De spelling van de klank /ei/
Jan Berits - oud-directeur Pedagogische Academie, oud-voorzitter VWS
Er is gebleken dat veel Nederlandstaligen behoefte hebben aan één spelling van de klank /ei/, die immers nu eens met ei en dan weer met ij wordt weergegeven. Met het oog op de aanstaande spellingsanering ga ik hieronder na welk van de twee tekens het ‘monopolie’ zou mogen verdienen. Tevens ga ik na of het misschien beter zou zijn béíde te vervangen door de y(psilon).
Voor het teken ei zie ik drie argumenten:
1. Het is min of meer een fonetische weergave van de tweeklank /ei/, die immers bestaat uit de klinkers van het woord netvlies.
2. Het is in Duits, Engels en Frans gebruikelijk als teken voor verwante fonemen, bijvoorbeeld in leiden, height, abeille.
3. Het geeft geen opzoekproblemen in alfabetische lijsten, zoals woordenboeken en telefoongidsen, iets wat van de ij bepaald niet gezegd kan worden.
Voor het teken ij zie ik eveneens drie argumenten:
1. Het is als staartletter opvallender dan ei, wat wellicht de leesbaarheid bevordert.
2. Het is goed van het teken ie te onderscheiden, een voordeel voor lijders aan sommige soorten leesblindheid.
3. Onderzoek doet op z'n minst vermoeden dat ij aanzienlijk vaker voorkomt dan ei, ook als we het achtervoegsel -lijk, en terecht, buiten beschouwing laten. Er vindt dus minder woordbeeldverandering plaats.
Voor het teken y(psilon) zie ik er... zeven:
1. en 2. Zie 1. en 2. bij ij hierboven.
3. De y(psilon) lijkt, vooral in handschrift, veel op de ij: zie daarom 3. bij ij hierboven.
4. De y(psilon) wordt in het Engels - het hulp-Nederlands van de 21e eeuw? - nogal eens gebruikt als teken voor een aan de /ei/ verwant foneem, bijvoorbeeld in by, my, why, fly, dry, cycle.
5. Zie 3. bij ei hierboven; en het alfabet ‘klopt’!
6. Technologische ontwikkelingen hebben tot gevolg dat de ij heel vaak zonder meer door de y(psilon) wordt vervangen, vooral op beeldschermen en bij tekstverwerkers, bijvoorbeeld slytery, Ryndyk. Het monopolie van de y zou dus aansluiting bij deze ontwikkeling opleveren.
7. In mijn veertigjarige leraarsloopbaan ben ik bij het corrigeren van geschriften een astronomisch aantal als ‘lange ij's’ bedoelde ypsilons tegengekomen. Monopolisering van de y zou dus ‘taakverlichting’ van zowel docenten als studenten opleveren.
Uit het bovenstaande durf ik de conclusie aan dat de komende spellingsanering onder andere vervanging van de ‘korte ei’ en de ‘lange ij’ door de ypsilon dient in te houden.
Auteursrechtelijk beschermd