Onze Taal. Jaargang 70

[p. 318]

InZicht

Raymond Noë

InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Rederijkers en retorica

Rederijkerskamers waren verenigingen tot beoefening van de dichtkunst, de toneelkunst en de welsprekendheid. De eerste ontstonden in het begin van de vijftiende eeuw; hun grootste bloeitijd was in de zestiende eeuw. In De strijd voor rhetorica beschrijft Nelleke Moser de opkomst van de kamers, de invloed die ze hadden op het maatschappelijke leven en hoe ze ten slotte weer verdwenen tussen de coulissen van het literaire toneel. Daarbij besteedt ze aandacht aan de ideeën van de rederijkers over de relatie tussen literatuur, religie en maatschappij, en de metaforen die ze gebruikten om hun verheven gedachtegoed (retorica zagen ze als een van God gegeven en God dienende kunst) te beschrijven. Ook aan bod komen de verhouding tussen het Latijn en de volkstaal, en de overeenkomsten en verschillen met de Noord-Franse tegenhangers van de rederijkerskamers, de ‘puys’. Het boek bevat voorts een uitgebreide literatuurlijst en een bijlage met oorspronkelijke rederijkersteksten.

De strijd voor rhetorica. Poëtica en positie van rederijkers in Vlaanderen, Brabant, Zeeland en Holland tussen 1450 en 1620 is een uitgave van Amsterdam University Press en kost f 55,-/€24,96/Bfr. 1010 (ingenaaid, 287 blz.). ISBN 90 5356 489 6

Beleefdheidstheorie

Dilemma's in menselijke interactie van Erica Huls gaat over beleefdheidstheorie. De basisgedachte van deze richting in de communicatiekunde is dat elke vorm van communicatie voorafgegaan wordt door een dilemma: we willen met rust gelaten worden, maar we hebben ook relaties met anderen nodig. De strategieën die we kiezen om met dit dilemma om te gaan, zijn het onderwerp van de beleefdheidstheorie. Huls' boek behandelt achtereenvolgens de grondbeginselen van de beleefdheidstheorie, manieren om toenadering te zoeken en manieren om afstand te houden, de verschillen tussen de strategieën die vrouwen en mannen kiezen, en ten slotte interculturele communicatie. Onderwerpen die eveneens aan bod komen, zijn machtsverhoudingen, non-verbale communicatie en het gebruik van stijlfiguren. De tekst is in zeer ruime mate voorzien van allerhande voorbeelden.

Dilemma's in menselijk interactie. Een inleiding in de strategische mogelijkheden van taalgebruik is een uitgave van Lemma en kost f 55,-/€24,96 (ingenaaid, 204 blz.). ISBN 90 5189 895 9

Functiebenamingen

Moeten we om taalseksisme te voorkomen voor vrouwen en mannen verschillende functiebenamingen gebruiken (timmervrouw en timmerman)? Of is om dezelfde reden één sekseneutrale aanduiding (timmerpersoon) beter? In het boek Gezocht: functiebenamingen (m/v) van Johan de Caluwé en Ariane van Santen wordt deze problematiek tamelijk uitputtend behandeld. Het eerste gedeelte gaat in op benamingen die in gebruik zijn en de maatschappelijke en taalkundige redenen hiervoor. Voorts wordt er aandacht besteed aan nieuwvormingen en de betekenisverschuivingen die de keuze voor een specifieke of een neutrale benaming met zich mee kan brengen. Ten slotte komt ook de vraag aan de orde of regelgeving wenselijk is. In het tweede gedeelte zijn een lijst en een systematisch overzicht opgenomen,