|
| |
| |
| |
InZicht
Nico Groen & Erik Viskil
InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
● Taalexamen
Om de taalkennis te verbeteren en de belangstelling voor correct taalgebruik aan te wakkeren, organiseert de Vereniging Algemeen Nederlands, afdeling West-Vlaanderen, voor de vierde keer een grote taaltest. De test bestaat hoofdzakelijk uit meerkeuzevragen. Alle aspecten van de taalkennis en taalbeheersing van het standaard-Nederlands worden getest: uitspraak, accentuering, spelling, woordbetekenis, woordgebruik, spraakkunst, woordvolgorde, zinsbouw en zegswijzen. Het taalexamen heeft plaats op zaterdag 15 november 1997 om 10.30 uur in de auditoria van de universiteit van Kortrijk (KULAK). Wie 60% van de punten behaalt, is geslaagd en krijgt een certificaat. De certificaten en de prijzen zullen op 24 januari 1998 worden uitgereikt tijdens een plechtige zitting in Brugge.
Wie mee wil doen, dient vóór 25 oktober het inschrijfgeld te gireren en een inschrijfformulier in te zenden. Inschrijfformulieren zijn te verkrijgen bij F. Debrabandere, Keizer Karelstraat 83, 8000 Brugge, tel. (0032) 050 - 31 73 66. De kosten bedragen 250 fr./f 14,-. Studenten betalen 150 fr./f 8,-. Verdere gegevens zijn te vinden op het inschrijfformulier.
| |
● Zeispreuken
Apologische spreekwoorden of ‘zeispreuken’, zoals die bijvoorbeeld te vinden zijn in de anonieme Lyste van Rariteiten van omstreeks 1708, zijn spreekwoorden met een scabreus karakter en een vaste opbouw: er wordt een uitspraak gedaan, de spreker wordt genoemd, en vervolgens de situatie waarop de spreuk van toepassing is. Een voorbeeld: ‘Dat is om zeker te gaan, [sey Gril] en hy trouwde een bestruyfde (“bezwangerde”) dochter.’ De spreuken vertonen overeenkomsten met kluchten: de personages zijn meestal van lage komaf, er wordt veel gegeten en gedronken, vaak wordt er de liefde bedreven, en er is sprake van spanning tussen twee tegengestelde partijen: man en vrouw, rijk en arm, jong en oud.
De integrale lijst van 477 apologische spreekwoorden in de Lyste van Rariteiten is onlangs verschenen in de Marollenreeks van uitgeverij Astraea te Leiden. Deze Lyste van spreek-woorden is van een voor- en nawoord voorzien door Rietje van Vliet en is verkrijgbaar voor f 17,50.
ISBN 90 75179 10 3
| |
● Superlezen
‘PhotoReading’ wordt door de uitgever van het boek met de gelijknamige titel een ‘revolutionaire leer- en leesmethode’ genoemd. De methode bestaat uit vijf stappen: een voorbereidingsfase; een fase waarin de te lezen tekst wordt ‘voorbeschouwd’; de fase van het ‘photoreaden’ zelf (met de merkwaardige aanbeveling ‘Photoread en zing!’); een fase waarin de informatie die men bij het photoreaden heeft opgepikt wordt geactiveerd en gebruikt voor het zogeheten ‘superlezen’; en, ten slotte, de fase van het vluglezen. De methode is erop gericht de lezer bewust te maken van wat hij wil lezen en komt er, evenals snelleesmethoden, op neer dat informatie die niet relevant is voor een bepaald doel wordt overgeslagen.
PhotoReading. Een nieuwe kijk op lezen is geschreven door Paul R. Scheele, de bedenker van de methode, en wordt uitgegeven door Uitgeverij Ankh-Hermes. Het kost f 29,50.
ISBN 90 202 6003 0
| |
● Vloekboeken
Een uitermate serieuze studie is Vloeken van P.G.J. van Sterkenburg, auteur van onder meer De taal van het Journaal, directeur van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie en samensteller van de Woordenlijst van het Groene Boekje. Van Sterkenburg opent met een ‘identificatie van het object’, behandelt daarna de geschiedenis van het vloeken, beschrijft het vloeken als talig en als maatschappelijk verschijnsel en besteedt aandacht aan de regionale verspreiding van een aantal vloeken. Het leeuwendeel van het boek wordt in beslag genomen door een lexicon dat bijna 300 (van de ruim 450) pagina's telt.
In schril contrast met dit degelijke, maar soms nogal droge werk staat het boekje Fuck you. Het bevat een opsomming van scheldwoorden, beledigingen en krachttermen in het Duits, Engels, Frans, Italiaans, Portugees, Spaans en Turks, bedoeld, volgens de uitgever, om ‘vrijwel overal ter wereld mee te kunnen doen aan iedere scheldkanonade’.
Vloeken. Een cultuurbepaalde reactie op woede, irritatie en frustratie wordt uitgegeven door Sdu Uitgevers en kost f 49,90. ISBN 90 75566 17 4
Fuck you. Internationaal scheldwoordenboek is een van oorsprong Duitse uitgave; het verscheen bij Uitgeverij Elmar. Het kost f 19,50. ISBN 90 389 0566 1
| |
● Tafelwoordenboek
Wie in een goed restaurant gaat eten, treft vaak een kaart waarop gerechten in het Frans staan vermeld. Maar zelfs de doorgewinterde liefhebbers van de Franse keuken zal daardoor weleens iets ontgaan. In La Carte. Tafelwoordenboek voor de Franse keuken verzamelde Rik Smits, taalkundige en auteur van boeken over taal, de benamingen van alles wat men op de kaart van een Frans restaurant kan tegenkomen. Opgenomen zijn zowel gerechten als ingrediënten en bereidingswijzen (Smits noemt die ‘de à la's’), en de aandacht beperkt zich zeker niet tot evergreens (Smits raadpleegde de menu's van honderden restaurants in Frankrijk). Aan dranken wordt slechts incidenteel aandacht besteed.
La Carte is verschenen bij Uitgeverij Atlas en kost f 24,90.
ISBN 90 254 2122 9
| |
● Argumenteren
Argumentatietheorie is de laatste decennia uitgegroeid tot een volwaardige onderzoeksdiscipline. De bekendste deskundigen in Nederland zijn de Amsterdamse taalbeheersers Frans van Eemeren en Rob Grootendorst. Wie zijn hun buitenlandse collega's en waarmee houden die zich bezig? In Studies over argumentatie hebben Van Eemeren en Grootendorst artikelen van vijftien internationaal toonaangevende argumentatietheoretici bijeengebracht. Tot de auteurs behoren de grondleggers van de moderne argumentatietheorie, de filosofen Chaïm Perelman en Stephen Toulmin, de Canadese drogredenexperts John Woods en Douglas Walton, en de Franse linguïsten Jean-Claude Anscombre en Oswald Ducrot. De artikelen worden voorafgegaan door een heldere inleiding
| |
| |
van de redacteuren over de recente ontwikkelingen in de argumentatietheorie.
Studies over argumentatie wordt uitgegeven door Boom en kost f 47,50.
ISBN 90 5352 297 2
| |
● Voetbaltaal
Dat voetbal uit Engeland komt, was lang aan de terminologie af te lezen: er werden goals gemaakt door een corner met een volley te bekronen of de keeper met een snoeiharde freekick of penalty te passeren. Nu het voetbal een wereldsport is geworden, spreekt men in elk land zijn eigen voetbaltaal, die doorspekt is met woorden uit het internationale vocabulaire, waarvan inmiddels ook Duitse en Italiaanse termen deel uitmaken (Ausputzer, Schwalbe, libero). In het Voetbalwoordenboek legt Jaap van Wijk uit wat de in Nederland gebruikte voetbaltermen precies betekenen. Ter vergelijking geeft hij ook een overzicht van de buitenlandse equivalenten, zodat ook al die prachtige Engelse termen toch nog eens de revue passeren.
Het Voetbalwoordenboek wordt uitgegeven door Kosmos Z&K en kost f 17,90.
ISBN 90 215 9249 5
| |
● Bommel
De Algemene Bommel Concordantie is een verzameling van 3000 trefwoorden die verwijzen naar de 177 avonturen van Tom Poes en Heer Bommel. Samensteller Henk van den Ham heeft alle avonturen opnieuw doorgelezen en daarbij elke eerste vindplaats van een bepaald kenmerkend woord genoteerd. Hierdoor is het nu mogelijk elk onderwerp, personage, gedicht, plein of straatje dat in de avonturen voorkomt, eenvoudig terug te vinden. De concordantie bevat ook een overzicht van veelvoorkomende begrippen en uitdrukkingen en een lijst met veelvoorkomende personages.
De Algemene Bommel Concordantie wordt uitgegeven door Les Éditions Lambiek en kost f 95,- (bij boekhandel Lambiek in Amsterdam) of f 100,- (bij overmaking op Postbanknummer 89010 t.n.v. Lambiek, Amsterdam).
ISBN 90 70991 06 3
| |
● Schrijfgids
Bij Coutinho verscheen een geheel herziene druk van De kleine schrijfgids van Mariët Hermans. De auteur heeft enkele paragrafen over de nieuwe spelling toegevoegd en een aantal bestaande paragrafen herzien en uitgebreid. Het boekje was oorspronkelijk bedoeld voor de medewerkers van het adviesbureau Berenschot, maar wordt sinds enkele jaren ook buiten dit bedrijf gebruikt.
De kleine schrijfgids. Adviezen voor een goede zinsbouw, woordkeuze en spelling kost f 19,95.
ISBN 90 6283 051 X
| |
● Fiets
Vorig jaar beschreef Ewoud Sanders tijdens de Tour de France op de achterpagina van NRC Handelsblad de herkomst van het woord fiets. Hij deed dat in acht ‘etappes’. Die krantenstukken verschenen vlak voor de Tour de France van dit jaar in een mooi verzorgd boekje.
Dat al die ‘etappes’ nodig waren, maakt al duidelijk dat het hier om een moeilijk geval gaat. Er bestaat een enorme hoeveelheid literatuur over het woord fiets, maar waar het nu precies vandaan komt, is niet helemaal zeker. Ook Sanders kan ten slotte niet met de ultieme, harde verklaring komen. Maar intussen heeft hij wel een gedetailleerd en goed gedocumenteerd overzicht gegeven van een, zoals hij het in het slothoofdstuk ‘Finish’ noemt, ‘omvangrijke, kleurrijke en soms schrikbarend onwetenschappelijke discussie over een uniek Nederlands woord’.
Fiets! De geschiedenis van een vulgair jongenswoord verscheen bij Sdu/Standaard, en kost f 19,90.
ISBN 90 75 56638 7
|
|
Auteursrechtelijk beschermd