Onze Taal. Jaargang 66

[p. 298]

InZicht
Nico Groen & Erik Viskil

InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

● Prisma woordenboek

De geschiedenis van het Prisma Woordenboek Nederlands van André Abeling (de ‘grote Prisma’) is een merkwaardige. Het boek verscheen voor het eerst in 1989, als een dikke pocket van f 19,90, geheel in de Prisma-traditie van ‘veel voor weinig’. Na een jaar of drie verscheen een herziene uitgave in een gebonden versie, met een prijs van rond de vijftig gulden. Blijkbaar is dit de uitgever slecht bevallen, want nu is het boek opnieuw verkrijgbaar als pocket (van ruim 800 pagina's), met de oude prijs van f 19,90. Deze gemoderniseerde versie bevat de nieuwe spelling en tal van nieuwe trefwoorden. Gehandhaafd zijn de gegevens over de uitspraak van trefwoorden van vreemde herkomst en het befaamde, beknopte systeem voor het vermelden van vaste verbindingen.

Het Grote Prisma Woordenboek Nederlands wordt uitgegeven door Het Spectrum.
ISBN 90 274 6169 4

● Voetbaljargon

In Voetbaltaal heeft Arno Kantelberg, redacteur van HP/De Tijd, woorden en uitdrukkingen uit het hedendaagse jargon van de voetbalwereld bijeengebracht. De meeste daarvan zijn niet in spelregelboekjes of gewone woordenboeken terug te vinden. Voetballers, trainers en commentatoren bedienen zich van een beduidend grotere woordenschat dan nodig is om het spelletje eenvoudigweg te beschrijven: praten over voetbal is vooral ‘praten om het praten’. Wie zich van de juiste termen bedient (doodschop, scorend vermogen, a'tje), is al gauw een kenner.

Voetbaltaal. Van aanspeelpunt tot zwabberbal wordt uitgegeven door Prometheus en kost f 19,90.
ISBN 90 5333 588 9

● Binnenhofs

Jargon uit de sfeer van de politiek is verzameld in het boekje Binnenhof-bargoens. Dat bevat opmerkelijke woorden en uitdrukkingen uit de landelijke politiek, die zijn verzameld door Emile Bode, parlementair redacteur van De Telegraaf, en zijn collega Menzo Willems. Bode noteerde overal waar hij kwam (bij politieke debatten, in het gevolg van politici op buitenlandse reizen, tijdens persconferenties) opmerkelijke uitlatingen van onze nationale politici. Willems hield vanaf het aantreden van het kabinet-Kok nauwlettend het taalgebruik van Paars in de gaten. De samenwerking van Bode en Willems heeft geresulteerd in een overzicht van soms bizar taalgebruik, wat mag blijken uit woorden als corridorgebonden clusters, draaggolfcampagne en stofkam-exercitie.

Binnenhof-bargoens. Een onmisbare gids voor krantenlezer en taalpurist wordt uitgegeven door BZZTôH en kost f 17,50.
ISBN 90 5501 414 1

● Spelling

De nieuwe spelling van Gezien Renes bevat vijftig tips voor het navolgen van de nieuwe spellingregels. Behalve deze regels behandelt Renes de geschiedenis van de Nederlandse taal, geeft ze een overzicht van de belangrijkste spellingwijzigingen (van de spelling van De Vries en Te Winkel tot en met die van het nieuwe Groene Boekje) en laat ze in kort bestek zien welke kritiek er op de nieuwe spellingregels mogelijk is.

De nieuwe spelling wordt door Samsom Bedrijfsinformatie uitgegeven in de Management Support Magazine-serie en kost f 26,95.
ISBN 90 14 04923 4

● Generatieve taalkunde

Plato zou gezegd hebben dat we ons onze kennis van taal ‘herinneren uit een andere wereld’. Een antwoord op Plato's vraag waar we deze kennis nu precies hebben opgedaan, is verschaft door Noam Chomsky. De door hem geïntroduceerde generatieve taalkunde gaat uit van de veronderstelling dat de kennis die we van onze taal hebben grotendeels is aangeboren. Plato's probleem. Een inleiding in de generatieve taalkunde gaat over het onderzoek van taalkundigen naar aangeboren taalkennis, naar de ‘genetische blauwdruk’ van onze moedertaal, het Nederlands. De lezer krijgt inzicht in de regels van het Nederlands, in de genetische basis daarvan, in de manier waarop taal zich ontwikkelt tot de taal van de volwassen moedertaalspreker, en in de manier waarop taal verandert.

Plato's probleem is geschreven door Johan Kerstens, Eddy Ruys, Mieke Trommelen en Fred Weerman, die allen verbonden zijn aan de vakgroep Nederlands van de Universiteit Utrecht. Het boek wordt uitgegeven door Coutinho en kost f 34,90. ISBN 90 6283 068 4

● Taalgebruik

In Communiceren geeft Theo Janssen, hoogleraar taalkunde en taalbeheersing aan de Vrije Universiteit, een overzicht van recente taalkundige visies op taal en taalgebruik. De centrale gedachte van het boek is dat sprekers hun taal voortdurend afstemmen op de mensen met wie ze omgaan en van wie ze - meestal ongemerkt - allerlei waarden en normen overnemen. Door taalgebruik te analyseren wordt niet alleen inzicht verkregen in de manier waarop individuele taalgebruikers met hun taal omgaan, maar ook in de groepsconventies waaraan ze zich vaak moeiteloos conformeren.

Communiceren. Over taal en taalgebruik uitgegeven door Sdu Uitgevers en kost f 39,90.
ISBN 90 755 6653 0

● Tekstsymposium

Donderdag 18 december vindt het symposium ‘Te(k)st in de praktijk. De wetenschapper als schrijfadviseur’ plaats aan de Technische Universiteit Delft. Doel van het symposium is de kloof tussen weten-

[p. 299]

schapper en tekstschrijver te overbruggen. Taalbeheersers en tekstwetenschappers houden lezingen over hun onderzoek en worden geconfronteerd met opposities van deskundigen uit de praktijk, zoals Henk Boeke, Erik van der Spek en Felix van de Laar. De laatsten beoordelen het onderzoek op de praktische waarde en formuleren vragen uit de praktijk waarop zij een antwoord verwachten van de wetenschap. Aan bod komen onder andere de tekstsoorten handleidingen, gebruiksaanwijzingen, beleidsteksten, brochures, brieven en elektronische tekstbestanden. Deelnamekosten f 125,- (incl. lunch en symposiumbundel).

Informatie en opgave: Trudy van den Bosch, TU Delft, Vakgroep Toegepaste Taalkunde, Kanaalweg 2b, 2628 EB Delft (tel. [phone]; fax [phone]; e-mail [e-mail]).

● Nederlands van nu

Nummer 3 (mei 1997) van Nederlands van Nu, het tijdschrift van de Vereniging Algemeen Nederlands, opent met een artikel van Alex Wethlij over de rol van taalgevoel bij de beoordeling van samentrekkingen als de oer- en de westerse mens. Verder schrijft Gert Meesters over klanknabootsingen in strips (hij heeft het over ‘een aantrekkelijke chaos’), behandelt Joop van der Horst constructies met doorheen (als in doorheen de geschiedenis), en bespreekt Marc De Coster aanduidingen voor journalisten en hun werk, zoals glurografie en paparazzo, en, in een ander artikel, de opkomst van samenstellingen met designer: designerdrugs, designermuziek en designersocialisme.

In nummer 4 (september) gaat De Coster in op de geschiedenis van het begrip kluivenduiker, dat in de vergetelheid raakt. Gerard Simons reageert op een eerder artikel over ‘zinnen zonder lidwoord aan het begin’, zoals Feit is dat die boeken geleverd zijn. De ‘toepassingsfrequentie’ van deze vorm blijkt in veertig jaar vertienvoudigd te zijn.

Een actuele taalkwestie in Vlaanderen is de spelling Congo/Kongo. De Taalunie adviseert Congo in de lijst met aardrijkskundige namen (1996), maar op historische en spellingtechnische gronden heeft Kongo de beste papieren, toont Frans Debrabandere aan. Joop van der Horst bespreekt de grammaticale ontsporing van zij die (in plaats van van hen die), die in Vlaanderen veel voorkomt. Ina Schermer sluit het nummer af met de beschouwing ‘Hoeveel soorten het zijn er eigenlijk?’. Eén soort, is haar conclusie.

Een abonnement op Nederlands van Nu kost Bfr. 650/f 37,50 en is te verkrijgen bij de Vereniging Algemeen Nederlands, F. de Merodestraat 16, B-2800 Mechelen. Betaling vanuit Nederland via girorekening 3992897 t.n.v. VAN, Mechelen.