Een On-woord: aan (in België)
Robert-Henk Zuidinga
‘De jeugd van tegenwoordig kan haar eigen taal niet eens meer behoorlijk spreken/schrijven/spellen’ is een klacht die generatie na generatie terugkomt. De ijverigste bepleiters van die stelling mogen graag naar de zuiderburen verwijzen, waar het Nederlands met hand en tand verdedigd wordt tegen vreemde smetten, die momenteel ook uit Engeland en Amerika, maar vanouds vooral uit Frankrijk afkomstig zijn.
Het is waar dat de tweetaligheid in België het zorgvuldig gebruik van het Nederlands tot een erezaak verheven heeft. Het resultaat is evenwel minder utopisch dan door de hierboven getypeerde idealisten gesuggereerd wordt. Het Zuidnederlands (zoals het bezuiden de landsgrens gebruikt wordt) is niet (of niet opmerkelijk veel) minder doorspekt met barbarismen en leenwoorden dan het Noordnederlands. Maarten van Nierop vulde eens de boekjes Honderd taaie belgicismen en Nog 100 hardnekkige belgicismen met vele voorbeelden, uiteenlopend van het meervoud ‘nieuwsjes’ en het gallicisme ‘op rust’ (gepensioneerd) tot de contaminatie ‘niet van de poes zijn’ (niet voor de poes of niet van gisteren zijn) en het anti-gallicisme ‘kinderkribbe’ (crèche).
Het Frans heeft nog altijd flinke invloed op het Zuidnederlands, ook op het officiële, zoals dat in de media wordt gebruikt. Sinds de kabeltelevisie de BRT ook tot in Noordoost-Groningen brengt, kan iedereen dat dagelijks waarnemen. Nederlands populairste voetbalcommentator Rik de Saedeleer laat graag een vrije trap ‘in één tijd’ nemen in plaats van in één keer, en Marleen Gordts, die de computer bij de kijkers thuis brengt, besluit bij voorkeur met ‘Beste kijkers, wij hebben afspraak voor volgende maandag’ (in plaats van ‘wij spreken af voor’).
Dat is ergelijk voor wie over elke zandkorrel struikelt, het is een teken van taalleven voor wie spraakgebruik niet uitsluitend als een in de praktijk gebrachte grammatica beschouwt.
Toch snijdt het mij onveranderlijk door het hart als ik lees of hoor dat iets wordt aangeboden ‘aan de prijs van Bfr. 500,-’. ‘Aan de prijs’ is een letterlijke vertaling van het Franse au prix. Het is ‘voor de prijs van’.
Je hoeft niet alles met de mantel der liefde te bedekken.
Auteursrechtelijk beschermd