Onze Taal. Jaargang 67

[p. 205]

InZicht
Raymond Noë

InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

● Schrijven over reizen

‘Een mijl reizen leert je meer dan duizend boeken’, zei Confucius. Maar dat neemt niet weg dat reisverslagen en -verhalen minstens zo populair zijn als het reizen zelf, getuige de vele boeken over dit onderwerp en de reiskaternen van NRC Handelsblad en de Volkskrant. Voor de reiziger die zijn eigen ervaringen in den vreemde in een dagboek of verslag wil vastleggen, is er nu een boekje dat hem daarbij behulpzaam is. Na een algemeen hoofdstuk over reisliteratuur volgen vier hoofdstukken die de aspirant-schrijver voorbereiden op het reizen, de kennismaking met de andere cultuur en het observeren daarvan. De laatste drie hoofdstukken behandelen het schrijfproces zelf, en het boekje sluit af met een bijlage over informatiebronnen.

Schrijven over reizen. Zelf reisverhalen schrijven van Nico Kussendrager en Martin Meulenburg is uitgegeven door KIT-Uitgeverij (tel. [phone]). Het kost f 24,95. (144 blz.)
ISBN 90 6832 275 3

● Eigennamen

Ludo Permentier schrijft er op bladzijde 186 van dit nummer ook over: de spelling van buitenlandse eigennamen kan soms knap lastig zijn. Is het Hu Shi of Hoe Sje? Sarajevo of Serajewo? Is het Gadaffi, Kadafi of toch maar Khadaffi? Wie hier snel een antwoord op wil hebben, kan terecht in Kramers Groot lexicon van eigennamen. De namenlijst is gebaseerd op de gegevensbestanden van de Grote Winkler Prins en bevat 50.000 persoonsnamen, geografische namen en namen van gebouwen, organisaties en instellingen. Wat de spelling van geografische namen betreft, is hier en daar bewust afgeweken van de officieuze namenlijst van de Taalunie. Behalve de spelling vindt men bij elke ingang een korte encyclopedische beschrijving, zodat ook snel opgezocht kan worden dat Hu Shi een Chinese letterkundige en filosoof was.

Groot lexicon van eigennamen is een uitgave van Elsevier bedrijfsinformatie en kost f 89,50. (796 blz.)
ISBN 90 6882 306 X

● Genormaliseerde taal

De NEN 5050 is een norm van het Nederlands Normalisatie-instituut, die tot doel heeft de schriftelijke communicatie in en tussen bedrijven te versoepelen. Het eerste deel behandelt frequent voorkomende taalkundige problemen. Het tweede en grootste deel bestaat uit een woordenlijst die technische en organisatorische (vaak buitenlandse) begrippen van duidelijke (Nederlandse) termen voorziet.

De norm is inmiddels aan de vierde versie toe en is nu in de boekhandel verkrijgbaar onder de naam Woordwijzer. Een belangrijk verschil met de voorgaande versies komt voort uit de integratie van de NEN 5050 met zijn Vlaamse tegenhanger, de NBN X 04-001, waardoor nu ook specifiek Vlaamse termen zijn opgenomen. Bovendien is de norm aangepast aan de nieuwe spelling.

Woordwijzer. Goed taalgebruik in bedrijf en techniek van het Nederlands Normalisatie-instituut en het Belgisch Instituut voor Normalisatie wordt uitgegeven door Sdu/Standaard en kost f 39,90. (176 blz.)
ISBN 90 75 56651 4

● Zakelijke teksten

Onervaren schrijvers die een zakelijke tekst moeten produceren hebben hulp nodig, maar worden tegelijkertijd afgeschrikt door de omvang van de desbetreffende handboeken. Daarom heeft Kees van Rijswijk een korte handleiding samengesteld waarin beginnende auteurs op weg worden geholpen. Aan bod komen onder andere: tekstopbouw, grafische aspecten, taalgebruik, spelling en literatuurverwijzingen.

Korte leidraad bij het publiceren van teksten is verschenen bij Acco en kost f 24,50. (47 blz.)
ISBN 90 334 3866 6

● Zakelijke teksten [2]

Evenals het voorgaande boekje wil de Schrijfgids voor economen beginnende schrijvers een leidraad bieden bij het schrijven van (langere) teksten, met dit verschil dat het zich richt op (economie)studenten. Het boek is een uitwerking van een syllabus over het schrijven van werkstukken en heeft ongeveer dezelfde opbouw als het hierboven beschreven boekje, maar de onderwerpen worden uitvoeriger beschreven en van voorbeelden voorzien. De economen uit de titel lijken overigens heel goed inwisselbaar voor sociologen of andere (gamma)wetenschappers.

Schrijfgids voor economen van Susanne Gerritsen is een uitgave van Coutinho en kost f 29,50 (175 blz.)
ISBN 90 6283 085 4

● New age

De term new age slaat in feite op een nieuw astrologisch tijdperk (het aquariustijdperk) maar is in de praktijk - zeker voor de leek een verzamelnaam voor alles wat met spiritualiteit, occultisme, esoterie, astrologie en aanverwante zaken te maken heeft. Renée van Blokland heeft in een handzaam woordenboekje 76 wat bekendere new-age-onderwerpen van een korte, heldere beschrijving voorzien: van aardstralen en graancirkels tot sjamanisme en zen.

Het New age woordenboekje is verschenen bij Ankh-Hermes en kost f 9,90. (96 blz.)
ISBN 90 202 0103 4

● Reclame en voorlichting

Het succes van reclame- en voorlichtingscampagnes lijkt vaak samen te hangen met een ‘vondst’ van de campagnemakers. Toch leert onderzoek naar de tekstuele elementen van dergelijke campagnes dat er wel degelijk combinaties van inhoud, structuur, stijl en illustraties zijn die de overtuigingskracht positief beïnvloeden. Op basis van dit onderzoek wordt in Het ontwerp van overtuigende teksten beschreven hoe een beredeneerd tekstontwerp de doelmatigheid van een campagne kan ver-

[p. 206]

groten. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan de psychologische processen die bij het overtuigen (of beter gezegd: overtuigd worden) centraal staan.

Het ontwerp van overtuigende teksten. Wat onderzoek leert over de opzet van effectieve reclame en voorlichting van Hans Hoeken wordt uitgegeven door Coutinho en kost f 39,50 (256 blz.)
ISBN 90 6283 088 9

● Neerlandistiek in het buitenland

De Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) verzorgt een aantal tweejaarlijkse uitgaven. Onlangs verscheen voor de 27e keer het overzicht van docenten in de neerlandistiek aan universiteiten in het buitenland. De lijst vermeldt adressen, telefoonnummers en e-mailadressen. Ook is verschenen de Basisboekenlijst extramurele neerlandistiek. Deze publicatie geeft een overzicht van relevant lesmateriaal en bevat een lijst met titels voor de opbouw van een basisbibliotheek. De bestanden zijn sinds kort ook te raadplegen op de weblocatie van de IVN:

http://www.worldaccess.nl/~ivnnl.

De 13de editie van Wie en wat (uit 1997), waarin gegevens zijn opgenomen over neerlandici die aan Nederlandse en Vlaamse universiteiten en hogescholen werken, is overigens ook nog steeds verkrijgbaar. Van deze uitgave verschijnt pas in het najaar van 1999 een nieuwe editie.

Lijst van docenten in de neerlandistiek aan extramurale universiteiten en ledenlijst IVN kost f 15,-/Bfr 295. (206 blz.)
ISSN 0924 848 X
Basisboekenlijst extramurale neerlandistiek kost f 10,-/Bfr 195. (60 blz.)
ISSN 0929 7553
Wie en wat kost f 15,-/Bfr 295. (240 blz.)
ISSN 0928 1 355
De uitgaven zijn te bestellen door het vermelde bedrag over te maken op rekeningnummer 3314917 (Nederland) of 000-1692967-26 (België), ten name van IVN, Woubrugge, onder vermelding van de gewenste titel(s).

● Nederlands als vreemde taal

Op initiatief van de Nederlandse Taalunie is in februari van dit jaar het Steunpunt Nederlands als vreemde taal (Steunpunt NVT) opgericht. Iedereen die zich met Nederlands als vreemde taal bezighoudt, kan hier terecht voor advies en informatie. Het Steunpunt NVT krijgt een centrale rol in de informatie-uitwisseling tussen neerlandici en docenten: de taakstelling omvat het geven van informatie (leermiddelen, bijscholing), het bemiddelen bij de uitwisseling van expertise, het geven van beleidsadviezen en het formuleren van voorstellen voor onderzoek en leermiddelenontwikkeling. Het steunpunt is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en staat onder leiding van prof. dr. R. Appel. Telefoon: 020 - 525 31 52; fax: 020 - 525 30 21; e-mail: [e-mail].

● Oorsprong van het schrift

De tentoonstelling A is een koetje (dat staat op zijn kop), over de oorsprong van de letters van het alfabet en de ontwikkeling van het schrift, trok in 1995 veel belangstelling. Het materiaal en de opzet zijn nu meer toegesneden op kinderen en de naam is veranderd in A is een kalfje (dat staat op zijn kop). De tentoonstelling is tot en met 20 september te zien in het Tilburgse museum voor schriftelijke communicatie Scryption. Openingstijden: dinsdag - vrijdag 10.00 - 17.00 uur; zaterdag - zondag 13.00 -17.00 uur.

Toegang: f 6,- (met reductie f 4,-); met Museumjaarkaart gratis.

● Gebruik je moerstaal!

Dat de invloed van het Engels op het Nederlands groot is en verder toeneemt, valt niet te ontkennen. Sommige taalgebruikers ondernemen actie om uitholling van het Nederlands tegen te gaan. J. van Malde, lid van Onze Taal, heeft ‘plakkers’ laten drukken die door taalliefhebbers gebruikt kunnen worden om aan te geven dat zij ‘de gestage uitholling van onze taal door de voortwoekerende anglomanie niet helemaal lijdzaam ondergaan’. Een vel bevat 44 plakkers, waarvan 22 met de tekst ‘Gevoel van eigenwaarde? Spreek en schrijf je moers taal!’ en 22 met ‘Koeterengels? Nee toch? Spreek en schrijf je moers taal!’

De vellen zijn voor f 5,- of een veelvoud ervan + f 2,- verzendkosten te bestellen door overmaking van dit bedrag op girorekening 4840388 van J. van Malde te Voorschoten o.v.v. ‘plakkers’. Vermeld bij een overschrijving van bank naar giro in elk geval ook uw adres.

● Nederlands van nu

Joop van der Horst beschrijft als opening van nummer 2 van Nederlands van Nu (maart 1998) een ‘vermoeden van taalverandering’. Hij signaleert dat constructies als ‘Luid zingend zette de bus met schoolkinderen zich in beweging’ steeds vaker en gemakkelijker geschreven worden, terwijl ze een klassieke fout bevatten. De schrijver zegt in deze gevallen iets anders dan hij bedoelt. Van der Horst trekt een parallel met de zin ‘Op zich heeft ze geen bezwaar tegen die benoeming’ om de populariteit van deze constructie te verklaren.

F. De Tollenaere gaat dieper in op de hoofdletter van het lidwoord of het voorzetsel in Vlaamse familienamen: K. De Buck, A. Van Hoorde. Deze ‘afwijking’ is van oorsprong een ‘administratief gallicisme’ dat te wijten is aan de invloed van de verfranste Belgische staatsinrichting. Het de met kleine letter in de achternaam is in België vooralsnog het privilege van de adel.

In deze aflevering komen verder ‘Verkavelingsvlaams’, verkleinwoorden en de achtergrond van karaoke aan bod.

In nummer 3 (mei 1998) van Nederlands van Nu doet S. Theissen verslag van een onderzoek naar ‘doubletten’ op -iek en -isch. Hij zocht op cd-rom in teksten van NRC Handelsblad en Knack naar vormen als diplomatiek/diplomatisch en kritiek/kritisch en vergeleek het gebruik met de in Van Dale gegeven betekenissen. Conclusie: er is vaak een duidelijke voorkeur voor een van beide vormen terwijl het woordenboek de twee als synoniemen beschouwt.

Joseph Leliard houdt een normatief betoog over ‘stijlverwarring die tot taalbederf leidt’. Mediamensen willen het grote publiek zo ver tegemoetkomen dat ze de gevoelswaarde van woorden en stijlniveaus uit het oog verliezen en beschaafde omgangsvormen loslaten. Identificatie met de ‘de volksklasse’ brengt journalisten tot ordinaire taal en tot taalverarming.

In afzonderlijke artikelen worden de uitdrukkingen een stok/spaak in het wiel steken en het woord uitvlaggen besproken. Het nummer sluit af met een tiental boekbesprekingen en met voorgelegde taalvragen.

Een abonnement op Nederlands van Nu kost Bfr. 650/ f 37,50 en is te verkrijgen bij de Vereniging Algemeen Nederlands, F. de Merodestraat 16, B 2800 Mechelen.

[p. 207]