Onze Taal. Jaargang 58

InZicht

InZicht wil u informeren over nieuwe boeken, over congressen en lezingen in taalkundig Nederland.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!
Nico Groen & Erik Viskil, en redactie Onze Taal

Nederlands in Indonesië

Vorige maand verscheen het congresboek Nederlandse studiën in Indonesië, waarin, zowel in het Nederlands als in het Indonesisch, 32 lezingen zijn opgenomen van het gelijknamige congres, dat in november 1987 op de Faculteit der Letteren in Jakarta werd gehouden.

Het boek bevat lezingen over letterkunde, taalkunde en Nederlandse cultuur. In het letterkundige blok vinden we onder andere zeven letterkundige beschouwingen over Multatuli; bekende namen hierbij zijn die van prof. Hans van den Bergh, dr. Hugo Brandt Corstius, Rudy Kousbroek en dr. Leo Vroman. Het taalkundige blok bevat onder andere lezingen van prof. M.C. van den Toorn (over de ANS en anderstaligen), van prof. Van Sterkenburg (over de lexicografie van het Nederlands) en van prof. J.W. de Vries (over de invloed van het Nederlands op het Indonesisch). De andere taalkundige lezingen gaan over Indonesische terminologie, over een Nederlands-Indonesisch woordenboek, leenvormen in het Indonesisch, de sociale rol van Nederlands in Indonesië, en over Nederlands taalonderwijs in Indië. Het blok ‘Nederlandse studiën’ ten slotte toont in twaalf lezingen evenzovele aspecten van de rol van het Nederlands voor de geschiedenis en de huidige cultuur van Indonesië.

De dikke congresbundel (513 blz.) kan worden besteld door f 25,- over te maken op Postbankrekening 1571253 t.n.v. RU Leiden cs Nederlandkunde, o.v.v. ‘congresbundel’. Het boek is voor dezelfde prijs ook in universiteitsboekhandels verkrijgbaar.

Onze zuiderbuur

Bij uitgeverij Lannoo verscheen het boek Noorderman en Zuiderman, het taalverdriet van België van Jozef Van Haver, dat op de achterflap een plezierige en leesbare inleiding in de taal van de Vlamingen wordt genoemd. Op puntige wijze komen de geschiedenis van het Vlaams, uitspraak, woordenschat, Zuidnederlands purisme, de standaardtaal en houdingen in Noord en Zuid aan bod. Dit alles met veel citaten, voorbeelden en illustraties. Noorderman en Zuiderman telt 111 bladzijden en kost f 17,95.

ISBN: 90.209.1686.6.

Ontdek de woorden

Uitgeverij De Prom bracht een boek uit met de titel Ontdek je woorden, een bundeling van de aardigste stukjes over taal die J.G.A. Thijs schreef in het dagblad Trouw. Op heldere en amusante wijze beschrijft Thijs zijn speurtocht naar de herkomst en betekenis van nieuwe en ongebruikelijke woorden. Thijs onderscheidt zich van veel andere taalrubricisten doordat hij menigmaal een uitstapje maakt naar de letterkunde, binnen welk gebied hij ook allerlei eigenaardigheden in woord- en taalgebruik signaleert. Voor de liefhebber van taal een vermakelijke pocket voor de prijs van f 25,-.

ISBN: 90.6801.170.7.

Medisch taalgebruik

Bij uitgeverij Sun verscheen de handelseditie van het proefschrift Ziek is het woord niet van Annemarie Mol en Peter van Lieshout, waarin de enorme gevolgen worden besproken van de medicalisering in de periode 1945-1985. Deze gevolgen, die door de auteurs vanuit een filosofisch en een sociologisch gezichtspunt worden belicht, hebben overduidelijk hun sporen achtergelaten in de taal van de huisartsgeneeskunde en de geestelijke gezondheidszorg. De auteurs schetsen op treffende wijze hoe de veranderingen in de visie op ziek zijn hun weerslag hebben gevonden in de taal van de medische sector.

Ziek is het woord niet. Medicalisering, normalisering en de veranderende taal van huisartsgeneeskunde en geestelijke gezondheidszorg, 1945-1985 van Annemarie Mol en Peter van Lieshout kost f 34,50.

‘Staadstoal’

In Stadsplat onderneemt de journalist Ad van Gaalen een poging af te rekenen met de vooroordelen over plat taalgebruik. Hij gaat in op een aantal

[p. 222]

universele kenmerken van platte taal en bespreekt de sociale status van wat hij ‘stadsdialecten’ noemt. In een aantal korte hoofdstukken bespreekt hij de wederwaardigheden van zes van die dialecten: het Gronings, het Maastrichts, het Amsterdams, het Rotterdams, het Utrechts en het Haags. Veel van wat Van Gaalen meedeelt, is afkomstig uit interviews die hij met diverse platpraters heeft gevoerd. Als we de auteur mogen geloven, is het ‘plaatproaten’, zoals ze in Utrecht zouden zeggen, helemaal niet zo erg: het plat is meestal kleurrijk, biedt veel vermaak en is een bron van vernieuwing en taalverrijking.

Stadsplat, de dialecten van de zes grote steden is verschenen bij uitgeverij Wolters-Noordhoff en kost f 19,50.

Nieuw handwoordenboek

Bij uitgeverij Het Spectrum is verschenen het Prisma Handwoordenboek Nederlands. In dit nieuwe, handzame woordenboek zijn 40.000 trefwoorden opgenomen. Zoals het een goed woordenboek betaamt, wordt bij elk lemma informatie gegeven over zaken als woordsoort, uitgang van het meervoud, verklein-, verbuigings- en vervoegingsvormen en de trappen van vergelijking. Bovendien wordt van elk woord aangegeven waar de klemtoon moet worden gelegd en op welke plaatsen het woord mag worden afgebroken. Het woordenboek is samengesteld door A. Abeling, alleen in paperback-uitvoering verkrijgbaar en kost f 19,90.

Mondelinge communicatie

De meeste boeken die in deze rubriek worden vermeld, hebben betrekking op schriftelijk taalgebruik. Het aanbod aan cursusboeken ter verbetering van de schriftelijke communicatie overtreft dat van boeken over mondelinge communicatie vele malen. Met het verschijnen van het Drieluik Mondelinge Communicatie, waarin alle denkbare vormen van verbale informatie-uitwisseling uitvoerig worden behandeld, is de balans wat meer in evenwicht gebracht.

Het drieluik kent een duidelijk indelingscriterium: het aantal personen dat actief aan een vorm van communicatie deelneemt. Het eerste deel, Gids voor de techniek van het doeltreffend spreken, presenteren en instrueren, gaat over de zogenaamde unilaterale communicatie; één persoon, gericht tot één of meer andere personen. Vooral het houden van toespraken wordt in dit deel uitgebreid behandeld, maar ook het gebruik van audiovisuele middelen, en de verschillen tussen het houden van een toespraak voor de televisie of voor een publiek.

Gids voor de techniek van het doeltreffend leiding geven en deelnemen aan twee- en vraaggesprekken gaat over bilaterale communicatie, waartoe onder andere het interview en het telefoongesprek worden gerekend. Het derde deel, Gids voor de techniek van het doeltreffend leiding geven en deelnemen aan informatie-, discussie- en vergaderbijeenkomsten, biedt uiteenzettingen over uiteenlopende vormen van multilaterale communicatie. De meeste aandacht wordt daarbij besteed aan discussiëren en vergaderen.

Het Drieluik Mondelinge Communicatie staat onder redactie van drs. C.J.J. Korswagen, van wie ook de meeste bijdragen afkomstig zijn. Hoewel in elk deel van het drieluik regelmatig aan de andere delen wordt gerefereerd, zijn de delen zelfstandig bruikbaar. Het drieluik is verschenen bij uitgeverij Van Loghum Slaterus. De afzonderlijke delen kosten f 47,50, f 53,- en f 55,-.

Vraag en antwoord

Dat interviewen meer inhoudt dan het stellen van vragen en het luisteren naar antwoorden zal iedereen kunnen beamen die gedreven interviewers als Ischa Meijer en Cherry Duyns aan het werk heeft gezien. Maar op de vraag over welke vaardigheden een interviewer moet beschikken om een vraaggesprek tot een succes te maken, zullen slechts weinigen met zekerheid antwoord kunnen geven. Moet de vragensteller rad van tong zijn? Of juist een goede luisteraar? Is het beter om te improviseren of moeten alleen vragen worden gesteld die vooraf zijn geformuleerd? In Het journalistieke interview, het laatst verschenen deel in Wolters-Noordhoffs reeks over journalistieke vaardigheden, wordt op dit soort vragen antwoord gegeven. Het boek bestaat uit twee delen. In het eerste deel wordt ingegaan op het vakgebied van de journalistiek en op de rol die het interview daarin inneemt. Het tweede deel geeft een beeld van alle activiteiten die voor, tijdens en na het vraaggesprek moeten worden verricht. Het journalistieke verhaal is geschreven door Jac Vroemen en kost f 32,50.