Engels in het Nederlands
Arthur Kooyman - Edinburgh
Dat talen elkaars invloed ondergaan, is een bekend en natuurlijk proces. Dat verschillende talen naast elkaar worden gebruikt, is echter opmerkelijk. Ik noteerde op één dag de volgende Engelse taaluitingen in Utrecht. ‘Gratis talkmate als je een giro- of easy blue rekening opent’ (Postbank). ‘Do you know, Do you care?’ (brochure ‘Drank maakt meer kapot dan je lief is’). Gouda's Glorie heeft een merk margarine dat Sense heet, en waarop light vermeld staat. In etalages wordt in plaats van ‘Prettige kerstdagen’ het Engelse ‘Merry Christmas’ gebruikt, en een winkel in de Utrechtse binnenstad afficheert zich als ‘Koot Light and Design’. Reclameborden voor milde shag (mild verraadt zelf al Engelse invloed) hebben als tekst ‘Born to be mild’ en ‘Take me to the mild places’ (variaties op popsongs). Stomerij Pietersen afficheert zich als ‘Pietersen Dry Cleaning’.
Niemand zal van mening zijn dat easy blue, light and design of talkmate Nederlandse woorden of uitdrukkingen zijn. Niettemin functioneren ze in Nederland. Het Engels wordt in bepaalde contexten gebruikt naast het Nederlands, zonder dat er sprake is van verdringing; eerder van vermenging. Het is een merkwaardig fenomeen: beïnvloeding van de ene taal door de andere is natuurlijk, maar dat talen náást elkaar in verschillende contexten (het Engels met name voor blikvangers en popi-taalgebruik) worden gebruikt, is opmerkelijk. Om een historische parallel te trekken: de taal van de hoofse en ridderlijke literatuur in de middeleeuwen werd sterk beïnvloed door de taal waaruit die cultuur voortkwam, het middeleeuws Frans, maar dat er naast Middelnederlands Frans werd geschreven, kwam bij mijn weten niet voor. De enige parallel die mij bekend is, zijn bepaalde oude liederen waarin talen vermengd worden, waaronder het Duitse kerstlied ‘In dulci jubilo’, maar ook Nederlandse kerstliederen (landstaal met Latijn).
Sommigen denken dat deze vermenging een voorstadium is van overname of verdringing van traditioneel Nederlandse woorden. Dit zou het geval zijn wanneer het Nederlandse stomerij verdrongen zou worden door dry cleaning, of wanneer het in het jaar 2010 gebruikelijker zou zijn om Prettige kerstdagen in plaats van Merry Christmas te zeggen. Hoewel dit met woorden als cheerio, okay en bye bye al gebeurd is, lijkt een structurele ontwikkeling in die richting mij onwaarschijnlijk: onder geen beding en in geen situatie zal ik ‘light and design’ als Nederlands voelen. Eerder zie ik het Engels de status krijgen van een tweede gebruikstaal die zich in bepaalde contexten vermengt met het Nederlands. Het best is dit te illustreren met de keuze van Pietersen: onder de kop ‘Pietersen Dry Cleaning’ werd kleiner vermeld ‘Snelstomerij’.
Auteursrechtelijk beschermd