Van commiezen en decanen
Piet Aben - Wageningen
Kent u het verschil nog tussen een commies en een kommies? In het ambtelijke wereldje heeft dat onderscheid lange tijd als iets voor de fijnproevers gegolden. Een commies was een ambtenaar ten departemente, maar een kommies stond aan de grens in zijn kommiezenhuisje. In het Groene Boekje heet dat: spellingdifferentiatie op basis van betekenisverschil.
Ik heb altijd gedacht dat de spelling van het Nederlands geregeerd wordt door uiterlijke kenmerken van de woorden; vorm en niet inhoud is voor de spelling bepalend. Het Groene Boekje zegt het met zoveel woorden: ‘opzettelijke spellingdifferentiaties gebaseerd op betekenisverschillen zijn hierbij opgeheven’.
Ambtenaren dienen zich aan de voorkeurspelling van het Groene Boekje te houden, zeker degenen onder hen die wetsteksten redigeren. Toch introdu-ceerde het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen rond 1970 in de Wet op de universitaire bestuursher-vorming opnieuw een spellingdifferentiatie à la commies/kommies. Het ging weer om twee functies - decaan en dekaan - waarvan de verschillende inhoud kennelijk onvoldoende uit de context kan blijken. Dat is immers het uitgangspunt: de betekenis van homoniemen dient te worden opgemaakt uit de samenhang waarin ze worden gebruikt.
Decanen bestonden anno 1970 reeds geruime tijd; ze hielden en houden zich bezig met de begeleiding en opvang van studenten. De nieuwe dekaan echter zou voorzitter zijn van een faculteit, een bestuurder dus. De gezamenlijke dekanen zouden aan de verschillende universiteiten het college van dekanen gaan vormen. Dat college mocht onder geen enkele voorwaarde verward worden met de welzijnsamb-tenaren van het studentendecanaat. Zo creëerde de wetgever een spellingdifferentiatie gebaseerd op betekenisverschil.
Welke wetgever? Kan een eigenwijze spelling in een onderwijswet, al is die door Hare Majesteit zelve gesanctioneerd, een algemene spellingregel aan de kant zetten? Geldt hier het juridische principe dat een speciale regeling de algemene regel doorbreekt? Ik geloof daar niets van, want dan zou een speciale spellingregel nodig zijn; een artikel in een universitaire bestuurswet voldoet dan niet. Het geval wil echter dat nogal wat colleges van decanen erop staan dat college met c maar decanen met k wordt gespeld. Ten onrechte vind ik dus.
Spellingdifferentiatie gebaseerd op betekenisverschil; het lijkt mij een onderwerp voor Onze Taal. Misschien kan ook de Taalunie, door een discussie in dit blad daarop attent gemaakt, in haar (spoedig te verwachten?) voorstellen op dit merkwaardige fenomeen ingaan.
Auteursrechtelijk beschermd