Onze Taal. Jaargang 54

Optreden en optredens

J.W. Gülcher - internist, Meppel

Reeds geruime tijd is het mij opgevallen dat in diverse publikaties het woord optredens voorkomt als meervoud van het optreden van bijvoorbeeld een artiest. Het wordt veel gebruikt in bladen die zich bezighouden met het wel en wee van de artiestenwereld, doch men kan het ook vaak zien in kranteartikelen, zelfs in grote landelijke bladen. Ook heb ik het voor de televisie en op de radio meer dan éénmaal horen gebruiken.

Naar mijn mening is het een lelijk woord dat geleidelijk ons Nederlands spraakgebruik is ingeslopen. Daarbij taalkundig volkomen fout. Optreden is in die vorm immers het als een zelfstandig naamwoord gebruiken van een werkwoord. Dit is altijd onzijdig en kent geen meervoudsvorm. Voor ieder werkwoord kan deze vorm gebruikt worden, hoewel dit in de spreek- en schrijftaal natuurlijk beperkt is. In veel gevallen wordt de uitgang -ing gebruikt. Deze woorden zoals wandeling, handeling en andere, zijn echte zelfstandige naamwoorden, die wel een meervoudsvorm kennen. Een enkele keer, moet ik toegeven, wordt al veel langer van de regel afgeweken, bijvoorbeeld huishouden-huishoudens, in plaats van huishouding en huishoudingen. In feite zou dus huishoudens ook fout zijn. Verder het woord leven, maar dan vaak in een bijzondere betekenis, zoals ‘De kat had wel zes levens’. En zo is er misschien meer te bedenken.

In plaats van het lelijke optredens is het meervoud van optreden toch heel gemakkelijk te omschrijven als een herhaald optreden of iets dergelijks. Eens las ik in een der grote dagbladen, iets in de trant van: ‘Optredens van kinderen moeten streng gereglementeerd worden’. Hier is het zelfs volkomen onnodig want het woord wordt in algemene zin gebruikt en met ‘Het optreden van kinderen...’ wordt precies hetzelfde bedoeld. Bovendien is het nog beter Nederlands!

Iets verbieden op taalkundig gebied kunnen wij niet. Daarbij komt dat de taal voortdurend verandert. Het woord optreding of optredingen is taalkundig misschien beter, maar komt niet voor in het algemeen spraakgebruik. Men vindt het nergens.

Ten slotte; laten wij bespaard blijven voor het volgende: ‘De politie constateerde veel overtredens op de weg’ in plaats van het gebruikelijke ‘De politie constateerde veel overtredingen op de weg.

Graag zou ik de meningen van de lezers hierover vernemen; ik ben helaas wat allergisch geworden voor optredens.