Onze Taal. Jaargang 69

[p. 34]

[Vervolg InZicht]

uitgebreide spellingwijzer (waarin ook veel woorden kort worden toegelicht), een eigennamenlexicon, en ‘data’. Dit laatste hoofdstukje is een varia-afdeling vol handige lijstjes (internetadressen, telefoonnummers, naslagwerken, pseudoniemen, Nederlandse Nobelprijswinnaars, alle premiers sinds 1918, enzovoort) plus een overzicht van correctietekens en een eeuwigdurende kalender.

• De Stijlgids. Leidraad voor financieel-economische teksten van M.C. Blom, J.A.J.M. van de Laar en M.E. Verburg is een uitgave van Het Financieele Dagblad en kost f 39,50. (157 blz.)
ISBN 90 76173 10 9
• Trouw Schrijfboek van Jaap de Berg wordt uitgegeven door Maarten Muntinga en kost f 19,90. (640 blz.)
ISBN 90 417 0172 9

Taal in de klas

Recent onderzoek heeft aangetoond dat veel leerkrachten jongens anders benaderen dan meisjes. De communicatie met de klas bleek de ideeën van de leerkrachten omtrent rolpatronen te weerspiegelen: ze daagden de jongens wat meer uit en namen de meisjes wat vaker in bescherming. In Taal in de klas wordt in kort bestek de sekse-ongelijkheid in het onderwijs beschreven, en aan de hand van bovengenoemd onderzoek wordt aangegeven hoe leerkrachten zich bewuster kunnen worden van hun bepalende rol daarin.

Taal in de klas van Dora Dolle-Willemsen en Agnes Verbiest is een uitgave van Contact en kost f 16,90. (61 blz.)
ISBN 90 254 9565 6

Brabantse dialecten

De ontwikkeling van de woordenschat van talen en dialecten wordt sterk beïnvloed door de talen die ‘buren’ en groepen immigranten spreken. Aan de hand van de etymologie van bepaalde erfwoorden bespreekt dialectoloog A.A. Weijnen in zijn jongste publicatie Oude woordlagen in de zuidelijk-centrale dialecten de invloeden die de zogenoemde Brabantse dialecten door de eeuwen heen hebben ondergaan. Na een eerste hoofdstuk over de alleroudste, pre-Germaanse erfwoorden wordt achtereenvolgens aandacht besteed aan invloeden van immigranten (o.a. Germanen, Romeinen, Franken) en buren (o.a. Hollanders, Duitsers). Een apart hoofdstuk is gewijd aan de invloed van het christendom.

Weijnens publicatie is tamelijk specialistisch, maar is ook geschikt voor de geïnteresseerde leek.

Oude woordlagen in de zuidelijk-centrale dialecten is een uitgave van het Meertens Instituut en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, en kost f 29,50. (114 blz.) Te bestellen bij het Meertens Instituut: tel. [phone]; e-mail <[e-mail]>.
ISBN 90 70389 59 2

DigiTaalbaak

Eind oktober verscheen een nieuwe editie van de DigiTaalbaak (verkrijgbaar op diskette of cd-rom) die niet alleen inhoudelijk is uitgebreid, maar door een verbetering van de software ook beter doorzoekbaar is geworden. Daarmee zijn een aantal bezwaren ondervangen die worden genoemd in de bespreking van de DigiTaalbaak in het septembernummer van Onze Taal.

De DigiTaalbaak is een uitgave van Samsom en kost f 350,-; bij abonnement f 279,- (eenmalig) en vervolgens f 150,- per nieuwe editie.
ISBN 90 140 6315 6

Cognitieve taalwetenschap

In Europees verband is een project opgezet dat moet voorzien in een inleiding tot taal en taalwetenschap in zeven grotere Europese talen (Nederlands, Engels, Frans, Duits, Grieks, Spaans en Italiaans), onder andere om het welslagen van uitwisselingsprogramma's te bevorderen. Deze inleiding benadert taal en taalkunde vanuit een cognitief oogpunt: taal wordt gezien als een onderdeel van het cognitieve systeem van de mens (naast perceptie, gevoelsleven, begripsvorming en denkprocessen), en in die benadering is taalkunde (ook) de studie van de manier waarop we begrippen en gedachten tot uitdrukking brengen. De Nederlandse versie van deze inleiding is recentelijk verschenen, en behandelt de kerngebieden van de taalkunde: lexicologie, morfologie, syntaxis, fonetiek en fonologie, historische taalkunde en taaltypologie. Een tweede deel, dat nog moet verschijnen, zal ingaan op de ‘interdisciplinaire’ gebieden van de taalkunde, zoals psycholinguïstiek, neurolinguïstiek en taalsociologie.

Cognitieve inleiding tot taal en taalwetenschap, onder redactie van René Dirven en Marjolijn Verspoor, verscheen bij Acco en kost f 54,50. (326 blz.) ISBN 90 334 4285 X

Verzorgd Nederlands

Het Handboek verzorgd Nederlands uit 1996 is sinds kort in een goedkopere paperbackversie verkrijgbaar. Het boek gaat uitvoerig in op spelling, stijl en grammatica van het Nederlands en wordt afgesloten met een spellingwijzer voor moeilijke woorden en een lijst van aardrijkskundige namen.

Het Handboek verzorgd Nederlands. Spellingregels; schrijfadviezen van M. Klein en M. Visscher wordt uitgegeven door Contact en kost f 39,90. (450 blz.)
ISBN 90 254 9555 9

Ravensteins dialect

Het land van Ravenstein (in het noordoosten van het vroegere hertogdom Brabant) omvat de gemeenten Ravenstein, Landerd, Uden, Boekel en Grave, en door de eeuwen heen heeft zich daar een dialect ontwikkeld dat nogal afwijkt van dat van de omringende gebieden. De Ravensteinse woordenschat, en dan vooral die van Uden en het voormalige dorp Zeeland, is nu in een woordenboekje opgetekend. Het boekje is te koop in Uden en omgeving of te bestellen bij de auteur, Arnold Zegers. Tel. [phone]; e-mail <[e-mail]>.

Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland is een uitgave van De Winter en kost f 26,95.
ISBN 90 90133011

[p. 35]

Dyslexie

Dyslectische kinderen hebben moeite met leren en lijken hun gedachten ‘anders’ te ordenen. Hun ‘anders-zijn’, dat door ouders en onderwijzers vaak niet onderkend of begrepen wordt, kan ook leiden tot gedragsproblemen. Een afdoende verklaring voor het verschijnsel is nog niet gevonden, maar er zijn wel methoden om dyslectische kinderen te helpen. Robin Temple schreef een handleiding voor ouders van dyslectische kinderen, waarin hij uitlegt wat dyslexie precies is, en wat eraan te doen is. Hij beschrijft daartoe eerst de orthodoxe, door de wetenschap ontwikkelde denkbeelden en therapieën, en vervolgens de ideeën van Ronald D. Davis - zelf dyslecticus en auteur van De gave van dyslexie - die niet alleen een succesvolle behandelwijze behelzen, maar bovendien de nadruk leggen op de positieve, ‘geniale’ kanten van dyslexie.

Dyslectische kinderen. Een praktische handleiding voor ouders is een uitgave van Elmar en kost f 32,50. (158 blz.)
ISBN 90 389 0943 8

Bouw- en woonjargon

Zoals elke bedrijfstak kent ook de bouw- en woonbranche zijn eigen jargon: een verzameling vaktermen, afkortingen en namen van wetten en regelingen - voor leken vaak onbegrijpelijk, maar ook voor ingewijden niet altijd even duidelijk. Een naslagwerk kan dan uitkomst bieden. ABC van bouwen en wonen bevat een groot aantal van die jargonwoorden en afkortingen, van aanleunwoning tot zaagdak, en geeft bovendien een adreslijst van voor de bouw- en woonbranche relevante organisaties.

ABC van bouwen en wonen werd samengesteld door Quentis managementadvies en ondersteuning en uitgegeven door Nestas communicatie, waar het ook te bestellen is. Tel. [phone]; e-mail <[e-mail]>. Het boek kost f 45,-. (190 blz.)
ISBN 90 76356 02 5

LOT-prijs

De LOT (Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap) looft jaarlijks een prijs uit voor het beste populair-wetenschappelijke taalkundeartikel. Over taal bevat een keuze uit de artikelen die de afgelopen jaren werden ingestuurd. De artikelen behandelen uiteenlopende onderwerpen als taal en computers, creooltalen, taalverwerving door kinderen, spellingregels, enzovoort.

Over taal. Een bundel populair-wetenschappelijke opstellen, samengesteld door Frank Jansen en Jan Don, is een uitgave van de LOT en kost f 15,-. (72 blz.)
Het boekje is te bestellen bij het secretariaat Uil-OTS: tel. [phone]; e-mail <[e-mail]>.
ISBN 90 5569 113 5

Nederlands voor paarden

Karel V beweerde ooit dat het Nederlands voornamelijk geschikt was om er paarden mee toe te spreken. Een ongenuanceerde uitspraak, die prof. Jan W. de Vries inspireerde tot de titel Niet alleen voor paarden voor een bundeling van vier recente lezingen over het Nederlands. De Vries' lezingen gingen over de ontwikkeling van de standaardtaal sinds de zestiende eeuw, de veranderingen die in het Nederlands van nu plaatsvinden, en de positie van het Nederlands in de wereld, en die binnen de Europese Unie - die volgens De Vries overigens vooral bedreigd worden door het gebrek aan ‘taaltrouw’ van de Nederlanders.

Niet alleen voor paarden is een uitgave van SNL en kost f 28,50. Het boekje is te bestellen door overmaking van dit bedrag op rekeningnummer 3881447 t.n.v. Stichting Neerlandistiek Leiden o.v.v. ‘paarden’. (70 blz.)
ISBN 90 802290 6 7

Nederlanders

De Nederlandse volksaard kan voor buitenlanders een bron van verbazing, afschuw of bewondering zijn, getuige de vele boeken en boekjes die er door de eeuwen heen over dit onderwerp verschenen zijn. Maar niet alleen buitenlanders wagen zich aan dergelijke beschrijvingen, ook Nederlandse auteurs weten er raad mee. De jongste poging is een lexicon waarin in korte hoofdstukjes alle Nederlandse ‘eigenaardigheden’ beschreven worden, die bij elkaar een ‘bouwdoos van de Nederlandse identiteit’ vormen. Van aardappeleters en abortus via moffen, molens en Mondriaan tot Zwarte Piet.

Typisch Nederlands. Vademecum van de Nederlandse identiteit van Herman Vuijsje en Jos van der Lans wordt uitgegeven door Contact en kost f 29,90. (173 blz.)
ISBN 90 254 9533 8

Culinaire eponiemen

Chateaubriand, carpaccio en sandwich zijn alledrie gerechten die vernoemd zijn naar een persoon, en ook de pizza margherita, de tompoes en de bloody mary danken hun naam aan een historische figuur. In Weet wie je eet van Marcel Grauls zijn zestien van dergelijke gerechten bijeengebracht. De namen blijken soms afkomstig van de koks zelf (sachertaart, Agnès-Sorelsoep), maar hun creaties waren vaak ook bedoeld om een bepaald persoon eeuwige roem te verschaffen (wat soms ook lukte, getuige de pêche Melba). Grauls gaat uitvoerig in op de levensloop van de naamgevers en het ontstaan en de geschiedenis van de gerechten - en uiteraard heeft hij ook de bijbehorende recepten opgenomen. In een ‘Lexicon van culinaire eponiemen’ ten slotte zijn korte ‘biografieën’ van nog eens vijftig eponiemgerechten terug te vinden.

Weet wie je eet. Hoe beroemde figuren op de menukaart belandden is een uitgave van Balans en kost f 39,50. (215 blz.)
ISBN 90 5018 433 2

Rectificatie

In de novemberaflevering van InZicht is het boek Concreet en beeldend preken abusievelijk de titel De preek als communicatiemiddel meegegeven.