Etymofilie
Monierwerk
Ewoud Sanders
Beton is al hartstikke oud (reeds de oude Romeinen, enz.), maar pas halverwege de vorige eeuw kwam iemand op het idee het te wapenen, dat wil zeggen: het met ijzeren staven te versterken. De geschiedenis van het gewapend beton biedt stof voor een ideale quizvraag, want het is er een met een onwaarschijnlijk antwoord. De vraag luidt simpelweg: wat was het eerste voorwerp dat van gewapend beton werd gemaakt? Het antwoord: een roeibootje!
Dit bootje werd in 1849 gebouwd door de Fransman Joseph Louis Lambot. Lambot staat te boek als de vergeten uitvinder van gewapend beton. Hij presenteerde zijn bootje in 1855 op de eerste Wereldtentoonstelling in Parijs. Men vond het leuk, maar de wereld was nog niet aan gewapend beton toe. De toepassing ervan bleef daarom voorlopig beperkt tot dat ene bootje, dat nog in 1905 ronddobberde in de vijver van het landgoed van de Lambots in Mireval bij Montpellier.
Ook de tweede uitvinder van gewapend beton werd vergeten. Dit was de Fransman François Coignet. In 1861 bedacht Coignet een methode om vloeren te construeren uit een netwerk van ijzeren, door beton omgeven staven. De wereld haalde er zijn schouders over op.
De Franse tuinman Joseph Louis Monier (1823-1906) had meer geluk. Monier was eigenaar van een bloemenkwekerij in Parijs. Hij verkocht ook houten bloembakken en het stoorde hem dat die snel vergingen. Daarom experimenteerde hij met bakken van cementsteen. Hij ontdekte dat de bakken steviger, lichter en dus makkelijker te verplaatsen waren als het cement om een netwerk van ijzer werd gegoten. Op 16 juli 1867 kreeg Monier patent op deze uitvinding, die datzelfde jaar op de tweede Wereldtentoonstelling in Parijs te zien was.
Moniers visie reikte verder dan bloembakken. In 1868 kreeg hij patent op pijpen en reservoirs van gewapend beton en in 1873 op bruggen van dit materiaal. In 1880 bouwde hij aan de Rivièra de eerste aardbevingsbestendige huizen van gewapend beton.
Monier wordt vaak aangewezen als de uitvinder van gewapend beton, maar dat is Lambot. Monier toonde wel als eerste de grote bruikbaarheid aan van dit materiaal. Hij veroorzaakte daarmee een ware revolutie in de bouw. In de laatste decennia van de 19de eeuw stapten constructeurs massaal van baksteen over op gewapend beton.
In Duitsland sprak men in dit verband van Monierbauweise, een woord dat wij aan het begin van deze eeuw leenden als monierstelsel. Van Dale (1992) vermeldt nog een fors aantal andere samenstellingen met monier-, te weten -balk, -bekleding, -blok, -gewelf, -net, -plaat, -steen en -werk. Voorzover bekend is Moniers naam in het Frans en Engels nooit op deze manier gebruikt.
Rijk werd Monier overigens niet van zijn uitvindingen; hij stierf in ‘bijna behoeftige omstandigheden’, zoals het ergens heet.
Auteursrechtelijk beschermd