Onze Taal. Jaargang 55

[p. 47]

ParlemenTaal

C. A. van Beurden en L.J.M. Rutten, parlementsstenografen

Dat is 't quadruppel, die d'emmer: de welzijnstaal

Aan dit Sapeurloots - wartaal van de Belg Bourdet, begonnen als grap en eindigend als een theatersucces - moesten wij denken toen wij onderstaande stukjes, voorkomend in een departementaal stuk aan de Tweede Kamer, lazen. Hierin is sprake van warrig jargon van het zuiverste soort. Geen mens zal snappen waarover het gaat. Hier volgt het eerste stukje.

‘In de reacties wordt een aantal vragen opgeworpen met betrekking tot de scala-voorzieningen en de piramidevoorzieningen. In tegenstelling tot de piramidevoorzieningen vormen de scala-voorzieningen, zoals omschreven in de rapporten, naar onze opvattingen een integrerend onderdeel van de hoogvlakte. Voor wat betreft de piramidevoorzieningen wordt in interdepartementaal verband gewerkt aan nadere voorstellen. De vragen ten aanzien van laatstgenoemde voorzieningen zullen dan ook eerst in een later stadium kunnen worden beantwoord.’

De aandachtige lezer zal de vraag stellen, van welk departement zoiets afkomstig is. Ruimtelijke ordening (hoogvlakte)? Ontwikkelingssamenwerking (piramidevoorzieningen)? Het antwoord op deze puzzel is: WVC (jeugdhulpverlening), de zogenaamde taal van het welzijnsveld. Afgezien van de lachwekkende begrippen die erin voorkomen, is er weer die diarree van stoplappen, waaraan in de ambtelijke en politieke taal maar geen einde komt. Er worden weer vragen opgeworpen met betrekking tot iets, ten aanzien van iets. Waarom worden er toch gewoon geen vragen óver iets gesteld?

Nog een succesnummer van WVC: ‘Daarmee kan de feitelijke samenhang en harmonisatie van de betrokken voorzieningen tevens effectief worden vanuit landelijk beleidsoogpunt. Het doen realiseren van de - feitelijk aanwezige - samenhang tussen ambulant en (semi-)residentieel, de versterking van de ambulante en (semi-)residentiële zorg, en de herspreiding van (semi-)residentiële voorzieningen voor jeugdigen vanuit drie verschillende plannings- en financieringsregimes, vroeg om een verdergaande beslissing dan louter een voornemen ermee voort te gaan de afstemming te bevorderen.’

Afgezien van de taalkundige fouten die erin voorkomen - onder meer het niet overeenstemmen van werkwoordsvorm en onderwerp - en de moeilijk leesbare (rijg)stijl, kan ook hier weer gesproken worden over ademocratische taal, slechts voor weinigen bestemd. Opvallend is verder de weidse wauwelstijl: feitelijke samenhang, landelijk beleidsoogpunt, het doen realiseren, feitelijk aanwezige.

Meer dan 40 jaar geleden schreef Charivarius:

‘De schrijver perst zijn tussenzinnen in een tussenzin, en dan nog weer een tussenzin daar tussen in.

De arme lezer, met de handen in het haar, zegt onder de lectuur aan 't einde van zo'n zin:

Het slot begrijp ik, maar hoe was ook weer het begin?

Zo wijkt het hersenwerk naar de verkeerde kant,

want het geheugen zwoegt, in plaats van het verstand.’

Zijn woorden zijn nog steeds actueel!

Geamendeerd beestenspul

Iedereen wordt geacht de wet te kennen. Dat dit een fictie is, weten wij al lang. Sommige wetsteksten zijn nauwelijks leesbaar of te vatten. Aan pure, kale wetsteksten hebben de meeste burgers niets; vele moeten door deskundigen worden geïnterpreteerd. De steeds maar toenemende stroom van amendementen - iedereen wil aan zijn trekken komen - is ook niet bevorderlijk voor begrijpelijke en heldere wetsteksten. Wat te denken van de tekst van onderstaand amendement, ingediend tijdens de behandeling van de Interimwet beperking varkens- en pluimveehouderijen?

‘varken: mestvarken, fokvarken en opfokvarken;

mestvarken: levend exemplaar van de diersoort varken met een gewicht van meer dan 20 kg dat gehouden wordt met als doel slachting op een daartoe gebruikelijk gewicht;

fokvarken: levend exemplaar van de diersoort varken van het mannelijk geslacht in gebruik zijnde voor de voortplanting van de diersoort dan wel van het vrouwelijk geslacht in gebruik zijnde voor de voortplanting van de diersoort in welk geval daartoe mede begrepen worden de daarbij behorende biggen met een gewicht tot 20 kg;

opfokvarken: levend exemplaar van de diersoort dat bestemd is voor voortplanting doch daarvoor niet in gebruik is van het mannelijk dan wel van het vrouwelijk geslacht met een gewicht van meer dan 20 kg.’

Bovenstaande tekst is een typisch voorbeeld van regulerende, bureaucratische taal, nauwelijks leesbaar wegens het ontbreken van komma's en door de slechte zinsbouw, en direct al rijp voor het advocatenbureau. Voor de doelgroep rijzen enkele belangwekkende vragen. Is een big van 20 kg een fokvarken, een opfokvarken of helemaal geen varken? Is een dood varken nog wel een varken? Kunnen fok- en opfokvarkens de oude dag gerust tegemoet zien, omdat ze geen mestvarken zijn? Vallen het akervarken, het eikelvarken, het loopvarken en het schotvarken buiten de wet?

De indiener van het amendement zal na afhandeling van het wetsvoorstel ongetwijfeld gedacht hebben: Zo, het varken is op één oor na gevild!

Uitspraken van de maand

✹ ... niet weten waar de deskundigen moeten worden ingezet, omdat niet bekend is waar de troubles zitten die zij moeten shooten.

✹ De toewijzing van basisschoolboventalligen.