Onze Taal. Jaargang 63

[p. 26]

InZicht
Nico Groen & Erik Viskil

InZicht wil u inlichten over nieuwe boeken, over congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!

● Nieuwe woorden 1

In Jaartaal 1993 heeft Frans van Lier woorden bijeengebracht die vorig jaar aan onze woordenschat zijn toegevoegd. Hij ontleende ze aan de media. Welke van deze woorden blijvertjes zullen zijn, is moeilijk uit te maken. Soms zal dat afhangen van het woord zelf (mesthuwelijk), in andere gevallen van het voortbestaan van het ‘ding’ waarvoor het woord wordt gebruikt.

Jaartaal 1993 is samengesteld door Frans van Lier. Het wordt uitgegeven door Thomas Rap en kost f 12,50.
ISBN 90 6005 464 4

● Nieuwe woorden 2

In de Tros-nieuwsshow begint Frank Jansen zijn taalrubriek steevast met een bespreking van ‘de nieuwe woorden van de week’. Samen met Hubert Roza heeft hij over deze woorden een boekje geschreven dat de titel Het laatste woord draagt. Of de woorden echt nieuw waren, bepaalden de auteurs met behulp van de dikke Van Dale. De woorden mochten geen vaktaalwoorden zijn en ze moesten op de een of andere manier interessant zijn. De auteurs spreken ook hun oordeel uit over de esthetische kwaliteiten van de woorden. Afhankelijk van de vraag of ze een woord geslaagd vinden, staat er een handje met de duim omhoog achter (zoals bij sleurhut, voor caravan), of wijst de duim naar beneden.

Het laatste woord wordt uitgegeven door De Arbeiderspers en kost f 19,90.
ISBN 90 295 2331 X

● Spelling van Engelse werkwoorden

We kunnen er niet omheen dat we in onze taal af en toe een Engels leenwoord moeten vervoegen. Voor woorden als faxen, plannen en freewheelen hebben we immers geen alternatief. In Faxen faxte gefaxt behandelt drs. Corriejanne Timmers de regels voor de spelling van Engelse leenwoorden en geeft zij van zo'n 700 van deze woorden aan hoe zij moeten worden gespeld.

Faxen faxte gefaxt is verschenen bij Uitgeverij Auctor en kost f 14,95.
ISBN 90 71844 64 1

● Taalkist

Over het verband tussen taal en computers gaat De Taalkist, een boek dat speciaal is geschreven voor de bovenbouw van havo en vwo. In zes lessen behandelt het boek achtereenvolgens toepassingen van de computer op het gebied van de spraaktechnologie, taalverwerving, de wiskundige benadering van taal, automatisch vertalen en de verschillen en overeenkomsten tussen mensentaal, dierentaal en kunstmatige talen. Daarnaast bevat De Taalkist zes practicumlessen, die met een bijbehorend programma kunnen worden gemaakt.

De taalkist. 12 lessen over taal en computers is verschenen bij Academic Service en kost f 14,95. De auteurs zijn drs. J. Lepeltak en drs. W. Weijdema.
ISBN 90 6233 865 8

● Slordig taalgebruik

De taal op zichzelf is niets is een bundeling van artikelen die J.L. Heldring schreef voor NRC Handelsblad. De ordening van de bloemlezing is thematisch. Deel 1 gaat over de functie van taal en over taal als bestanddeel van de culturele identiteit. In deel 2 zijn artikelen opgenomen waarin Heldring zijn ideeën over taal op politieke teksten toepast. Deel 3 gaat over sociaal en regionaal bepaalde taalverschillen, en deel 4 bevat artikelen over taalfouten die ‘eigenlijk’ denkfouten zijn. Wie in de bloemlezing artikelen denkt te vinden over anglicismen en germanismen, komt bedrogen uit: daarin is Heldring niet geïnteresseerd. In het voorwoord drukt hij zijn voorkeur duidelijk uit: ‘Het is mij meer te doen om de bouw van de zin, dan om de bouwstenen.’

De taal op zichzelf is niets. Beschouwingen over taal is samengesteld door Marijke Friesendorp en wordt uitgegeven door L.J. Veen. De bundel kost f 24,90.
ISBN 90 254 0267 4

● Vragen over taal

Taaltackles is een boekje met vragen en antwoorden over taal. Het kan worden gebruikt om de eigen kennis over taal te toetsen, om de taalkennis van een ander op de proef te stellen en om zelf een taalquiz te organiseren. De vragen (en antwoorden) zijn verdeeld over tien hoofdstukken. Er zijn vragen over verouderd taalgebruik, turbotaal, eponiemen, etymologie, grammatica, synoniemen en ga zo maar door. Zo wordt in het hoofdstuk over etymologie gevraagd naar de herkomst van het woord tram. Er zijn drie mogelijkheden: het woord komt van het middeleeuwse traam, dat balk betekende, van trampoline of van Benjamin Outram, de uitvinder van mijnwagentjes.

Taaltackles is samengesteld door Marja den Boer en Hans de Jong. Het wordt uitgegeven door Kosmos-Z&K en kost f 19,90.
ISBN 90 215 2182 2

● Motortaal

Opnieuw is het woordgebruik van een ‘subcultuur’ voor het nageslacht vastgelegd. Ditmaal gaat het om de taal van de motorliefhebbers. In Motortaal. Zakwoordenboek voor de motorrijder verklaren Freek Andriesse en Hans Meulenbroek ruim 700 woorden en uitdrukkingen die te zamen kunnen doorgaan voor het jargon van de motorrijder. Niet-ingewijden kunnen nu eindelijk doordringen tot dit ‘bikerslingo’ en te weten komen wat wordt verstaan onder donorcycles, Bahnburners, Texaszadels en chicken-runs.

Motortaal is verschenen bij Uitgeverij Thoth en kost f 25,-.
ISBN 90 6868 076 5

● Presenteren

Een unieke taalvaardigheid is het presenteren voor radio of televisie. Enige aanleg is voor een goede presentatie nodig, maar net als andere taalvaardigheden kan men ook deze vaardigheid oefenen. Presentatie - bij wijze van spreken kan daarbij als hulpmiddel dienen. Het boek maakt duidelijk hoe een goede presentatie tot stand komt en wat er allemaal achter de schermen van radio en tv gebeurt. Herman Broekhuizen, de auteur, was jarenlang werkzaam als radiomedewerker voor de AVRO en de NOS.

Presentatie is verschenen bij Uitgeverij Uniepers en kost f 34,50 (inclusief geluidscassette).
ISBN 90 6825 122 8

[p. 27]

● Interviewen

Interviewen is eveneens een niet-alledaagse taalvaardigheid. Het Praktisch Interview-boek behandelt de theorie van het vraaggesprek en geeft praktische tips. Aan de orde komen onder meer: verschillen in interviews voor de verschillende media, afwijkende interviewvormen, voorbereiding, het uitwerken van een interview, monteren en de presentatie van het interview voor radio of televisie. De auteur van het boek, Kees Schoonenberg, was werkzaam als docent bij NOS Opleidingen.

Het Praktisch Interview-boek is verschenen bij Uitgeverij Uniepers en kost f 24,50.
ISBN 90 6825 121 X

● Straattaal uit de zeventiende eeuw

Kelken van hout is een bloemlezing van volksrijmen uit de Gouden Eeuw. Het is een selectie uit het boek Koddige en Ernstige Opschriften op luyffels, wagens, glazen en uithangborden, dat door Jeroen Jeroense aan het einde van de 17de eeuw werd gedrukt en uitgegeven. In zijn werk bracht Jeroense (wiens werkelijke naam Hieronymus Zweerts was) duizenden kreten, wijze raadgevingen, ontboezemingen, pikanterieën, moraliserende prietpraat, roddelpraatjes, reclameteksten, schimpscheuten en klaagzangen bijeen. Bas Hageman werkte zich door Zweerts' oorspronkelijke materiaal en selecteerde zo'n 300 van zijn teksten, die hij in hedendaags Nederlands herschreef.

Kelken van hout is verschenen bij Strengholt en kost f 19,90.
ISBN 90 72790 02 2

● Public relations

Onlangs verscheen het eerste deel van een nieuwe methode op het gebied van de public relations: PR & Voorlichting, de professionele praktijk. De methode is geschreven door personen die in de public relations werkzaam zijn en is bedoeld voor deelnemers aan het NGPR-A-examen. Het eerste deel bevat hoofdstukken over organisatie, interne communicatie, taalvaardigheid, planning en media. In het tweede deel, dat binnenkort verschijnt, wordt ingegaan op journalistiek, grafische technieken, documentatie, auteursrecht en sponsoring. De boeken zijn geschikt voor zelfstudie.

PR & Voorlichting, de professionele praktijk 1 is geschreven door L.S. van den Berg, J.F.P. Smit en P. Spek. De reeks staat onder redactie van J. Haantjes en wordt uitgegeven door Uitgeverij Educatief. Deel 1 kost f 39,50. Deel 2 gaat f 44,50 kosten.
ISBN 90 6898 563 9
(deel 2: 90 6898 564 7)

● Het verhaal van Onze Taal

Televisiekijkers weten het al: de geschiedenis van het Nederlands wordt momenteel bij de BRT uitgebreid behandeld in de televisieserie Het Verhaal van een Taal. Bij de serie hoort het gelijknamige boek, dat werd geschreven door Roland Willemyns, Jan de Vries en Peter Burger. Het boek behandelt evenals de serie een groot aantal onderwerpen die in de geschiedenis van het Nederlands een belangrijke rol hebben gespeeld: de spellingperikelen, de Statenvertaling, het WNT, het ‘overzeese Nederlands’ en nog veel meer.

Het Verhaal van een Taal: negen eeuwen Nederlands is verschenen bij Prometheus en kost f 49,90.
ISBN 90 5333 186 7

● Cursus gedichten en verhalen schrijven

Op zondag 9 januari begint op TV 2 de nieuwe Teleac-cursus ‘Schrijven van gedichten en verhalen’ (steeds van 18.45 tot 19.15 uur). Vanaf 22 maart is deze zesdelige cursus ook op de radio te volgen: elke woensdagavond van 22.30 tot 23.00 uur op Radio 5. De cursus bestaat uit een poëzie- en een prozagedeelte. Er komen bekende Nederlandse schrijvers en dichters in aan het woord, onder wie Gerrit Kouwenaar, Rutger Kopland, Gerrit Krol en J. Bernlef. Zij vertellen over de technieken die zij tijdens het schrijven gebruiken.

Het boek bij de cursus behandelt de verschillende aspecten van het vak schrijven, bevat opdrachten en geeft een groot aantal voorbeelden uit de Nederlandse literatuur.

Het cursusboek kost f 39,90 en is te bestellen door overmaking van dit bedrag op gironummer 54 42 32 ten name van Teleac Utrecht, onder vermelding van ‘Schrijven van gedichten en verhalen’. Het is ook verkrijgbaar in de boekhandel:
ISBN 90 6533 337 1.

● Vertalen

In de taalserie ‘Mooie woorden’ van de RVU (elke eerste woensdagavond van de maand op TV3) wordt op 2 februari aflevering 5 uitgezonden: over vertalen.

● Nederlands van nu

De laatste aflevering van jaargang 1993 opent met een lang interview over de ‘eindtermen’ (de minimum-doelstellingen) voor het vak Nederlands in het lager onderwijs. L. Gehlen bespreekt het beleid van enkele grote woordenboeken met betrekking tot zuidnederlandismen: wat wordt er opgenomen en hoe wordt het gemarkeerd? Yvette Stoops belicht de labels ‘spreektaal’ en ‘gesproken taal’ uit de ANS, en Marc De Coster laat tientallen syndromen de revue passeren. In ‘op de leestafel’ kregen de nieuwe Prisma-pocketwoordenboeken een beoordeling.

Een abonnement op Nederlands van Nu kost Bfr. 650/f 37,50 en is te verkrijgen bij de Vereniging Algemeen Nederlands, Koningsstraat 192 bus 19, B 1000 Brussel. Betaling vanuit Nederland via girorekening 3992897 t.n.v. VAN, Brussel.