Onze Taal. Jaargang 58

Frantic
F. Jansen

‘Wat betekent Frantic eigenlijk?’, vroeg mijn vriendin toen we de bioscoop verlieten. Ik wist het niet. De mensen die ik het de volgende dag zelf vroeg, wisten het ook niet. Hoeveel onvertaalde Engelse titels kunnen we op eigen kracht begrijpen?

Om die vraag een beetje te kunnen beantwoorden heb ik zeven Engelstalige titels voorgelegd aan 28 studenten van de Leidse Universiteit, allen derde- of ouderejaars, en Nederlands of een andere taal studerend. De vraag was: kun je een vertaling geven van de volgende titels? De resultaten deelde ik in drie categorieën in: goed; in de buurt; weet niet/slaat nergens op. Het resultaat was een duidelijke driedeling.

Hoewel het hier om een piepklein peilinkje gaat, zijn de resultaten hoogst suggestief: oudere studenten, die Engels in hun vooropleiding hebben gehad en ook tijdens hun studie geregeld iets Engels moeten bestuderen, kunnen een groot deel van de - onvertaald aangeboden - filmtitels niet vertalen. Dat ligt niet zozeer aan hun gebrekkige talenkennis, maar eerder aan het feit dat de filmtitels zo moeilijk zijn. Hoeveel titels kon u moeiteloos vertalen? De filmtitels zijn moeilijk doordat er ongebruikelijke woorden gebruikt worden (frantic), of door de literaire constructies die erin voorkomen (Distant voices, still lives). Het is al helemaal onmogelijk om iets van de bijbetekenissen te bevatten. Zo wist maar één proefpersoon dat de laatste titel (ook) ‘Russische smeris’ betekenen kon. (‘The heat is on me’ = ik word gezocht / in de gaten gehouden.)

Misschien is het Nederlands filmbedrijf zo noodlijdend dat er geen woordenboek meer af kan; misschien wenst de bedrijfstak dat het publiek de filmtitels meer ziet als namen: aanduidingen zonder beschrijvende betekenis, die alleen bedoeld zijn om iets of iemand te identificeren. Misschien overschatten de Nederlanders hun kennis van het Engels. In het laatste geval is ten minste een vertaling tussen haakjes wenselijk.

	goed	in de buurt	weet niet/slaat nergens op
The Presidio	0	0	28
Frantic	2	1	25
Distant voices, still lives	4	2	22
Drowning by numbers	7	6	15
Deadly pursuit	11	3	14
Orphans	20	0	8
Red Heat	18	2	8