En nadien gaan we zwemmen
F. Vanhooff - Brussel
In het Nederlandstalige deel van België wordt het bijwoord nadien veelvuldig gebruikt in precies dezelfde omstandigheden als daarna, vervolgens, later, ook - en dat zet mij aan het denken - in verband met de toekomst: morgenvroeg rijden we een uurtje paard en nadien gaan we zwemmen. Of: voor de eerstvolgende dagen verwachten we zonneschijn en nadien toenemende bewolking. In beide voorbeelden zou ik nadien vervangen door daarna, vervolgens, later. Al die bijwoorden zijn weliswaar synoniem, maar echte synoniemen zijn zeldzaam. Of word ik door mijn taalgevoel misleid?
Wat leren ons de woordenboeken over de betekenis van nadien? Koenen-Drewes zegt, dat het zoveel betekent als daarna, sedertdien. Ik leid eruit af, dat nadien vervangen kan worden door daarna, voor zover er de bijgedachte ‘van dat tijdstip af voor altijd respectievelijk nooit meer’ of ook ‘na verloop van een zekere tijd na dat tijdstip’ onder verstaan wordt of uit de context blijkt. Anders gezegd, voor zover in de tekst het bijwoord daarna vervangen zou kunnen worden door sindsdien.
Even Van Dale inkijken. Nadien, bw., daarna: ik heb hem nadien nooit meer ontmoet. Niet veel zaaks dus, maar toch, dat klopt met de voorgaande interpretatie. Immers, uit de context (nooit meer) blijkt hier dat ik de persoon van toen af tot nu toe - sedertdien dus - niet ontmoet heb. Al de vertaalwoordenboeken die ik raadpleegde luiden in dezelfde zin: nadien = sindsdien.
Frans: depuis, depuis lors, depuis ce moment-là.
Duits: seitdem, maar ook, zegt er een, nachher, danach, als nadien = daarna. Engels: since, (versterkt) ever since, since then; dikwijls nadien, often since; nadien seinde ik hem dat, I wired him since that. In dit laatste voorbeeld uit Jansonius' Engels woordenboek, staat nadien voor: na verloop van onbepaalde tijd van het genoemde tijdstip af. Wordt dat tijdsverloop echter bepaald, bijvoorbeeld een jaar nadien, dan kan nadien weer zonder meer vervangen worden door daarna of later: a year after, later. Al de voorbeelden die ik als toelichting bij nadien gevonden heb slaan op het verleden, hetgeen inherent is aan de bijgedachte sindsdien. Is het dan niet ongerijmd dat bijwoord te gebruiken in verband met de toekomst: en nadien gaan we zwemmen? Mocht een lezer(es) iets voelen voor het probleempje waarmee ik geplaagd zit, wil hij (zij) dan zijn (haar) mening te kennen geven? Wel stel ik vast, dat nadien in Nederland, hoewel niet onbekend, zelden gebezigd wordt. Geldt het als verouderd, zoals het voegwoord vermits?
Auteursrechtelijk beschermd