Onze Taal. Jaargang 58

InZicht

InZicht wil u informeren over nieuwe boeken, over congressen en lezingen in taalkundig Nederland.
Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig.
Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!
Nico Groen & Erik Viskil

Formulieren

Gebruikers van een taal vinden het in de regel heel gewoon dat zij voor de communicatie met de overheid of met andere instanties zijn aangewezen op het invullen van een formulier. Wat er komt kijken bij het ontwerpen van zo'n formulier en dat er zelfs symposia aan dit communicatiemiddel worden gewijd, zal misschien bij weinigen bekend zijn.

Op 7 april vindt in het RAI-congrescentrum het tweede symposium over formulieren plaats. Dit jaar is de rol die de computer kan spelen bij het maken van formulieren een belangrijk thema. Er wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van tekstverwerking, aan desktop publishing en aan het gebruik van expertsystemen.

Belangstellenden voor het symposium kunnen zich schriftelijk aanmelden. Het adres is: Formulierensymposium 1989, Universiteit Twente, Postbus 217, 7500 AE Enschede.

Spreekwoordenboek

Wie wel eens een tekst vertaalt, weet dat het simpelweg omzetten van alle in de tekst voorkomende woorden in een ander taal niet werkt. Vooral spreekwoorden stellen heel wat vertalers voor problemen. De spreekwoorden in een vreemde taal omschrijven is al niet makkelijk, ze vertalen in een spreekwoord met dezelfde of ongeveer dezelfde betekenis vergt heel wat kennis van die taal.

Voor wie met zulke vertaalproblemen te maken heeft, is het onlangs verschenen Spreekwoordenboek in vier talen een uitkomst. In dit boek, waarvan prof. H.L. Cox de hoofdredacteur is en dat is uitgegeven door Van Dale Lexicografie, zijn ruim 2300 Nederlandstalige spreekwoorden met hun Franse, Duitse en Engelse equivalenten opgenomen.

De samensteller heeft zich beperkt tot spreekwoorden die na 1850 nog in gebruik waren en die in heel Nederland bekend zijn (geweest). Uitdrukkingen en zegswijzen die, anders dan spreekwoorden, aan het zinsverband kunnen worden aangepast, zijn evenals aforismen en anti-spreekwoorden niet in het boek opgenomen. De spreekwoorden zijn thematisch geordend, maar kunnen ook met behulp van het alfabetisch register (in vier talen) worden opgezocht.

Behalve de meer dan 300 pagina's spreekwoorden bevat het boek een beknopte bibliografie en een nawoord waarin onder andere wordt ingegaan op de herkomst en ouderdom van spreekwoorden. Het Spreekwoordenboek in vier talen is prachtig gebonden uitgegeven, telt 420 pagina's, en kost f 75,-.

Grammatica

Op de valreep van 1988 is in de Prismareeks van Uitgeverij Het Spectrum een grammatica van het Nederlands verschenen. Het is een uiterst handzaam boekje, dat volgens de schrijfster, Henriëtte Houët, bestemd is voor ‘iedereen die zich in onze taal wil of moet verdiepen’. Het boekje bevat een duidelijk register en is daardoor goed bruikbaar voor het opfrissen van de op school opgedane, maar weggezakte kennis van de grammatica. De opzet ervan maakt het tevens mogelijk dat het boekje als leerboek wordt gebruikt. Volgens Houët is het daarnaast ook bruikbaar voor het leren van een vreemde taal. In het voorwoord verwijst zij naar de vaak onbekende en ‘onbegrijpelijke’ grammaticale begrippen die daarbij een rol spelen.

Wie bij het leren van een vreemde taal op dergelijke begrippen stuit, zal zeker ook geholpen zijn met het onlangs verschenen Grammaticaal woordenboek van Th. van den Hoek, J. Houtman en J. Jullens. Dit woordenboek biedt onder andere een overzicht van de termen en begrippen van de traditionele grammatica en de equivalenten ervan in het Latijn, Duits, Engels en Frans. Wie niet weet wat een bepaalde grammaticale term uit een van deze talen inhoudt, zoekt die term op in het register en kan de betekenis ervan vaststellen door vervolgens de omschrijving van het Nederlandse equivalent op te zoeken. Naast het woordenboekgedeelte bevat het boek ook een sectie waarin een systematisch overzicht van de behandelde termen wordt gegeven.

[p. 41]

Het Grammaticaal woordenboek is verschenen bij Martinus Nijhoff en kost f 20,-. De Grammatica Nederlands van Houët kost f 14,90.

Schrijfvaardigheidsonderwijs

In januari verscheen onder de titel Niemand is meester geboren de handelseditie van Rudolf Geels proefschrift over de geschiedenis van het schrijfvaardigheidsonderwijs in Nederland. Geel, docent taalbeheersing aan de Universiteit van Amsterdam, behandelt daarin de opvattingen die de laatste twee eeuwen in ons land zijn verkondigd over de manier waarop schrijven zou moeten worden geleerd. Zijn historisch overzicht begint in 1806, het jaar waarin de Voorschriften voor het opstellen en schrijven van brieven en andere schriftelijke opstellen door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen werden uitgegeven, en eindigt met een beschrijving van het hedendaagse stelonderwijs. Alle belangrijke schrijftheoretici die in de tussenliggende periode hun inzichten wereldkundig hebben gemaakt, komen aan de orde. Aan de verdere inhoud van dit proefschrift zal in een volgend nummer uitgebreider aandacht worden besteed.

Hoewel het boek door Geel geschreven is ter verkrijging van de doctorstitel, is het mede door de vlotte schrijfstijl ook goed leesbaar voor hen die geen voorkennis van het onderwerp hebben.

Niemand is meester geboren, geschiedenis van het Nederlandse schrijfvaardig-heidsonderwijs in de 19e en 20ste eeuw is verschenen bij Uitgeverij Coutinho te Muiderberg en kost f 39,50.