Onze Taal. Jaargang 72

[Vervolg Einde in zicht van onderwijs in eigen taal?

Strategisch akkoord

Na de verkiezingen in 2002 blijkt er voor het eerst geen politieke meerderheid meer te zijn voor onderwijs in eigen taal. Op de valreep worden de volgende twee zinnen toegevoegd aan het ‘Strategisch akkoord’ van CDA, VVD en LPF: ‘Prioriteit moet worden gegeven aan het leren van Nederlands. Daarom wordt de regeling Onderwijs in Allochtone Levende Talen afgeschaft.’

Minister Van der Hoeven voegt in september 2002 de daad bij het woord met het indienen van een wetsvoorstel waarin OALT per 1 augustus 2004 wordt beëindigd. In een toelichting stelt ze dat ‘het Nederlands van essentieel belang is om in de Nederlandse samenleving als volwaardig burger te participeren. Alle aandacht moet dan ook gericht worden op het zo snel mogelijk leren van het Nederlands bij allochtone kinderen. Het leren van de eigen taal past daar niet in.’

In het debat over dit wetsvoorstel krijgt de minister nog de vraag voorgelegd of het wel logisch is om, gezien het belang dat ze hecht aan het Nederlands, ook het taalondersteunende OALT af te schaffen. Ze antwoordt dat het positieve effect van dit OALT op het Nederlands nooit is aangetoond en dat er voldoende andere mogelijkheden en middelen beschikbaar zijn om het leren van het Nederlands te ondersteunen. Daar is dus helemaal geen OALT-regeling voor nodig. Het lijkt het definitieve einde van het onderwijs in eigen taal. Maar dan valt het kabinet.

Geen halszaak

Door die val belandt het OALT-besluit op de lijst van ‘controversiële kwesties’. In demissionaire staat kan het kabinet er geen definitief besluit meer over nemen; dat wordt doorgeschoven naar het nieuw te vormen kabinet. De afschaffing is dus op de valreep afgeblazen, en in de tijd die nog rest, proberen voorstanders te redden wat er te redden valt. Organisaties als de onderwijsbonden, Forum en belangenbehartiger Samenwerkingsverband OALT zoeken de publiciteit en pleiten voor handhaving, met name van het taalondersteunende OALT. Bovendien vragen ze verschillende

[p. 111]

politieke partijen het voor dit onderwijs op te nemen.

Illustratie: Frank Dam

De vraag is echter of het politieke draagvlak nog groot genoeg is. Er is maar één partij die zich werkelijk sterk maakt voor OALT, en dat is Groenlinks. De meeste overige partijen zijn óf voor afschaffing óf stemmen er stilzwijgend mee in. De SP bijvoorbeeld spreekt zich er niet duidelijk over uit, maar heeft inmiddels wel het geld dat afschaffing oplevert ingeboekt.

De PvdA laat desgevraagd weten zowel het cultuureducatieve als het ondersteunende OALT te willen handhaven. Een halszaak lijken de sociaal-democraten er echter niet van te maken. Zou er alsnog een centrumlinks kabinet ontstaan, dan is de handhaving van OALT dus allerminst gewaarborgd. De huidige CDA-minister van Onderwijs heeft de afschaffing namelijk zo fel verdedigd dat haar partij daar logischerwijze niet meer van kan terugkomen. De PvdA zou zich daarom waarschijnlijk toch mokkend bij de afschaffing moeten neerleggen. Behoud van alleen het taalondersteunende OALT is misschien nog een mogelijkheid. Het CDA zou hierin kunnen meegaan met het argument dat dit type OALT bijdraagt aan de verwerving van het Nederlands en aan het schoolsucces van de (steeds groter wordende) groep kinderen die

‘De meeste gemeenten kiezen voor de taalondersteunende functie. Daar spreekt geen respect uit voor de waardigheid en het thuisland van allochtone leerlingen.’
(Zeki Arslan, onderwijskundige, verbonden aan Forum)
‘De pleitbezorgers van de etnische identiteit houden van producten uit eigen tuin. Een eigen taal, een eigen geschiedenis, een eigen minderheidsstandpunt. De etnische kinderen zullen op etnische scholen hun eigen etnische onderwijs krijgen, in hun eigen etnische taal. Zo ontstaan de nieuwe zuilen. Burchten zijn het van bevrijding. Er is alleen geen uitgang.’
(Stephan Sanders, schrijver-journalist)
‘Het schrappen van OALT als zelfstandig vak is onbespreekbaar. Je zou een ware opstand krijgen. Ouders en leerkrachten zijn emotioneel zeer sterk bij dit onderwijs betrokken. OALT draagt eraan bij dat ze toegang houden tot het cultureel erfgoed van de ouders.’
(Rafet Kabdan, OALT-steunpunt Amsterdam)
‘Onderwijs in eigen taal, riepen de welzijnstypes, want onze taal is zo moeilijk voor migranten. En de migrant zelf, onzeker, onontwikkeld, afgesneden van wat hij gewend was, liet zich het welzijnsgelul aanleunen.’
(Leon de Winter, schrijver)

bij aanvang van de basisschool geen Nederlands spreken. Voorwaarde is dan wel dat dit OALT goed wordt geïntegreerd in het Nederlandse onderwijsprogramma.

In het geval van een centrumrechts kabinet is de afschaffing zo goed als zeker. De WD is geen voorstander van behoud van het OALT en zal de regeling alsnog willen afschaffen. D66 noch de LPF zal zich - als mogelijke derde coalitiepartner - hiertegen verzetten.

De kans dat er weer een nieuwe serie afleveringen aan de OALT-soap zal worden toegevoegd, lijkt dus kleiner dan ooit. Mocht er nu, na de formatiebreuk tussen PvdA en CDA, een centrumrechts kabinet tot stand komen, dan is het OALT-verhaal zeker definitief ten einde.

Zie voor meer literatuur over dit onderwerp onze website: www.onzetaal.nl/2003/5/bossers.html.