Onze Taal. Jaargang 70

Tamtam
Redactie Onze Taal
Taalberichten

Taalgen gelokaliseerd

Is ons taalvermogen aangeboren of aangeleerd? Anders gezegd: zijn bepaalde gedeelten van onze hersenen al vóór onze geboorte speciaal ingericht om taal te verwerken of wordt nadien een willekeurig hersendeel ‘gevuld’ met taal, als gevolg van sociale interacties? Al lang buigen taalwetenschappers zich over deze vraag, maar er lijken steeds meer aanwijzingen te komen voor de eerste mogelijkheid. In 1998 kwamen Britse onderzoekers een gen op het spoor dat als het beschadigd raakt, de spraak verstoort. En onlangs zijn ze er, zo onthulden ze begin oktober in het tijdschrift Nature, ook in geslaagd dit ‘taalgen’ te lokaliseren.

De ontdekkingen werden gedaan bij de familie ‘KE’. Die bestaat uit veertig, over drie generaties verdeelde mensen, van wie de helft kampt met een hardnekkig spraakprobleem. Ze hebben veel moeite met het vormen en uitspreken van woorden, en ook met de grammatica kunnen ze niet uit de voeten - ze struikelen als volwassenen nog steeds over opdrachten die een gemiddeld kind van vijf met gemak oplost. De oorzaak van hun gebrek is een ‘verschrijving’ in hun DNA, zo bleek uit onderzoek naar hun erfelijk materiaal. Maar daarmee was nog niet bekend waar het ‘taalgen’ precies ligt. Dat kwam vlak daarna aan het licht, toen iemand met hetzelfde gebrek die niet tot de familie KE behoorde, werd onderzocht. Door het DNA van deze persoon te vergelijken met dat van de KE's vonden de onderzoekers het gen.

Het gen kreeg de naam FOXP2, en het is een zogeheten transcriptiefactor. Het schakelt lang voor de geboorte andere genen aan en uit, en als het beschadigd is, wordt er in de hersenen onvoldoende bedrading voor een taalcentrum aangelegd. Althans, dat veronderstellen de onderzoekers, want veel op dit gebied is nog onbekend. Het is bijvoorbeeld ook nog maar zeer de vraag of FOXP2 het énige taalgen is.

Bronnen: De Standaard, 8-10-2001; www.nature.com

Taal Bin Laden

Een van de vragen die sinds 11 september over de wereld gonzen, is waar Osama Bin Laden nu precies zijn kennelijke uitstraling aan dankt. Volgens de Marokkaans-Nederlandse schrijver Fouad Laroui heeft het ook iets te maken met diens taal. In een interview met De Groene Amsterdammer zegt hij: ‘Ik lees of versta Bin Ladens woorden in de oorspronkelijke taal, niet de belabberde vertaling van CNN en andere media. Hij spreekt een glashelder klassiek Arabisch, iets wat bij moslims veel respect afdwingt, en dat verklaart voor een deel zijn charisma.’ De Franse schrijver Frédéric Beigbeder merkt in hetzelfde (dubbel)interview op dat dit voor christenen dus enigszins vergelijkbaar is met het bijbelse taalgebruik: ‘Alsof Jezus Christus tot je spreekt.’ Laroui: ‘Daarom laten mensen zich door een man als Bin Laden vrijwillig de dood injagen.’

Bron: De Groene Amsterdammer, 6-10-2001