Onze Taal. Jaargang 54

Nieuwkomers
Hete herfst

Riemer Reinsma

Ooit is het begonnen met de beroemde ‘lange hete zomer’. Begin jaren zestig gingen de Verenigde Staten herhaalde malen gebukt onder opvallend hete zomers. De hitte was dan van dien aard dat jongeren ter verfrissing de spuitpalen openzetten, waarna de politie deze weer kwam sluiten, waarna de jongeren enz. Er volgden vaak hevige oproeren, soms met een politieke inhoud. Een dergelijk rellenrijk zomerseizoen heette al gauw ‘long hot summer’.

De uitdrukking ontwikkelde zich stormachtig. Al in 1975 was er een nieuwe variant ontstaan: ‘heet najaar’. De Volkskrant schreef toen dat het overleg tussen middenstanders en overheid over een centraal akkoord een zeer moeilijk verloop dreigde te krijgen: ‘Er staat een heet najaar voor de deur.’ Twee dingen vallen op: van straatgeweld was hier geen sprake meer, van hoge temperaturen evenmin; de nadruk lag op politieke strubbelingen. Ook andere media maakten variaties op de uitdrukking. Vrij Nederland, maart 1978: ‘De Bondsrepubliek beleeft dezer dagen haar belangrijkste sociale conflict sinds de “hete herfst” van 1969, toen er op grote schaal wilde stakingen plaatsvonden.’

Maar de ontwikkeling van de hete seizoenen is nog verder voortgeschreden. Behalve dat de zomerse temperatuur en de straatrellen spoorloos zijn verdwenen uit de definitie, lijkt het nu ook afgelopen met nog een andere betekenislading, die van politieke onrust. In een huis-aan-huisblad stond eind 1984 de volgende advertentie: ‘Hete herfst: halve prijzen! in verband met de hete herfst: opruiming kinderjacks.’ Wie mocht denken dat de oproerige ‘lange hete zomer’ aldus een roemloos einde heeft gevonden in de gezapige ‘hete herfst’ van een textielhandelaar, heeft het echter bij het verkeerde eind. De ‘hete jaarwisseling’ heeft zich inmiddels aangediend. Op 2 januari 1985 introduceerde het Algemeen Dagblad deze variant naar aanleiding van de gewelddadige nieuwjaarsviering in Uithoorn en enkele andere plaatsen.

Interessant detail: de uitdrukking verwijst voor het eerst na lange tijd weer naar straatrellen.

Hoe lang zal het duren tot de eerste hete lente?

Dit was de laatste aflevering die ik voor de rubriek Nieuwkomers schreef. Dat wil niet zeggen dat ik het bijltje erbij neergooi. In de loop van 1985 kom ik in Onze Taal terug met bijdragen over een ander onderwerp.