Onze Taal. Jaargang 70

[p. 110]

Tamtam
Redactie Onze Taal
Taalberichten

Italiaanse dyslectici beter af dan Engelse

Voor het eerst is bewezen dat dyslexie veroorzaakt wordt door een universele stoornis in de hersens, zo viel half maart te lezen in het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift Science. Uit een groot, internationaal onderzoek, verricht door psychologen, bleek dat Engelstalige dyslectici weliswaar meer last hebben van hun handicap dan Franse (die op hun beurt weer meer problemen ondervinden dan Italiaanse woordblinden), maar dat bij déze verschillen biologische factoren geen rol spelen.

De psychologen lieten dyslectici uit Italië, Engeland en Frankrijk een groot aantal woorden voorlezen. Hierbij viel allereerst op dat alle dyslectici ongeveer evenveel slechter scoorden dan hun niet-woordblinde landgenoten. De oorzaak hiervan kwam naar voren toen de proefpersonen plaatsnamen in een PET-scanner. Dit apparaat meet de doorbloeding - en dus de activiteit - van de hersenen. Uit welk land de dyslectici ook kwamen, allen vertoonden ze een sterk verminderde activiteit in hersendelen die hard behoren te werken wanneer iemand een tekst onder ogen krijgt. Hieruit trokken de onderzoekers de conclusie dat dyslexie wel een aandoening van neurologische aard moet zijn.

Het tweede opvallende onderzoeksresultaat is dat de Italiaanse woordblinden de test duidelijk het best deden: ze maakten veel minder fouten dan de Fransen, die weer beter scoorden dan de Engelsen. Maar: als de biologische oorsprong van de ziekte bij alle nationaliteiten identiek is, hoe kan het vóórkomen ervan dan per land verschillen? Hier wijzen de psychologen op de moeilijkheidsgraad van de spelling. De schrijfwijzen van het Frans en het Engels zijn bijzonder inconsequent. Zo zijn er in het Engels 1120 manieren om veertig verschillende klanken weer te geven. Daardoor klinken dezelfde letters vaak verschillend: vergelijk mint [mint] met pint [paint], of clove [kloov] met love [lav]. Het Italiaans kent slechts 33 letters en lettercombinaties, die ongeveer evenzoveel klanken vertegenwoordigen. Dyslectici hebben er daardoor minder moeite mee. Dit verklaart ook waarom de aandoening in Italië zo weinig voorkomt: wat in Groot-Brittannië een milde vorm van dyslexie is, blijft in Italië nog net onder de oppervlakte.

De onderzoekers pleiten daarom voor de vereenvoudiging van complexe spellingen. De Amerikaanse Webster-hervorming, waarbij colour werd vereenvoudigd tot color, zien zij als een stap in de goede richting.

Bron: www.trouw.nl, 16-3-2001

Godsnaam in nieuwe bijbelvertaling is Heer

Het Nederlands Bijbelgenootschap en de Katholieke Bijbelstichting werken al bijna tien jaar samen aan de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV), die in 2004 gereed zal zijn. De nieuwe vertaling moet ‘qua taal en stijl up-to-date’ zijn, en ‘historisch en theologisch naar de huidige inzichten verantwoord’. De weergave van de naam van God, in het Hebreeuws aangeduid met de letters JHWH, vormde hierbij een heet hangijzer. Aan de uiteindelijke beslissing hierover, die half maart werd genomen, ging een zeer emotionele discussie vooraf.

In de voorlopige vertaling werd de Godsnaam weergegeven door HEER, en dat stuitte op protest. Allereerst zou HEER in strijd zijn met het NBV-voorschrift dat het taalgebruik in de vertaling niet (sekse)specifieker mag zijn dan op basis van de brontekst gerechtvaardigd is - en in die oorspronkelijke tekst is ‘JHWH’ mannelijk noch vrouwelijk. Bovendien, zo werd betoogd, is het wat ouderwets aandoende HEER in tegenstelling tot JHWH geen (substituut van een) eigennaam, maar een titel. Zevenhonderd mensen schreven daarom onder het motto ‘Heer kan niet meer’ een protestbrief naar de samenstellers van de bijbelvertaling, met in totaal zo'n honderd alternatieven (waaronder God, de Eeuwige, de Scheppende, de Onnoembare, J en onuitspreekbare symbolen). Tevergeefs, de bestuursleden van de bijbelorganisaties kozen half maart toch definitief voor heer - in kleinkapitale letters.

Bronnen: persbericht Nederlands Bijbelgenootschap, 15-3-2001; www.bijbelgenootschap.nl

Studie Fries aan UvA blijft toch bestaan

De studie Fries aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) mag voorlopig toch blijven. Eind vorig jaar maakte het universiteitsbestuur bekend dat deze opleiding plaats moest maken voor de studie Nieuwgrieks (zie ook de januari-aflevering van ‘Tamtam’). De medezeggenschapsorganen van personeel en studenten van de Faculteit der Geesteswetenschappen wisten dit eind maart echter te voorkomen door hun veto uit te spreken over het plan - al ging het volgens het universiteitsbestuur iets anders in zijn werk. ‘We hebben besloten onze plannen in te trekken op grond van de vruchtbare gesprekken die we hadden met de provincie Friesland, de Fryske Akademy en de Universiteit Groningen’, verklaarde universiteits-woordvoerder Jeroen Winckers. Dat is opmerkelijk, omdat beide partijen een maand eerder nog tegenover elkaar stonden voor de rechter. Die bepaalde in een door de Fryske Akademy en de provincie Friesland aangespannen kort geding dat het Fries in Amsterdam mocht verdwijnen. Durk Gorter, hoogleraar Fries in Amsterdam, noemt de verklaring van de universiteit dan ook ‘laf’. ‘Ze moesten hun plan gewoon intrekken vanwege het bijna unanieme verzet van de medezeggenschapsorganen’, aldus Gorter.

Het geharrewar lijkt intussen wel tot een aanwas van studenten te hebben geleid. Voor volgend jaar hebben zich acht nieuwe studenten ingeschreven, en dat is wel meer dan men in Amsterdam gewend was.

Bron: www.omropfryslan.nl; www.eurolang.net