Onze Taal. Jaargang 57

Een on-woord
Aardware
Robert-Henk Zuidinga

Eerlijk is eerlijk: de computer (en alles daaromheen) heeft het Nederlands verrijkt met een groot aantal nieuwe woorden en termen. Wie vandaag de dag een beetje thuis is op een pc, kan zich nauwelijks meer voorstellen hoe we de zorgeloze jaren zestig zijn doorgekomen zonder woorden als printer, cursor, quit of file, floppy-disk, function-key en printer-command. De meeste zijn nog steeds gangbaarder dan de Nederlandse equivalenten (drukker? wijzer? eruit?), en hoewel het vinden en gebruiken van zulke equivalenten niet genoeg bepleit kan worden, kan ik risicoloos voorspellen dat het niet lang zal duren voor de genoemde voorbeelden en vele andere net zo courant zijn als plastic, nylon en lift, zonder dat men zich de Amerikaanse herkomst bewust is.

Bij het onvertaald laten van zulke vaktermen blijft het echter niet. Een tweede fase is dat de buitenlandse woorden zich als Nederlandse voordoen. Zo kunnen we tegenwoordig naar hartelust save-n en delete-n, een file reformat-en, een directory search-en en, indien in het bezit van een on-line modem, up- en download-en. Van die ongelukkige ontwikkeling zien we met de dag meer voorbeelden verschijnen. Een advertentie in een computermaandblad rept achtereenvolgens (gecursiveerd) van smoothen (en gesmoothde), splinen (en gesplinede curves) en rescalen.

Of neem de ASCON Nieuwsbrief (ASCON is de vereniging voor Aardrijkskundige Soft- en Courseware Ontwikkeling in Nederland). In de uitgave van februari 1988 staat een artikel over de ‘aardware-reeks’ van uitgeverij Edu'Actief in Meppel (laat u vooral ook niet de briljante woordspeling met educatief ontgaan). Weliswaar zal

[p. 108]

iedereen die in deze richting werkt er na enig nadenken opkomen dat het hier wellicht om aardrijkskundige software gaat, maar een vondst van jewelste is het niet, zeker niet van een kwaliteit die het klakkeloos bij elkaar plempen van twee talen in één woord rechtvaardigt.

Natuurlijk, het vinden van bruikbare vertalingen valt niet altijd mee - goed Nederlands voor terminal, back-up of baud-rate, om maar een paar eenvoudige voorbeelden te noemen, wordt met belangstelling tegemoet gezien - en dan ligt de verleiding om het maar zo te laten al snel op de loer. Maar daar hoeven wij, de taalgebruikers, niet passief bij te blijven staan en naar te kijken. Juist in het verzet tegen een te gemakzuchtig toelaten van vreemde invloeden toont een taal haar ware aard.