Taalcuriosa
Het pleonasme (2)
Jules Welling - Best
In oktober 1983 signaleerde ik in dit rubriekje de pleonasmen ‘ABN-Bank’ (Algemene Bank Nederland Bank) en ‘FC VVV’ (Football Club Venlose Voetbal Vereniging). De voetballers uit Venlo hebben daar kennelijk lering uit getrokken, want nu heet hun club weer gewoon ‘VVV’.
‘ABN-Bank’ bleek echter een trendsetter te zijn. De PTT volgde al gauw. Op het postkantoor staat tegenwoordig ‘PTT-Post’, op de telefooncel ‘PTT-Telefoon’ en op die vestigingen die over moderne telecommunicatie-apparatuur beschikken ‘PTT-Telegraaf’. Maar het sterkst in deze curieuze categorie zijn de omroepen: ‘Morgen is de KRO-radio weer te beluisteren.’
VARA, AVRO, TROS en NCRV bezondigen zich aan dezelfde fout. Alleen NOS, Veronica (VOO) en EO gaan wat dat betreft vrijuit. De ‘r’ van radio wordt kennelijk niet meer als zodanig aangevoeld.
Maar het fenomeen neemt hand over hand toe: ANWB-fietsroute, BOM-moeder, KNAC-autotest, NMB-Bank, havo-onderwijs. Het zijn maar een paar voorbeelden, die al redelijk ingeburgerd zijn. In het normale spraakgebruik wordt de ‘W’ van ‘ANWB’ niet meer aangevoeld als ‘wielrijders’ (dus fietsers). De afkorting is een eigen leven gaan leiden. Het pleonasme heeft kracht van wet gekregen.
Ik ken maar één voorbeeld van het tegenovergestelde: een woord dat zichzelf niet dubbel bevestigt, maar ontkent. Het gaat in dit geval om een naam die in ons land tamelijk gebruikelijk is: Anita.
Dat is een woord dat, als homoniem beschouwd, zichzelf niet bevestigt maar tegenspreekt: A-niet-A...
Auteursrechtelijk beschermd