Gelijk of ongelijk?
Ton van Rooij - Eindhoven
Het woord gelijk in de betekenis zoals in de titel van dit stukje is bedoeld, zal niemand verkeerd hanteren en begrijpen. Het stoort mij al enige tijd mateloos dat gelijk steeds vaker en door steeds meer mensen en instituten, met name radio en televisie, gebruikt wordt om er de betekenis ‘meteen, direct’ mee aan te duiden. Vooral de ‘snellere en jongere’ omroepen hebben daar een handje van, en het lijkt er wel op of nieuwe medewerkers beoordeeld worden op het hanteren van een jargon dat appelleert aan ‘je bent jong en je wilt wat’.
Waarom stoor ik me nu zo aan dit verkeerde gebruik van het woord gelijk? Niet alleen omdat het fout is maar ook, en wellicht nog meer, omdat het een uit het ‘Hollands’ dialect overgenomen woord (met de betekenis: meteen) is. Zo wordt weer een woord uit een dialect verheven tot standaardtaal. Als Brabander grieft me dit te meer omdat het woord gelijk in het Brabants dialect een heel andere betekenis kent, namelijk: ‘allemaal, met z'n allen’. Vooral door oudere mensen, maar ook door anderen die vasthouden aan hun moederstaal, hoor ik dit nog dagelijks gebruiken. ‘We zijn er gelijk hinne gegoan’ = iedereen ging er naartoe. Als ze willen zeggen dat ze er meteen naartoe gingen dan had het geklonken: ‘We gingen er meê noar toe.’
Het wordt verwarrend wanneer mensen van buiten de Hollandse gewesten de verkeerde betekenis van gelijk overnemen. Mischien denken velen dat ze zo beter Nederlands spreken, een veronderstelling die ook dagelijks door radio en televisie bevestigd wordt, maar het levert vaak communicatiestoornissen op. Zo vallen er, bijvoorbeeld op de regionale Omroep Brabant in Eindhoven, gesprekken te beluisteren waaraan mensen deelnemen die aan het woord gelijk verschillende betekenissen hechten: ‘gelijk met de harde g en gelijk met de zachte g’ zou ik dat willen noemen. Wat ik dan jammer vind, is dat ook journalisten geneigd zijn om het ‘fout’ te doen. Op deze manier wordt mensen foutief Nederlands bijgebracht waarvoor ze hun eigen dialect inleveren.
Auteursrechtelijk beschermd