Onze Taal. Jaargang 62

Straks meer!

Marcel Lemmens - docent Opleiding Tolk-Vertaler, Rijkshogeschool Maastricht

Tijd is heel betrekkelijk. Soms kan een minuut heel lang duren en een maand erg kort. In elke taal zijn er woorden en uitdrukkingen die verwijzen naar tijdstippen of periodes in het verleden of in de toekomst waaraan verschillende mensen verschillende interpretaties geven.

Voorbeelden van deze betrekkelijkheid van tijd zijn onlangs en Tot zo! Voor sommigen is onlangs minder lang geleden dan voor anderen. En voor velen verwijst Tot zo! naar de zeer nabije toekomst, naar een tijdstip van een kwartier tot een half uur later. Als anderen ermee verwijzen naar een toekomst die net wat verder weg ligt, dan kan dat een tikkeltje vreemd overkomen. Zo verwees Bert Visser, presentator van de actualiteitenrubriek Hier en Nu, laatst (een niet-specifieke verwijzing naar het verleden!) om 20.25 uur met Tot zo! naar een uitzending die om 21.30 uur begon. Iets dergelijks deed nieuwslezer Joop van Zijl met de uitdrukking zo dadelijk, toen hij een tijdje geleden (!) om 20.20 uur aan het eind van het journaal zei: ‘De volgende uitzending zo dadelijk om tien uur’. Klinkt u dat ook niet ietwat gek in de oren?

Een verklaring lijkt in deze tv-context niet zo moeilijk te bedenken: met ‘tot zo’ of ‘tot dadelijk’ haal je het vervolgmoment dichtbij. Zo kun je misschien voorkomen dat de kijker intussen naar een ander net zapt.

Maar haaks daarop staat een ander afwijkend woordgebruik bij die zelfde tv, waarmee we steeds vaker geconfronteerd worden. Het betreft het woordje straks. Het is geloof ik begonnen bij RTL-4 en daarna overgewaaid naar de andere omroepen: ‘Straks bij RTL-4’, ‘Straks na de reclame’ en ‘Tot straks!’ Het is alsof je minstens een uur moet wachten op wat wordt aangekondigd, maar dat straks blijkt slechts een kwestie van enkele minuten te zijn: de tijd voor een reclameboodschap. Dagelijks krijg je het voorgeschoteld, van VPRO tot EO.

En zelfs bij Albert Heijn kun je het al horen: ‘Straks meer nieuws’. Je vermoedt dat dezelfde boodschap tijdens jouw verblijf in de supermarkt niet meer herhaald wordt, maar in het volgende gangpad heb je haar alweer enkele keren gehoord. Voor mij hoeft dat niet. Tot straks!