Onze Taal. Jaargang 57

[p. 98]

InZicht

InZicht wil u informeren over nieuwe boeken, over congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!
Nico Groen & Erik Viskil

Taalverzorging

Het vakgebied waarin men door middel van systematisch onderzoek methoden probeert te ontwikkelen om het taalgebruik te verbeteren, staat bekend als taalbeheersing. Taalbeheersers onderzoeken hoe mensen taal gebruiken om met anderen te communiceren en ze stellen normen op waaraan begrijpelijk en aanvaardbaar taalgebruik zou moeten voldoen. De laatstgenoemde activiteit wordt wel aangeduid als normatief taalbeheersingsonderzoek.

Wie met deze terminologie bekend is, zal zich verbazen over de titel van Paul Gillaerts' Handboek voor normatieve taalbeheersing. Anders dan deze titel doet vermoeden gaat het in dit boek namelijk niet om begrijpelijk en aanvaardbaar taalgebruik, dat optimale communicatie mogelijk maakt, maar om een onderdeel daarvan, namelijk correct ofwel verzorgd taalgebruik. De titel Handboek voor taalverzorging zou daarom meer op zijn plaats zijn.

Het boek is een compilatie van wat er in de vakliteratuur over dit onderwerp is geschreven en het heeft als doel de lezer een eigen normgevoel bij te brengen of zijn normgevoel te versterken. Gillaerts geeft een systematische uiteenzetting van wat er aan normen voor correct taalgebruik voorhanden is. Na een korte inleiding over norm-problematiek in het algemeen bevat het boek hoofdstukken over taalzuivering, woordenboeken, spelling, uitspraak en grammatica. Elk hoofdstuk is voorzien van een uitgebreide bibliografie en in een aantal hoofdstukken zijn oefeningen opgenomen. Het boek is bedoeld voor studenten die hoger taalbeheersingsonderwijs volgen (aan bijvoorbeeld een vertalers- of lerarenopleiding), maar het is zeker ook interessant voor anderen die belangstelling hebben voor correct taalgebruik. Het Handboek voor normatieve taalbeheersing is uitgegeven bij uitgeverij Acco te Amersfoort en kost f 40,-.

Technisch schrijven

Hoe belangrijk correct taalgebruik ook is, voorop staat dat taalgebruikers elkaar moeten kunnen begrijpen. Een boek dat gericht is op het verbeteren van de begrijpelijkheid van een specifiek soort teksten is de Handleiding voor technisch schrijven van H.A.J.M. Lamers. Hij zet hierin uiteen hoe je verantwoorde en heldere technische teksten schijft. Het is de eerste Nederlandse ‘schrijfwijzer’ op dit gebied. Lamers, docent wetenschappelijke informatieverzorging aan de Universiteit van Wageningen en auteur van het boek Hoe schrijf ik een wetenschappelijke tekst, behandelt in zijn handleiding een groot aantal aspecten van het schrijven van technische teksten, in het bijzonder van informatie die geleverd wordt bij technische produkten. De nadruk ligt daarbij op aanwijzingen voor het vervaardigen van handleidingen die nodig zijn voor de bediening, reparatie of revisie van apparaten. Hij geeft informatie over de verschillende functies van illustraties bij een tekst en over de mogelijkheden om van illustraties gebruik te maken. In het boek is een lijst opgenomen met nationale en internationale normen voor technisch schrijven. De Handleiding voor technisch schrijven is verschenen bij uitgeverij Coutinho te Muiderberg en kost f 34,50.

Taal als avontuur

Bij uitgeverij Het Spectrum verschijnt deze maand de vertaling van een nieuw boek van Hans Joachim Störig. Deze auteur verwierf grote bekendheid met zijn standaardwerk De geschiedenis van de filosofie. In zijn nieuwe boek Taal, het grote avontuur (vertaald door de Nederlandse professor J. Vromans van de Luikse universiteit) geeft Störig een overzicht van talen die in de wereld gesproken worden en beschrijft hij de ontwikkelingsgeschiedenis van de Europese en enige niet-Europese talen. Hij gaat in op vragen als: Wat is taal? Wat is een dialect? Wat is het verband tussen talen? Wat zijn dode talen en hoe functioneren restanten ervan in levende talen? Störig staat stil bij enkele actuele onderwerpen zoals de mogelijkheid van een nieuwe wereldtaal en de ontwikkeling van kunsttalen. Bovendien besteedt hij uitvoerig aandacht aan taalstructuur. Taal, het grote avontuur wordt uitgegeven in de Aula-reeks van uitgeverij Het Spectrum en kost f 29,90.

Over Jesus en Piet

Waar komen onze voornamen vandaan en waarom zijn ze belangrijk? Heten voetballers anders dan hockeyers? Is Willy een man of een vrouw en hoe zit dat bij Gerry? Maken stoere namen stoere knapen?

Dit soort vragen beantwoordt Renee Damstra (die in oktober 1986 in Onze Taal het artikel ‘Trends in voornamen’ schreef) in Zogenaamd Zogeheten, een boekje over de betekenis van voornamen. Damstra behandelt in het kort de geschiedenis van voornaamgeving, gaat in op regels, traditie en mode en zegt iets over de etymologie van voornamen. Haar informatie ontleent zij aan onderzoek naar voornamen in de Verenigde Staten en aan een onderzoek dat zij zelf verrichtte naar voornaamgeving in de gemeente Alkmaar. In het boekje is een zeer beknopte namenlijst opgenomen.

Zogenaamd Zogeheten, voornamen in het dagelijks leven is verschenen bij uitgeverij BZZTôH en kost f 16,50.

Museumteksten

Musea stellen objecten ten toon. Die objecten vertellen een verhaal, maar kunnen dat niet alleen. Daarom is veel van wat musea presenteren, voorzien van teksten. Menig museumbezoeker zal het zijn opgevallen dat de kwaliteit van die teksten niet altijd even goed is. Vaak zijn ze te lang, bevatten ze te veel informatie of zijn ze door omslachtig taalgebruik moeilijk leesbaar. Charles Jongejans, Ferry Jongbloed en Marianne Elbers stelden in samenwerking met het ministerie van WVC een handleiding samen voor het schrijven en vormgeven van museumteksten, die museummedewerkers moet stimuleren tot het schrijven van begrijpelijker en beter leesbare teksten. Het prachtig uitgevoerde boek draagt de toepasselijke titel Om een lang verhaal kort te maken.

Met betrekking tot het geven van schrijfadviezen hebben de auteurs zich waarschijnlijk te veel van de strekking van deze titel aangetrokken. De handleiding bevat slechts een beperkt aantal summiere suggesties, die zelden goed onderbouwd zijn. Toch is Om een lang verhaal kort te maken een nut-

[p. 99]

tige handleiding. Er worden problemen in behandeld die specifiek voor het vervaardigen van museumteksten van belang zijn en die niet in andere schrijfhandleidingen aan bod komen. Om een lang verhaal kort te maken, schrijven en vormgeven van teksten voor het museum is uitgegeven bij uitgeverij Gaade en kost f 35,-.