Onze Taal. Jaargang 62

[p. 134]

[Vervolg Allochtoon en buitenlander]

indruk dat we het woord allochtoon niet gebruiken voor onze landgenoten uit Suriname en de Nederlandse Antillen en zeker niet voor onze landgenoten van Indonesische (en Molukse) afkomst. De verklaring zou kunnen zijn dat zij allen de Nederlandse nationaliteit hebben, en voor de Indonesische (Molukse) Nederlanders geldt bovendien dat ze reeds lang in Nederland wonen. Is die indruk juist? Mijn laatste vraag sluit aan bij de opmerking van André de Raaij dat ‘een witte Noordamerikaan (...) minder buitenlands, autochtoner (is) dan een zwarte’. Ik geloof dat niet. Als die witte of zwarte Amerikaan hier op bezoek is, noemen we hem geen allochtoon, maar hooguit buitenlander. En als hij hier al dan niet als werknemer verblijft, is hij nog steeds geen allochtoon, maar - alweer - hooguit buitenlander. Wat is het oordeel van de lezer hierover?

● Onvaste ontwikkeling

Tot slot: ik constateerde eerder dat er een betekeniswijziging van het woord buitenlander aan de gang is. Buitenlander wordt synoniem met allochtoon in de betekenis die hierboven door mij beschreven is. Dat blijkt ook al uit dat eerdergenoemde tv-programma, dat verzorgd werd in opdracht van het Bureau Gezondheidszorg Buitenlanders. Op dat Bureau komen, denk ik, geen witte of zwarte Noordamerikanen.

Als die wijziging zich doorzet, krijgt buitenlander dus twee betekenissen (of drie: Van Dale geeft er al twee) die naast elkaar kunnen worden gebruikt. De oorspronkelijke betekenis blijft natuurlijk bestaan. Welke van de twee betekenissen bedoeld wordt, zal uit de woordelijke en sociale context moeten worden opgemaakt.

De betekenisverandering van buitenlander laat zien dat de grenzen van recente ontwikkelingen altijd vaag en onvast zijn. Nog vager en onvaster dan bij gestandaardiseerde betekenissen. Dit vormt een van de lastigste, maar ook aangenaamste problemen van de lexicograaf.