manager taleninstituut Linguarama

Foto: Onze Taal

Op een en dezelfde pagina van NRC Handelsblad trof ik twee keer een spelling-fenomeen aan dat helaas ook menige brief en menig rapport, memo, en e-mailbericht ontsiert: ‘een belangrijke overwinning voor Marokko, dat sinds (...) 1975 aanspraak maakt op het gebied en daarmee zijn territorium bijna verdubbeld’. Op slechts één kolom afstand staat een citaat van oud-staatssecretaris Dick Benschop. Deze zegt niet te willen verhelen dat het anti-Europese populisme van Le Pen ‘het klimaat rond de Europese integratie absoluut niet bevorderd’.

‘Verdubbeld’ en ‘bevorderd’, dat is toch hartstikke correct? We kennen ons ‘kofschip’, hoor! Een mooi voorbeeld van de klok horen luiden zonder zelfs maar van het bestaan van de klepel op de hoogte te zijn. Dommer dan de regels niet kennen is een regel zo goed kennen dat je hem gaat toepassen waar hij niet thuishoort. Het kofschip is nog altijd zeewaardig, daar gaat het niet om, maar het is ooit opgetuigd als ezelsbruggetje voor de onvoltooid verleden tijd of het voltooid deelwoord van regelmatige werkwoorden - en alleen dáárvoor.

Het vervelende is dat de spellingchecker hier niet altijd helpt. Toevallig wel bij geschildert of woond, want die vormen bestaan gewoon niet. Maar van verdubbelen, bevorderen, gebeuren, bedoelen, betekenen, veranderen, ontsieren, verhuren, enz. bestaat zowel een vorm op d als een op t.

Ik zou het interessant vinden te weten hoe het komt dat deze hypercorrectie optreedt. Of sla ik de makers van deze fouten te hoog aan? Niks regel, niks hypercorrectie. Het is een d of een t: kruis of munt. God zegene de greep!

Naschrift redactie

De heer Aniba is niet de enige die heeft opgemerkt dat werkwoorden in de tweede en derde persoon steeds meer met een slot-d worden geschreven. Dick Kraaij uit Alphen aan den Rijn ziet geregeld hij beheerd en hij verteld in de krant staan. En Arno Schrauwers uit Amsterdam noteerde enkele voorbeelden uit internetnieuwsgroepen en uit wat hij ‘e-berichten’ noemt:

-	Ik raad u aan de specificatie op internet goed te vergelijken met wat u thuis noteerd.
-	Waarom leverd Apple niet op zijn minst een BOEK mee bij de computer.
-	Norton op Windows draaien levert (...) problemen op indien je het hele pakket installeerd.
-	Een van onze contractors adverteerd dat zij stofvrij vloeren kunnen schuren.

In het artikel ‘Het kofschip is geen spellingregel’, van Peter-Arno Coppen (Onze Taal juni 1999), wordt in een kadertekst het proefschrift van Johan Zuidema aangehaald, waarin deze spelfout beschreven wordt. Zuidema concludeert dat spellers van het Nederlands nauwelijks meer hoeven na te denken: het ‘kofschippatroon’ heeft zich in hun intuïtie vastgezet: ze spellen automatisch gewerkt, bedacht, gehaald en gehoord. Bij dubbelvormen als bewonderd/bewondert en verdubbeld/verdubbelt kan dat problemen opleveren, doordat dit automatisme altijd leidt tot dezelfde vorm: bewonderd en verdubbeld. Ervaren spellers hebben voor deze vormen een alarmbelletje ontwikkeld, dat ze waarschuwt om juist hier wél na te denken. Maar dat alarmbelletje werkt alleen bij voldoende concentratie.