Onze Taal. Jaargang 65

[p. 19]

Interview
De ingrediënten van een succesverhaal

Jaap de Jong

Kennis overbrengen door verhalen te vertellen. Reader's Digest doet het al 38 jaar, ook in Nederland. Een gesprek met de eindredacteur over de bijzondere formule van maandblad Het Beste. Wat is de ideale mix van het blad en wat zijn de ingrediënten van een goed verhaal?

Het laatste geheim van de Titanic, Kindermoord in China, Het mysterie van de Romanows ontrafeld; De jongen en zijn kat, Goed nieuws voor slechte ruggen, Vlucht uit Vietnam, Tips van een inbreker, Haal het beste uit uw kind, Het dodenmasker van de taipan - dit zijn enkele titels van verhalen die verschenen in het maandblad Het Beste. En deze verhalen, daar lusten we wel pap van, als we de cijfers mogen geloven. 400.000 Nederlandse abonnees, 27 miljoen exemplaren in 18 talen: Reader's Digest is 's werelds meest gelezen tijdschrift.

‘Ons geheim is dat iedereen altijd iets van zijn gading vindt in Het Beste’, zegt eindredacteur Albert Steiner. ‘Het blad biedt het brede publiek een venster op de wereld met artikelen van blijvende waarde. Via een speciale mix van amusement en informatie stellen we de lezers in staat bij te blijven met Het Beste.’

● Streng bewaakte formule

Er is waarschijnlijk geen blad in de wereld waarvoor zo veel lezersonderzoek wordt gedaan als Reader's Digest. Alleen al voor de Nederlandstalige editie worden elke maand tweeduizend lezers geënquêteerd. Door deze onderzoeken weet de redactie precies welke soorten artikelen de lezers graag lezen.

Steiner: ‘De top-vijf van Het Beste? Het meest gewaardeerd worden humor (de rubriek “Lachen is gezond”), drama's, zoals “In het centrum van een inferno” of “Lokaas voor een moordenaar” en verhalen over dieren (vooral verhalen over honden en katten worden gretig gelezen). Ook handicaps en ziektes zijn populaire onderwerpen, maar dan moet de hoofdpersoon er wel positief mee omgaan: hij vertelt bijvoorbeeld hoe hij tot een beter inzicht in het leven is gekomen door zijn ziekte. En dan de artikelen met tips niet te vergeten. Die kunnen over allerlei onderwerpen gaan: hoe kun je je huis beveiligen of een succesvol sollicitatiegesprek voeren? Hoe kan uw huwelijk een verhouding overleven? leder nummer bevat dus een uitgekiende mix van al deze soorten artikelen en favoriete onderwerpen.’

Albert Steiner (39)
Toen hij acht was, maakte hij zijn eerste tijdschrift op de typemachine van zijn oom: oplage acht stuks. Nu is hij eindredacteur van Het Beste (Reader's Digest), met 400.000 abonnees het grootste betaalde maandblad van Nederland. Steiner heeft na zijn studie (twee jaar Nederlands en twee jaar rechten) van zijn hobby zijn werk kunnen maken.

De Nederlandse formule houdt verder in dat er 75 procent tijdloze verhalen in staan en 25 procent actuelere artikelen. Die laatste bevatten voornamelijk nieuws uit wetenschap, geneeskunde en milieu, en ook wel politiek. Ruim 40 procent van de verhalen komt uit de Amerikaanse editie, ruim 40 procent komt uit edities van de andere landen in de wereld en zo'n 10 tot 15 procent is oorspronkelijk Nederlands (‘Nederlandse koren

[p. 20]

laten zich horen’). De redactie kan dus iedere maand een keuze maken uit een groot aantal artikelen waarvan ze weet dat die in Amerika, Engeland en Australië met een hoog cijfer zijn gewaardeerd door de lezers.

Een paar jaar geleden nam Het Beste een artikel uit Onze Taal over, dat ging over straatnamen. Kunt u beschrijven wat er met dat artikel (‘Wonen op Hemelsblauw 23’) gebeurd is?

‘Ja, dat was een typisch Nederlands artikel over bijzondere, nieuwe straatnamen in Zoetermeer, zoals Aquamarijn, Sepiabruin en Nevelgrijs. Zo'n artikel wordt ingekort, krijgt vaak een nieuwe illustratie en een andere titel, in dit geval “De poëzie ligt op straat”. Daarnaast worden alle namen, feiten en getallen die in het artikel voorkomen gecontroleerd; daarvoor hebben hebben we een vaste onderzoeker in dienst. In het artikel stond bijvoorbeeld dat het inwonertal van Zoetermeer sinds 1966 van 10.000 gestegen is tot bijna 100.000. Dat moet dan door twee onafhankelijke bronnen bevestigd worden. Dit is opgezocht in een boekje met feiten over Zoetermeer en nagevraagd bij de afdeling Voorlichting van het gemeentehuis.

“Check en double-check” is een erg belangrijk principe bij Reader's Digest. In het hoofdkwartier in Amerika hebben we zelfs een staf van vijftien mensen die zich alleen bezighoudt met het natrekken van allerlei feiten voor onze verhalen uit heel de

•
We schrappen zelfs grapjes over Petrus aan de hemelpoort in onze humorrubriek, want dat kost ons abonnees.
•

wereld. Men moet op onze informatie kunnen bouwen. Deze aanpak is ook nodig, omdat een fout in een verhaal van ons direct over heel de wereld verspreid wordt en omdat Amerikaanse burgers de neiging hebben grote schadevergoedingen te eisen.

Ten slotte moet ieder Nederlands artikel nog vertaald worden in het Engels. Het hoofdkwartier in Pleasantville bij New York moet immers nog een kwaliteitscontrole kunnen uitvoeren voordat het verhaal gepubliceerd wordt.’

Maakt al die controle en afstemming op gemiddelde lezersoordelen niet dat het blad nodeloos braaf, conservatief en ‘middle of the road’ wordt? Ik zie bijvoorbeeld nog geen artikel verschijnen over afwijkende relatievormen, radicale maatschappijkritiek of met commentaar op een pauselijke uitspraak. Ook een opiniepagina en de gebruikelijke lezersbrieven ontbreken.

‘Inderdaad, het gezin is in ons blad de hoeksteen van de samenleving, en wij dragen een sterk normen- en waardenbesef uit. We schrappen zelfs grapjes over Petrus aan de hemelpoort in onze humorrubriek, want dat kost ons abonnees. Maar ook al zijn we niet een opinieblad en verzamelen we vooral artikelen die een blijvende waarde bezitten, toch gaan we de discussie niet altijd uit de weg. Onlangs hebben we bijvoorbeeld een controversieel discussiestuk van Bolkestein gepubliceerd over ontwikkelingssamenwerking. En een verhaal over het failliet van de VN-vredesoperaties. Maar opvallend is dat de Nederlandse lezers minder politiek in Het Beste willen hebben dan bijvoorbeeld de Amerikanen.’

Reader's Digest wil vooral verhalen vertellen. Uw organisatie ziet de tv als voornaamste concurrent en niet de andere tijdschriften. U schrijft volgens eigen zeggen daarom ‘do-

[p. 21]

cumentaires’ en verhalen, en geen artikelen. Wat zijn de noodzakelijke ingrediënten van een goed Het Beste-verhaal?

‘Onze verhalen moeten toegankelijk en beeldend geschreven zijn. Dat proberen we te bereiken door een aantal technieken toe te passen. Allereerst moeten de titel en de illustratie direct de aandacht trekken. Neem het verhaal “Het dodenmasker van de taipan”. De titel staat onder een paginagrote, angstaanjagende kop van de giftigste slang ter wereld, de taipan (met als intro “Zeven keer spoot de agressieve slang een dodelijke dosis gif in de bloedbaan van het slachtoffer”). Het verhaal moet chronologisch verteld worden, zonder al te veel kunstgrepen, zoals flashbacks. Er moet een sprekende persoon zijn; ieder verhaal bevat citaten van mensen die erin voorkomen.

Onze lezers lezen liever een verhaal over een man die door een dodelijke slang gebeten wordt en ternauwernood aan de dood ontsnapt dan een abstracte verhandeling over de behandeling van slangebeten met behulp van tegengif. Hebben we een stuk met veel informatie, dan voegen we altijd anekdotes en korte verhaal-

•
Het verhaal moet een positieve toon hebben: ironie en cynisme worden niet gewaardeerd.
•

tjes met een voorbeeldfunctie toe. Gecompliceerde, lange zinnen proberen we te vermijden. Er gaan gemiddeld zo'n vijftien woorden in een Het Beste-zin; twintig woorden is wel het maximum. Er zit daarnaast spanning en emotie in een verhaal (“Trillend van angst probeerde hij met een flinke sprong buiten het bereik van de slang te blijven. Maar het 1 meter 80 lange reptiel was te vlug. Zijn kop zwol op van woede, kwam omhoog en haalde met een razendsnelle beweging uit naar Brady's linkerbeen...”). Het verhaal moet een positieve toon hebben: ironie en cynisme worden niet gewaardeerd. En heel belangrijk: het slot van een verhaal van Het Beste moet altijd optimistisch zijn. De lezer moet er wat mee kunnen: Brady overleeft de slangebeten dan ook. “Het was kantje boord,” aldus dokter Newell, “maar Brady's wil om te leven heeft hem erdoorheen geholpen.” Het verhaal bevat ook altijd interessante informatie, want de lezer moet zelfs tussen het griezelen door altijd iets kunnen leren (“hoe te handelen bij ernstige slangebeten”).’

● Vernederlandsen

‘Bijzondere aandacht geven we aan het vertalen. De verhalen mogen niet “vertaald’ klinken. Daarom plaatsen we er af en toe typisch Nederlandse zegswijzen in. Van het Engelse “Brought up to give unquestioned loyalty to the emperor...” maken wij “Omdat het idee van onvoorwaardelijke trouw aan de keizer hem met de paplepel was ingegoten...” En de titel van een verhaal over een vader-dochterrelatie “Keep paddling, Karen” klonk goed in het Engels, maar niet in het Nederlands. Dat is “Laat los, papa” geworden. We zetten alles op alles om de buitenlandse verhalen zo goed mogelijk te vernederlandsen.’