Onze Taal. Jaargang 65

[p. 336]

Tamtam
taalberichtentaalberichtentaalberichtentaalberichten

Groene Boekje omruilen?

Van het nieuwe Groene Boekje verschenen tot nu toe zeven oplagen, in totaal niet minder dan 700.000 exemplaren. Niet al die exemplaren zijn identiek: bij de derde; vierde en vijfde oplage zijn er stilzwijgend correcties in de woordenlijst aangebracht. Om de kopers van het eerste uur tegemoet te komen, zorgde de Nederlandse Taalunie in maart van dit jaar voor een gratis inlegvelletje waarop 31 correcties worden vermeld.

De Consumentenbond is niet erg te spreken over deze oplossing. Volgens de bond zijn er in de eerste vijf oplagen méér dan die 31 correcties aangebracht. Bovendien, zo schrijft de Consumentengids van november, ‘weten lang niet alle 500.000 kopers van de eerste tot en met de vijfde oplage dat hun Groene Boekje niet deugt en dat ze dit inlegvelletje gratis kunnen ophalen bij de boekhandel’. Daarom heeft de Consumentenbond de uitgever (de Sdu) opgeroepen ‘kopers in staat te stellen exemplaren tot en met de vijfde oplage om te wisselen voor een beter exemplaar’.

De uitgever voelt daar niets voor. Dat de eerste vijf oplagen ‘niet deugen’, noemt hij onjuist: ‘De geconstateerde fouten zijn marginaal, en het is in het boekenvak bepaald niet ongebruikelijk zulke missers bij herdrukken te corrigeren.’ Verder meent hij dat de kopers van de oudere oplagen goed zijn ingelicht. ‘Er zijn 1,2 miljoen inlegvelletjes gedrukt en verspreid, en er is royaal voor geadverteerd; iedereen kan er dus van op de hoogte zijn.’

Wie bij de Sdu aanklopt voor een ander Groen Boekje, krijgt dus te horen dat hij het toch met het inlegvelletje zal moeten doen.

‘Philips nodigt je uit’

Philips invents for you - het is een reclamekreet die graag wordt aangehaald door mensen die klagen over het onnodig gebruik van Engels in het Nederlands. Maar er is ook iets anders mee aan de hand: de boodschap komt bij lang niet iedereen over. Nogal wat mensen interpreteren haar als ‘Philips nodigt je uit’. En als de firma Swatch in advertenties beweert dat haar horloges boreproof zijn, denken velen dat ze ‘boorbestendig’ zijn, in plaats van dat je er niet op uitgekeken raakt.

Dit zijn twee uitkomsten van een onderzoek dat aan de Katholieke Universiteit Nijmegen is verricht naar ‘het vóórkomen van geheel of gedeeltelijk in het Engels gestelde productadvertenties, de houding ertegenover en het begrip ervan’. Er blijkt verder uit dat er inderdaad veel Engels wordt gebruikt in advertenties, en dat jongeren (tot 25 jaar) daar veel minder negatief over oordelen dan 45-plussers.

Opmerkelijker is dat jongeren desondanks ‘niet bijzonder positief’ zijn over Engels in Nederlandse reclames, en natuurlijk dat veel proefpersonen (allen mensen met minimaal een vwo-, hbs- of gymnasiumopleiding) het hun voorgeschotelde Engels nogal slecht blijken te begrijpen. Dat is des te schrijnender omdat de proefpersonen zelf het idee hadden het Engels goed te beheersen. Volgens de onderzoekers is het duidelijk ‘dat de Nederlander de eigen kennis van het Engels grenzeloos overschat’. Daarom vragen ze zich af of het wel effectief is om in het Engels te adverteren.

Bron: Communicatie, september 1996

Zo gezegd

‘Het is of sommige taalkundigen verstoken zijn van taalgevoel en zich alleen maar kunnen uitdrukken in erbarmelijk Nederlands. Je herkent ze aan een eigenaardige liefdeloosheid tegenover de taal; wat zij liefhebben is niet de taal maar regels en voorschriften.’

Rudy Kousbroek in NRC Handelsblad, 11-10-1996

Databank gesproken woord

Het Nijmeegse Max Planck Instituut heeft van minister Ritzen (Onderwijs) zes miljoen gulden gekregen om gesproken Nederlandse en Vlaamse woorden te verzamelen en op te slaan. De Belgische regering zal een bijdrage leveren van drie miljoen. De databank gaat zo'n tien miljoen woorden bevatten, die met recorders zullen worden opgenomen in bijvoorbeeld trams, hotels en winkels.

Behalve voor de wetenschap is een dergelijke databank nuttig voor het onderwijs, niet het minst omdat voor veel kinderen het Nederlands niet de moedertaal is. Harald Baayen van het Max Planck Instituut: ‘Voor die kinderen is het belangrijk dat ze zo snel mogelijk Nederlands leren spreken. Schrijven komt wel. Voor het onderwijs is het daarom van belang te weten welke woorden en zinsconstructies mensen het meest gebruiken in gesproken taal.’

Ook bij het toepassen van nieuwe taaltechnologieën is een verzameling gesproken taal heel handig. Baayen: ‘Geschreven tekst kan al in gesproken taal worden omgezet. Het onderzoek richt zich nu op de omgekeerde weg: hoe kunnen we gesproken taal omzetten in geschreven tekst? Daar zou je in de praktijk óók gemak van kunnen hebben. Denk aan een apparaatje waarop een dove meteen kan lezen wat een ander zegt. Denk aan computers die je een opdracht kunt geven met je stem. Om dat soort toepassingen mogelijk te maken, is het nodig om veel gesproken taal te verzamelen.’

Vermoedelijk zullen volgend jaar de eerste woorden in de databank worden ondergebracht.

Bronnen: NRC Handelsblad, 2-10-1996; De Gelderlander, 9-10-1996