Nederlands feminisme
Wat valt er te zeggen van de hedendaagse feministische retorica in Nederland? Ik kijk daarvoor naar het concept-verkiezingsprogramma 1989 van de Vrouwen Partij, op zoek naar aanwijzingen in de richting van Campbells karakterisering.
‘Een retorica zonder redenaar’:
(...) om zoveel mogelijk vrouwen bij beleid en beslissingen te betrekken en een goede wisselwerking met de achterban te houden is ook regelmatig wisseling in die functies en posities (bedoeld wordt: invloedrijke posities AV) nodig.
De Vrouwen Partij wil inderdaad geen gebruik maken van de overtuigingskracht van een enkele vrouw in een hoge functie of op een knooppunt van beslissingen: het sprekerschap/de macht moet rouleren.
‘Een retorica zonder publiek’:
(...) Tussen vrouwen onderling bestaan grote verschillen. De Vrouwen Partij wil door haar beleid aan die verschillen aandacht schenken. Dit wordt mogelijk door een grote nadruk te leggen op samenwerking met en inspraak door vrouwen aan de basis.
De Vrouwen Partij ziet haar publiek inderdaad als een verzameling onderling zeer verschillende elementen.
Ook de belanghebbende vrouwen(groepen) zien zichzelf waarschijnlijk eerder als individu dan als deel van een geheel.
- ‘In plaats van te argumenteren vanuit gedeelde opvattingen is deze retorica confronterend’:
De Vrouwen Partij vindt dat het anders moet en kan (...). Feminisering houdt in: een structurele verandering van onze maatschappij. (Gedacht wordt o.a. aan: verandering van de vaderrol, verdeling betaald/onbetaald werk, 25-urige werkweek AV.)
De Vrouwen Partij trekt zich daarbij inderdaad niets aan van de traditionele vrouwenrol en claimt invloed en macht voor vrouwen in de publieke sfeer.
‘Hoewel gevoelens van zusterschap worden opgeroepen, is er geen sprake van massa-persuasie’:
De Vrouwen Partij wil een beleid dat de rechtstreekse uitvoering is van hetgeen vrouwen willen (...). Daarom is haar programma samengesteld uit wensen en eisen van vrouwen(groepen) uit het hele land. (De mogelijke tegenstrijdigheid van die eisen wordt niet uit de weg gegaan AV.)
De aanbiedingsbrief bij het conceptverkiezingsprogramma sluit met een ... zusterlijke groet!
Zonder te pretenderen dat deze bloemlezing van fragmenten bewijskracht heeft, zie ik er wel een indicatie in dat Campbells opmerkingen over de retorica van de vrouwenbeweging van toepassing zijn op de Nederlandse situatie. Zo vindt een vrouwenpartij alleen al een bestaansgrond in het feit dat er een geheel eigen retorica nodig is om de politieke vrouwenboodschap te brengen.
Op de vraag of de tijd rijp is voor een dergelijke eigen retorica, kan na de verkiezingen een eerste antwoord gegeven worden.
Campbell, Karlyn Kohrs (1973), ‘The rethoric of women's liberation: an oxymoron’. In: The quarterly journal of speech 59, nr. 1, blz. 74-87.