● Schrijfdiscipline
De Amerikanen John Gardner en Gabriele Rico ontwikkelden begin jaren tachtig de instructies voor ‘creative writing’; 't Colofon nam die methodieken over en ontwikkelde ze verder.
Ook voor wie geen beginneling is, zal het prikkelend zijn om te zien hoe de vingeroefeningen worden gedaan. Mirjam Boelsums, scenarioschrijfster, neemt ook zelf nog wel eens haar toevlucht tot een oefening, bijvoorbeeld om een blokkade te doorbreken. ‘Ik doe dan wel eens een associatie-oefening. In het midden van een blank vel papier zet je een woord, een kernwoord uit het materiaal waarmee je bezig bent. Dan sla je aan het associëren, en van die associaties maak je clusters. Neem het woord sneeuw. Je associeert: wit, laken, ziekenhuis, operatie, eenzaamheid. Om ieder woord zet je een cirkel en je verbindt de cirkels met elkaar door middel van lijntjes. Dan ga je een andere kant op: kou, ijskast, keuken, braadlucht, moeder, kinderbedje. Daar maak je ook een cluster van. Dan nog eens een andere kant: winter, vorst, maanlicht, ijsglans, bevroren riet, boerderij, enzovoort. Dat geeft je nieuwe openingen. Het helpt mij altijd.’
Een drastisch antiblokkademiddel is ook het gedwongen doorschrijven. Schrijf een uur achter elkaar zonder je pen van het papier af te nemen. Mirjam Boelsums: ‘Het moet met de pen, niet met de computer. Je moet de fysieke schrijfsensatie voelen, het ritme van de zinnen en van de beweging. Doorschrijven, het geeft niet wat. Amerikanen noemen het “free writing”, schrijven zonder enige zelfcensuur. Je hebt dan tien vellen volgeschreven, en als je die herleest, blijken daar dikwijls heel leuke stukken tussen te zitten. Je hebt grappige gedachtensprongen gemaakt en er is fris geformuleerd. Het is een training in schrijfdiscipline, en die heb je nodig.’
Intuïtief en associatief schrijven wordt geoefend door bijvoorbeeld de volgende opdracht. Je voelt iets met je voet onder de tafel. Beschrijf wat je voelt en wat je associaties erbij zijn. Of: beschrijf hoe je als kind vroeger 's nachts in het donker door het huisliep om naar de wc te gaan. Wat hoor je, wat voel je, wat denk je?
•
‘Wat laat je weg en wat vertel je? Dat is iedere keer het spanningsveld voor de schrijver.’
•
liep om naar de wc te gaan. Wat hoor je, wat voel je, wat denk je?
Foto's spelen ook een rol bij de oefeningen. De studenten zien een foto van twee gebruinde mannenvoeten boven het water van een zomerblauw zwembad. Hoe worden die voeten beschreven door iemand die naast de man met de voeten zit en die met hem in een slepend conflict gewikkeld is? En hoe beschrijft de zeer verliefde vriendin van de man diens voeten?
Auteursrechtelijk beschermd
