Onze Taal. Jaargang 62

[p. 175]

Op kruiswoordentocht

F. Jansen

De heer Heller uit Wijster heeft me attent gemaakt op kruisingswoorden. Dat zijn woorden waarvan de voorkant ontleend is aan het ene bestaande woord en de achterkant aan een ander woord, zonder dat die beide onderdelen als los woord in de taal voorkomen. Een voorbeeld is de aanduiding catastroika voor de catastrofale ecologische toestand van Siberië, waarvan we door de perestroika hebben kunnen kennis nemen.

Kruisingswoorden bestaan al lang. Denk maar aan Ischa Meijers koosnaampje actreutel (actrice, dreutel) voor een destijds populaire toneelspeelster, en de stopera (stadhuis, opera) in Amsterdam. Ik heb de indruk dat kruisingswoorden de laatste tijd de wind mee hebben gekregen in de Anglo-Amerikaanse communicatiecultuur, gezien de recentelijk ook hier doorgedrongen termen als infotainment (informatie, entertainment), advertorial (advertentie, editorial), soamedie (soap, comedie). De meeste kruisingswoorden lijken opzettelijk vervaardigd en hebben een commercieel doeleinde. Maar af en toe schept een taalgebruiker er spontaan eentje. Een voorbeeld daarvan is zuiters (zuigelingen, peuters) dat een Amsterdamse onderwijzer in een radio-uitzending gebruikte.

● Oproep

Welke kruisingswoorden bestaan er in het Nederlands? Kent u kruisingswoorden? Of was u erbij toen ze - misschien wel per ongeluk - gemaakt werden? Stuur ze dan in!

We zullen uw woorden in ieder geval doorsturen naar de heer Heller. Als er veel inzendingen zijn, zal in dit blad een lijst met kruisingswoorden verschijnen. Om u een indruk te geven, volgen hier ten slotte nog enkele andere voorbeelden:

•	Drentenieren (Drente, rentenieren)
•	Duingalow (bungalow in het recreatiepark Duinrell)
•	flexioen (flexibel pensioen, meermalen gebezigd door minister H. d'Ancona)
•	jatvocaat (jatten, advocaat die met gestolen goed wordt betaald)
•	particraat (party-/partijbons, democraat (ex-communistische functionaris die na de omwenteling als democraat is blijven zitten))

SPELREGELS
1 Alleen woorden die u gehoord of gelezen hebt, doen mee. Stuur dus geen zelfbedachte woorden in.
2 Noteer bij het kruisingswoord de oorspronkelijke woorden waaruit het gesmeed is, en eventueel ook andere informatie die voor de interpretatie van het woord interessant is.
3 Noteer zo mogelijk de bron (persoon, medium) en de datum. Eventueel de leeftijd als het een kinderkruisingswoord is.
4 Noteer zo mogelijk of het woord opzettelijk gemaakt is, dan wel als een verspreking beschouwd kan worden.